Araştırma Makalesi
ASSESSMENT OF THE DEVELOPMENT PROCESS OF THE FIRST AND EMERGENCY AID TECHNICIAN PROFESSION IN TURKEY WITHIN THE FRAMEWORK OF NATIONAL LEGISLATION
Öz
Objective: Prehospital emergency health services are of vital importance in terms of saving lives and preventing the situation from getting worse. First and Emergency Aid Technician is a health care professional who provides pre-hospital emergency care for these goals. First and Emergency Aid Technician (FEAT) training in Turkey started in 1993 and employment in the Ministry of Health in 2004. The aim of this study is to reveal the development process of the FEAT profession in Turkey in the context of national legislation.
Material and Methods: In order to achieve this purpose, the legislation in the Presidency Legislation Information System (access address: https://www.mevzuat.gov.tr/) was searched using keywords containing FEAT and equivalent programs. The legal regulations included in the study were examined and discussed specifically for the FEAT profession.
Results: It has been found that there is one law, six regulations, and one communiqué directly referring to the FEAT profession in the national legislation. Regulations regarding the FEAT profession have generally taken place through the changes made in the laws and the regulations in the national legislation. A novel communiqué specific to the FEAT profession has been issued. The issues mentioned in the legislation related to the profession of paramedic have been outlined as follows: Job descriptions, Duties-authorities and responsibilities, Treatment protocol guides and training certification, Principles and working methods, Responsibility sharing, Working situations in specialized units, and Educator roles.
Conclusion: Briefly, the legal limits of the FEAT profession in Turkey have been specified with the changes made in the national legislation. These regulations have ensured significant contributions to the definition of the FEAT profession, to acquire a Professional identity, and to determine its roles.
Anahtar Kelimeler
Legislation Health legislation First and Emergency Aid Pre-Hospital Emergency Health Turkey Deontology
Kaynakça
- Acil Sağlık Hizmetleri Yönetmeliği. (2000, 11 Mayıs). Resmi Gazete (Sayı: 24046). Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=4798&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5,11.09.2021.
- Afetlerde ve Acil Durumlarda Sağlık Hizmetleri Yönetmelik. (2021, 25 Mayıs). Resmi Gazete (Sayı: 31491). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=38620&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5, 11.09.2021. Alas, B, Evcil, M. (2018). Afet ve Acil Durumlarında Alışveriş Merkezinde Kullanılacak Acil Durum Malzemeleri. OHS ACADEMY, 1 (2), 61-73.
- Alışveriş Merkezleri Hakkında Yönetmelik. (2014, 26 Şubat). Resmi Gazete (Sayı: 29636). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=21431&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5, 11.09.2021.
- Ambulans ve Acil Bakım Teknikerleri ile Acil Tıp Teknisyenlerinin Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Tebliğ. (2009, 26 Mart). Resmi Gazete (Sayı: 27181). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=12941&MevzuatTur=9&MevzuatTertip=5, 11.09.2021.
- Ambulanslar ve Acil Sağlık Araçları ile Ambulans Hizmetleri Yönetmeliği. (2006, 07 Aralık). Resmi Gazete (Sayı: 26369). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=10834&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5, 11.09.2021.
- Balcı, T. (2020). Dünyada ve Türkiye’de Paramedik Mesleğinin Gelişimi. Journal of Adem, 1 (1), 37-43.
- Batı, S, Kara, F. (2020). 112 Acil sağlık hizmetleri personelinin müdahalelerde uygulama kılavuzlarına uygunluğunun değerlendirilmesi. Genel Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(2), 1-13.
- Bayır, A, Demir, S. (2019). Paramediklerin Danışman Hekimden Telefonla İlaç Onayı Almaları. Turkiye Klinikleri J Health Sci, 4 (1), 26-33.
- Çapar, H. (2019). Sağlık Alanında Meslekleşme ve Türkiye'nin Yaşadığı Sorunlar: Yeni Mesleklere Doğru. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21 (3) , 803-816.
- Çelebi, İ, Uçku, ŞR. (2017). Kayseri İli 112 Acil Sağlık Hizmetlerinde Görev Yapan Sağlık Personelinin Deprem Bilgi Düzeyi ve Etkileyen Etmenler. Hastane Öncesi Dergisi, 2 (2), 91-103.
