Przejdź do głównego menu Przejdź do sekcji głównej Przejdź do stopki

Tom 105 (2006): Nasza Przeszłość

Artykuły

Przyczynek do pobożności mieszczan krakowskich na podstawie XV-wiecznych legatów w „Liber testamentorum” (rkps 772)

  • Elżbieta Piwowarczyk
DOI: https://doi.org/10.52204/np.2006.105.7-42  [Google Scholar]
Opublikowane: 30.06.2006

Abstrakt

W niniejszym artykule zaprezentowano wyniki badań przeprowadzonych na XV-wiecznych testamentach wpisanych do – przechowywanej w Archiwum Państwowym miasta Krakowa – Liber Testamentorum (rkps 772). Spośród występujących w tej księdze 190 testamentów z XV wieku wzięto pod uwagę 108, zawierających zapisy na „dzieła pobożne” związane z instytucjami kościelnymi XV-wiecznej aglomeracji krakowskiej. Do celów statystycznych zostały one przypisane do czterech grup, według przeznaczenia legatów na: 1. kościoły parafialne; 2. nieparafialne kościoły świeckie; 3. klasztory i kościoły klasztorne; 4. szpitale i leprozoria. Ponieważ zaś ofiarodawcami byli mieszczanie krakowscy – grupa dość jednolita pod względem społecznym i mentalnym, została ona potraktowana jako reprezentacja zbiorowości mieszczańskiej. Dzięki temu obdarowane instytucje kościelne, pokazały się jako zespół ośrodków kultu, konstytuujących obszar uznawany za własny przez ową zbiorowość. Przy takich założeniach, wyniki zobrazowały społeczny charakter omawianego zjawiska i ukazały postrzeganie przez zbiorowość mieszczańską zespołu instytucji kościelnych XV-wiecznej aglomeracji krakowskiej; fenomen sacrum wpisany w topografię miejską, którego postrzeganie znalazło wyraz w legatach. Wyniki badań omówione zostały w dwóch etapach. W pierwszym zestawiono dane odnoszące się do testatorów, w drugim zaś przeprowadzono analizy statystyczne w kwestii poczynionych przez nich zapisów testamentowych na konkretne grupy oraz poszczególne obiekty. W końcowej, trzeciej części starano się ukazać motywy powodujące krakowskimi mieszczanami w kwestii obdarowywania poszczególnych obiektów. W trakcie rozważań wykazano, iż największe oddziaływanie miało położenie obiektów na terenie określonego obszaru miejskiego oraz ich rola w życiu religijnym. Te dwa czynniki zadecydowały o postrzeganiu topografii sakralnej XV-wiecznej aglomeracji miejskiej Krakowa, owej sfery sacrum, której zewnętrznym wyrazem stały się legaty testamentowe przeznaczone na „dzieła pobożne”. Donacje te były gestem całkowicie dobrowolnym, świadomym wyborem osób spisujących swoją wolę, wyrazem ich prywatnej pobożności, w szerszym jednak zakresie świadczącym o pobożności mieszczan w późnośredniowiecznym Krakowie.

Bibliografia

  1. Chmiel A., Domy krakowskie. Ulica Floriańska, cz. 1, Kraków 1917. [Google Scholar]
  2. Chmiel A., Domy krakowskie. Ulica św. Jana, cz. 2, Kraków 1924. [Google Scholar]
  3. Pelc J., Ceny w Krakowie w latach 1369-1600, Lwów 1935. [Google Scholar]
  4. Pietrusiński J., Złotnicy krakowscy XIV-XVI wieku i ich cech, t. 2, Warszawa 2000. [Google Scholar]
  5. Piwowarczyk E., Dzieje kościoła Mariackiego (XIII-XVI w.), Kraków 2000. [Google Scholar]
  6. Samsonowicz H. Mieszczańska dobroczynność prywatna, w: Cultus et cognitio. Studia z dziejów średniowiecznej kultury, red. K. S. Kuczyński, T. Lalik, T. Rosłanowski, Warszawa 1976. [Google Scholar]
  7. Słoń M., Szpitale średniowiecznego Wrocławia, Warszawa 2000. [Google Scholar]
  8. Uzbrojenie w Polsce średniowiecznej 1450-1500, red. A. Nowakowski, Toruń 1998. [Google Scholar]
  9. Wyrozumska B., Kancelaria miasta Krakowa w średniowieczu, Kraków 1995. [Google Scholar]
  10. Zaremska H., Testament, w: Kultura Polski średniowiecznej. XIV-XV w., red. B. Geremek, Warszawa 1977. [Google Scholar]

Downloads

Download data is not yet available.