JEOLOJİK FORMASYON TAKİBİNDE 2B ELEKTRİK ÖZDİRENÇ UYGULAMASI

Abstract

Uygulamalı jeofizik yöntemleri içerisinde yer alan elektrik özdirenç yöntemi, mühendislik problemlerinin tespiti ve çözümlenmesinde oldukça etkindir. Yöntem, yapay kaynak ile yere gönderilen elektrik akımının oluşturduğu potansiyel farkın ölçülmesi ve buna göre hesaplanan özdirenç parametresiyle yer altı elektrik modelinin çıkarılmasına dayanmaktadır. Elde edilen elektrik modeli, heyelan, maden araması, arkeolojik çalışmalar, su araması, imar planı değerlendirmesi ve jeolojik birimlerin incelenmesi gibi birçok araştırma gerçekleştirilebilir. Bu çalışma imar planı güncellemesi konusunda Sakarya’nın Hendek ilçesinde 2-Boyutlu (2B) elektrik özdirenç tomografi (ERT) kesitleri ile yer altı yapısının modellenmesini ve jeolojik formasyonların incelenmesini konu edinmiştir. Bu bağlamda farklı doğrultuda toplamda 5 profilde 48 elektrotlu ERT uygulaması 4m elektrot aralığı ve Wenner-schlumberger dizilimi gerçekleştirilmiştir. Veriler RES2DINV ters çözüm programında 2-Boyutlu yer elektrik kesitlerine dönüştürülmüştür. Elde edilen kesitlerin derinlikleri 35-45 m arasında değişmektedir. Bu kesitlerdeki özdirenç değerleri mekanik sondaj verisi dikkate alınarak altere metakumtaşı ve kompakt metakumtaşı olmak üzere iki jeolojik birim ile tanımlanmıştır. Bu birimlerden sığ derinlikte yer alan altere metakumtaşı dolgu malzeme, altta yer alan kompakt metakumtaşı ise anakaya olarak tanımlanmıştır. Yatay doğrultuda ilk dört profilde altere metakumtaşına karşılık gelen özdirenç değerleri ilk dört ERT profilinde 5-10 m aralığında değişim gösterirken son ERT kesitinde yatayda yaklaşık 128 m civarında bir fay çizgiselliği oluşturacak şekilde 25 m derinlik seviyesine inmiştir. Diğer profillerde gözlemlenmeyen bu yapı olası tali fay çizgiselliği olarak tanımlanmıştır. Jeolojik formasyon takibini konu alan çalışma sonuçlarının devam eden süreçte lokal ölçekteki olası fay çizgiselliğinin devamlılığının araştırılması ile birleştirilmesi, alanın sismik risk değerlendirmesine pozitif katkı sağlayacaktır.