- Çelikli, S. (2016a). Türkiye'de İlk Paramedik Okulunun Kuruluşu ve Yaygınlaşması. Turkiye Klinikleri J Emerg Med-Special Topics, 2 (3), 25-31.
- Çelikli, S. (2016b). Kuruluştan Bugüne Paramedik Eğitiminde Standardizasyon Çabaları ve Kırılma Noktaları. Hastane Öncesi Dergisi, 1 (2) , 39-54 .
- Gökkaya, E, Dinç, A. (2020). UMKE Çalışanlarının Afet Durumunda Etik Yaklaşımlarının İncelenmesi: Güney Marmara Örneği. GÜSBD, 9 (1), 17-24.
- Gültekin, Ö. (2019). Akış Şeması Hazırlama (Visio) Eğitim Föyü. ESOGÜ Enformatik Bölümü. https://enformatik.ogu.edu.tr/Storage/enformatik/Uploads/%C4%B0%C5%9F-Ak%C4%B1%C5%9F-%C5%9Eemas%C4%B1-E%C4%9Fitim-F%C3%B6y%C3%BC.pdf, 11.09.2021.
- Günaydın, M, Tatlı, Ö, Genç, EE. (2017). Arama Kurtarma Örgütleri ve Ulusal Medikal Kurtarma Ekipleri (UMKE). Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 3 (1), 56-63.
- Gündüz, T, Arserim, SK, Limoncu, ME, Balcı, Ö. (2018). İlk ve Acil Yardım Teknikerliğinde Eğitimin Değerlendirilmesi . Hastane Öncesi Dergisi, 3 (2) , 121-129.
- Kaba, H, Elçioğlu, Ö. (2013). Acil Sağlık Hizmetlerinin Tarihsel Gelişimi Sürecinde İlk ve Acil Yardım Teknikerliği ve Acil Tıp Teknisyenliği Mesleklerinin Ortaya Çıkışı ve Gelişimi. Türkiye Klin Tıp Etiği-Hukuku-Tarihi, 21 (3), 127-135.
- Kıral, B. (2020). Nitel Bir Veri Analizi Yöntemi Olarak Doküman Analizi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8 (15), 170-189.
- Özdemir, B. (2010). Mevzuatı Muhafazadan Mevzuat Yönetimine . Yasama Dergisi, (15) , 49-64.
- Özvarış, ŞB. (2011). Sağlığı Geliştirme ve Sağlık Eğitimi. Hacettepe Üniversitesi Yayınları, Ankara.
- Paksoy, VM. (2016). Acil Sağlık Hizmetlerinde Uluslararası Uygulama Modellerinin Karşılaştırması: Anglo-Amerikan ve Franko-German Modeli. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Dergisi, 4 (1) , 6-24 .
- Reilly, MJ, Markenson, D, DiMaggio, C. (2007). Comfort level of emergency medical service providers in responding to weapons of mass destruction events: impact of training and equipment. Prehosp Disaster Med, 22, 297- 303.
- Sağır, R. (2020). Hemşirelik Mesleğinin Profesyonelleşme Sürecinde Tıp Bürokrasileri ve Toplumsal Algının Etkisi. Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Sağlık Meslek Mensubu Olmayan Personelin Sağlık Personeli Yokluğunda Yapmaya Yetkili Oldukları Acil Tıbbi Müdahaleler Hakkında Yönetmelik. (2016, 22 Mart). Resmi Gazete (Sayı: 29661). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=21467&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5, 11.09.2021.
- Sağlık Meslek Mensupları ile Sağlık Hizmetlerinde Çalışan Diğer Meslek Mensuplarının İş ve Görev Tanımlarına Dair Yönetmelik. (2014, 22 Mayıs). Resmi Gazete (Sayı: 29007). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=19696&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5, 11.09.2021.
- Sak, R, Şahin Sak, İT, Öneren Şendil, Ç, Nas, E. (2021). Bir araştırma yöntemi olarak doküman analizi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4 (1), 227-250.
- Sarı, B. (2021). Comparison of the tasks of employees working in pre-hospital and emergency medical services: Turkey, the USA and Canada examples. Emerg Aid Disaster Science, 1 (1), 3-10.
- Tababet ve Şuabatı San’atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun. (1928, 11 Nisan). Resmi Gazete (Sayı: 863). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=1219&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=3, 11.09.2021.
- Tamer, G. (2019). Sağlık Meslek Mensuplarının Meslekleriyle İlgili Yasal Sorumlulukları Ve Yükümlülükleri. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 5 (3), 355-366 .
- Yenal, S, Çelikli, S. (2013). İlk ve Acil Yardım Programı Son Sınıf Öğrencilerinin Klinik Uygulamalarda ve Ambulans İstasyonlarında Karşılaştıkları Güçlükler. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Dergisi, 4(2), 10-8.
- Yıldırım, A. Hemşirelikte Mevzuat. İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi. http://auzefkitap.istanbul.edu.tr/kitap/hemsirelik_ao/hemsireliktemevzuat.pdf, 20.10.2021.
- Yıldırım, D, Sarı, E, Gündüz, S, Yolcu, S. (2014). Paramedik Eğitiminin Dünü ve Bugünü. Smyrna Tıp Dergisi, 51 (3), 51-53.
- Yükseköğretim Kurulu. (2019). YÖK'ten Üniversite Programlarındaki İsim Kargaşasına Son Verecek Düzenleme. https://www.yok.gov.tr/Sayfalar/Haberler/2019/onlisans-ve-lisans-programlarinin-siniflandirilmasi.aspx, 25.12.2021.
TÜRKİYE’DE İLK VE ACİL YARDIM TEKNİKERLİĞİ MESLEĞİNİN GELİŞİM SÜRECİNİN ULUSAL MEVZUAT ÇERÇEVESİNDE DEĞERLENDİRİLMESİ
Öz
Amaç: Hastane öncesi acil sağlık hizmetleri, yaşam kurtarma ve durumun daha kötüye gitmesini önleme hedefleri bakımından hayati öneme sahiptir. İlk ve Acil Yardım Teknikeri, bu hedeflere yönelik hastane öncesi acil bakım veren sağlık profesyonelidir. Türkiye’de İlk ve Acil Yardım Teknikerliği (İAYT) eğitimi 1993 yılında, Sağlık Bakanlığında istihdamı ise 2004 yılında başlamıştır. Bu çalışmanın amacı, ulusal mevzuat bağlamında Türkiye’de İAYT mesleğinin gelişim sürecini ortaya koymaktır.
Gereç ve Yöntem: Bu amaçla Cumhurbaşkanlığı Mevzuat Bilgi Sisteminde (erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/) bulunan mevzuat, İAYT ve eşdeğer programları içeren anahtar kelimeler kullanılarak taranmıştır. Çalışma kapsamına alınan yasal düzenlemeler incelenerek İAYT mesleği özelinde tartışılmıştır.
Bulgular: Yapılan tarama sonucunda, ulusal mevzuatta İAYT mesleğine doğrudan atıf yapan 1 kanun 6 yönetmelik ve 1 tebliğin olduğu tespit edilmiştir. İAYT mesleğine ilişkin düzenlemeler, genel olarak ulusal mevzuatta bulunan kanun ve yönetmeliklerde yapılan değişikler yoluyla yer almıştır. İAYT mesleğine özgü yeni bir tebliğ çıkarılmıştır. Ulusal mevzuatta İAYT mesleğine ilişkin değinilen konular ana hatlarıyla şunlardır: İş ve görev tanımları, görev-yetki ve sorumlulukları, tedavi protokol kılavuzları ve eğitim sertifikasyonu, çalışma esas ve usulleri, sorumluluk paylaşımları, özellikli birimlerde çalışma durumları ve eğitimci rolleri.
Sonuç: Sonuç olarak, ulusal mevzuatta yapılan değişikliklerle Türkiye’de İAYT mesleğinin yasal sınırları çizilmiştir. Yapılan bu düzenlemeler; İAYT mesleğinin tanımlanmasına, mesleki bir kimlik edinmesini ve rollerinin belirlenmesini önemli katkılar sağlamıştır.
Anahtar Kelimeler
Mevzuat Sağlık Mevzuatı İlk ve Acil Yardım Teknikerliği (İAYT) Hastane Öncesi Acil Sağlık Türkiye Deontoloji
Kaynakça
- Acil Sağlık Hizmetleri Yönetmeliği. (2000, 11 Mayıs). Resmi Gazete (Sayı: 24046). Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=4798&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5,11.09.2021.
- Afetlerde ve Acil Durumlarda Sağlık Hizmetleri Yönetmelik. (2021, 25 Mayıs). Resmi Gazete (Sayı: 31491). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=38620&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5, 11.09.2021. Alas, B, Evcil, M. (2018). Afet ve Acil Durumlarında Alışveriş Merkezinde Kullanılacak Acil Durum Malzemeleri. OHS ACADEMY, 1 (2), 61-73.
- Alışveriş Merkezleri Hakkında Yönetmelik. (2014, 26 Şubat). Resmi Gazete (Sayı: 29636). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=21431&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5, 11.09.2021.
- Ambulans ve Acil Bakım Teknikerleri ile Acil Tıp Teknisyenlerinin Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Tebliğ. (2009, 26 Mart). Resmi Gazete (Sayı: 27181). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=12941&MevzuatTur=9&MevzuatTertip=5, 11.09.2021.
- Ambulanslar ve Acil Sağlık Araçları ile Ambulans Hizmetleri Yönetmeliği. (2006, 07 Aralık). Resmi Gazete (Sayı: 26369). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=10834&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5, 11.09.2021.
- Balcı, T. (2020). Dünyada ve Türkiye’de Paramedik Mesleğinin Gelişimi. Journal of Adem, 1 (1), 37-43.
- Batı, S, Kara, F. (2020). 112 Acil sağlık hizmetleri personelinin müdahalelerde uygulama kılavuzlarına uygunluğunun değerlendirilmesi. Genel Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(2), 1-13.
- Bayır, A, Demir, S. (2019). Paramediklerin Danışman Hekimden Telefonla İlaç Onayı Almaları. Turkiye Klinikleri J Health Sci, 4 (1), 26-33.
- Çapar, H. (2019). Sağlık Alanında Meslekleşme ve Türkiye'nin Yaşadığı Sorunlar: Yeni Mesleklere Doğru. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21 (3) , 803-816.
- Çelebi, İ, Uçku, ŞR. (2017). Kayseri İli 112 Acil Sağlık Hizmetlerinde Görev Yapan Sağlık Personelinin Deprem Bilgi Düzeyi ve Etkileyen Etmenler. Hastane Öncesi Dergisi, 2 (2), 91-103.
- Çelikli, S. (2016a). Türkiye'de İlk Paramedik Okulunun Kuruluşu ve Yaygınlaşması. Turkiye Klinikleri J Emerg Med-Special Topics, 2 (3), 25-31.
- Çelikli, S. (2016b). Kuruluştan Bugüne Paramedik Eğitiminde Standardizasyon Çabaları ve Kırılma Noktaları. Hastane Öncesi Dergisi, 1 (2) , 39-54 .
- Gökkaya, E, Dinç, A. (2020). UMKE Çalışanlarının Afet Durumunda Etik Yaklaşımlarının İncelenmesi: Güney Marmara Örneği. GÜSBD, 9 (1), 17-24.
- Gültekin, Ö. (2019). Akış Şeması Hazırlama (Visio) Eğitim Föyü. ESOGÜ Enformatik Bölümü. https://enformatik.ogu.edu.tr/Storage/enformatik/Uploads/%C4%B0%C5%9F-Ak%C4%B1%C5%9F-%C5%9Eemas%C4%B1-E%C4%9Fitim-F%C3%B6y%C3%BC.pdf, 11.09.2021.
- Günaydın, M, Tatlı, Ö, Genç, EE. (2017). Arama Kurtarma Örgütleri ve Ulusal Medikal Kurtarma Ekipleri (UMKE). Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 3 (1), 56-63.
- Gündüz, T, Arserim, SK, Limoncu, ME, Balcı, Ö. (2018). İlk ve Acil Yardım Teknikerliğinde Eğitimin Değerlendirilmesi . Hastane Öncesi Dergisi, 3 (2) , 121-129.
- Kaba, H, Elçioğlu, Ö. (2013). Acil Sağlık Hizmetlerinin Tarihsel Gelişimi Sürecinde İlk ve Acil Yardım Teknikerliği ve Acil Tıp Teknisyenliği Mesleklerinin Ortaya Çıkışı ve Gelişimi. Türkiye Klin Tıp Etiği-Hukuku-Tarihi, 21 (3), 127-135.
- Kıral, B. (2020). Nitel Bir Veri Analizi Yöntemi Olarak Doküman Analizi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8 (15), 170-189.
- Özdemir, B. (2010). Mevzuatı Muhafazadan Mevzuat Yönetimine . Yasama Dergisi, (15) , 49-64.
- Özvarış, ŞB. (2011). Sağlığı Geliştirme ve Sağlık Eğitimi. Hacettepe Üniversitesi Yayınları, Ankara.
- Paksoy, VM. (2016). Acil Sağlık Hizmetlerinde Uluslararası Uygulama Modellerinin Karşılaştırması: Anglo-Amerikan ve Franko-German Modeli. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Dergisi, 4 (1) , 6-24 .
- Reilly, MJ, Markenson, D, DiMaggio, C. (2007). Comfort level of emergency medical service providers in responding to weapons of mass destruction events: impact of training and equipment. Prehosp Disaster Med, 22, 297- 303.
- Sağır, R. (2020). Hemşirelik Mesleğinin Profesyonelleşme Sürecinde Tıp Bürokrasileri ve Toplumsal Algının Etkisi. Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Sağlık Meslek Mensubu Olmayan Personelin Sağlık Personeli Yokluğunda Yapmaya Yetkili Oldukları Acil Tıbbi Müdahaleler Hakkında Yönetmelik. (2016, 22 Mart). Resmi Gazete (Sayı: 29661). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=21467&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5, 11.09.2021.
- Sağlık Meslek Mensupları ile Sağlık Hizmetlerinde Çalışan Diğer Meslek Mensuplarının İş ve Görev Tanımlarına Dair Yönetmelik. (2014, 22 Mayıs). Resmi Gazete (Sayı: 29007). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=19696&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5, 11.09.2021.
- Sak, R, Şahin Sak, İT, Öneren Şendil, Ç, Nas, E. (2021). Bir araştırma yöntemi olarak doküman analizi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4 (1), 227-250.
- Sarı, B. (2021). Comparison of the tasks of employees working in pre-hospital and emergency medical services: Turkey, the USA and Canada examples. Emerg Aid Disaster Science, 1 (1), 3-10.
- Tababet ve Şuabatı San’atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun. (1928, 11 Nisan). Resmi Gazete (Sayı: 863). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=1219&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=3, 11.09.2021.
- Tamer, G. (2019). Sağlık Meslek Mensuplarının Meslekleriyle İlgili Yasal Sorumlulukları Ve Yükümlülükleri. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 5 (3), 355-366 .
- Yenal, S, Çelikli, S. (2013). İlk ve Acil Yardım Programı Son Sınıf Öğrencilerinin Klinik Uygulamalarda ve Ambulans İstasyonlarında Karşılaştıkları Güçlükler. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Dergisi, 4(2), 10-8.
- Yıldırım, A. Hemşirelikte Mevzuat. İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi. http://auzefkitap.istanbul.edu.tr/kitap/hemsirelik_ao/hemsireliktemevzuat.pdf, 20.10.2021.
- Yıldırım, D, Sarı, E, Gündüz, S, Yolcu, S. (2014). Paramedik Eğitiminin Dünü ve Bugünü. Smyrna Tıp Dergisi, 51 (3), 51-53.
- Yükseköğretim Kurulu. (2019). YÖK'ten Üniversite Programlarındaki İsim Kargaşasına Son Verecek Düzenleme. https://www.yok.gov.tr/Sayfalar/Haberler/2019/onlisans-ve-lisans-programlarinin-siniflandirilmasi.aspx, 25.12.2021.
Toplam 33 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Acil Tıp |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 27 Nisan 2022 |
| Gönderilme Tarihi | 31 Ekim 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 Cilt: 7 Sayı: 1 |
