Öz
Gelecek, insanlar tarafından her zaman merak edilen ve sorgulanan bir konudur. Çünkü söz konusu gelecek olduğunda sadece olasılıklardan söz edilebilir. Geleceğin dünyayı nasıl değiştireceği, dönüştüreceği, ne tür yenilikler ya da farklılıklar getireceği üzerine çeşitli teoriler geliştirilmiş olsa da gelecek kurgusu birçok alanda irdelenmeye devam etmektedir. Görsel medya da bu alanlardan birisidir ve geleceğe dair toplumsal yapıdan mimariye birçok konu görsel medya aracılığıyla işlenmiştir. Yapılan çalışmada gelecek kurgusu içerisinde mekânların rolünü ve gelecek mekânlarına ilişkin öngörüleri tespit edebilmek amacıyla medya üzerinden mekânsal analizler gerçekleştirilmiştir. İnceleme “Black Mirror” dizisinde mekân tasarımlarının ön plana çıktığı bölümler bağlamında yürütülmüştür. Örneklem bölümlerin belirlenmesinde; öngörülebilir ve günümüz ile benzerlik-farklılık açısından karşılaştırılabilir bir geleceği ele alıyor olması ve mekânların anlatı içerisinde bir temsiliyet ögesi olarak kurgulanması seçim kriterleri olmuştur.
Araştırma kapsamında dizinin beş bölümünde yer alan mekânların analizi sonucunda, mekânın karakterler ve kurgulanan toplum ile doğrudan ilişki içerisinde olduğu tespit edilmiştir. Bölümlerde yer alan mekânlar; renk, ışık, mobilya, malzeme ve teknoloji olmak üzere belirlenen parametreler doğrultusunda irdelenmiş; benzerlik ve farklılıklar tespit edilerek yakın gelecek öngörüsü ve mekâna yansımaları bağlamında çıkarımlarda bulunulmuştur.
Anahtar Kelimeler
Görsel Medya Medyada Mimarlık Bilim Kurgu Mekân Kurgusu Black Mirror
Kaynakça
- Adanır, O. (2003). Sinemada Anlam ve Anlatım, 2. B., İstanbul: Alfa Basım Yayım Dağıtım.
- Aslan, F., Aslan, E. ve Atik, A. (2015). “İç Mekânda Algı”, İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 5(11), 139-151.
- Aydıntan, E., Erbay, M., Onur, D., Efe Ziyrek, B. ve Kavaz, İ. (2016). “Işık ve Gölgeden Mekâna: KTU İç Mimarlık Bölümü Atölye Çalışması”, 5. Uluslararası İç Mimarlık Sempozyumu Bildiri Kitabı, 3-6 Mayıs 2016, Mimar Sinan Üniversitesi, İstanbul, 245-261.
- Bazin, A. (2011). Sinema Nedir? Sinema Dilinin Evrimi, Çev. İbrahim Şener, İstanbul: Doruk Yayımcılık.
- Beşgen, A. ve Köseoğlu, Ş. (2019). “Sinema-Mimarlık Arakesitinde Bir Mekâna Dokunmak: Sine-Tasarım Atölyesi”, SineFilozofi Dergisi, 2019 Özel Sayı, 26-52.
- Beşışık, G. (2013). Sinema ve Mimarlıkta Mekân Kurgusu ve Kavrayışı, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
- Brooker, C. (2011). “The Dark Side of Our Gadget Addiction”, The Guardian. https://www.theguardian.com/technology/2011/dec/01/charlie-brooker-dark-side-gadget-addiction-black-mirror (Erişim Tarihi: 06.05.2021)
- Buyan, B. (2007). “Küreselleşme ve Sinema”, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1 (1), 214-226.
- Canbolat, T. ve Öner, S. U. (2019). “Renk-Mekân-Anlatım İlişkisinin Sinemekânlarda İncelenmesi: Wes Anderson Filmleri”, Mimarlık ve Yaşam Dergisi, 4(2), 337-348.
- Ching, F. D. (2002). Mimarlık: Biçim, Mekân & Düzen, 1. B., İstanbul: Yapı Endüstri Merkezi Yayınları.
- Cirucci, A. M. ve Vacker, B. (2018). Black Mirror and Critical Media Theory, Lanham: Lexington Books.
- Çalğıcı, P. K. (2013). “Çevre Psikolojisi Kavramlarıyla Bir Filmin Analizi: Thx 1138”, METU JFA, 30(2), 63-80.
- Diken, B ve Laustsen, C. B. (2011). Filmlerle Sosyoloji, 2. B., Çev. S. Ertekin, İstanbul: Metis Yayınları.
- Ek Bektaş, E. H. (2017). “Sinema ve Mimarlık İlişkisi Açısından Bilimkurgu Filmlerine Bir Bakış”, Mimarlık ve Yaşam Dergisi, 2(2), 201-218.
- Erbay, M. ve Ulusoy, S. (2020), “Modern Mimaride İç-Dış İlişkisi, İç Mekânın ve Mobilyanın Küreselleşmesi”, Mimarlık Bilimlerinde Akademik Çalışmalar, Ed. Hale Kozlu, Livre De Lyon, Lyon.
- Flinn, M. C. (2014). The Social Architecture of French Cinema: 1929-1939, 1. B., Liverpool: Liverpool University Press.
- Fortin, D.T. (2011). Architecture and Science-Fiction Film: Philip K. Dick and the Spectacle of Home, 1. B., London: Routledge.
- Göler, S. (2009). Biçim, Renk, Malzeme, Doku ve Işığın Mekân Algısına Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Gundak, E. (2020). Sinematografik Tasarım Dili Üzerinden Mimari Görsel Kompozisyon Tasarımına Bakış, Yüksek Lisans Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
- Innes, M. (2012). Lighting for Interior Design, 1. B., London: Laurence King Publishing, .
- Keten, E. T. (2012). “Güncel Bir Kara-Ütopya: Black Mirror”, Spot Dergi, 1(1), 47-49.
- Koeck, R. (2013). Cine Scapes: Cinematic Spaces in Architecture and Cities, New York: Taylor & Francis.
- Kutlu, R. (2018). “Çevresel Faktörlerin Mekân Kalitesi ve İnsan Sağlığına Etkileri”, The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication – TOJDAC, 8(1), 67-78.
- Lamster, M. (2000). Architecture and Film, 1. B., Princeton: Princeton Architectural Press.
- Miyao, D. (2013). The Aesthetics of Shadow: Lighting and Japanese Cinema, Durham and London: Duke University Press Books.
- Morin, E. (2005). The Cinema, or, The Imaginary Man, 1. B., Minneapolis: University of Minnesota Press.
- Özdem, G. (2020). “Sahneyi Çalan Mimari (Metropolis)”, Sinemada Mimarlık, Ed. Akarsu, H. T., Erdoğan, N., Özbursalı, T., İstanbul: Yem Yayın.
- Özdemir, T. (2005). Renk Kavramı ve Konut İç Mekânında Tasarıma Etkileri, Sanatta Yeterlilik Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Özkum, E. (2011). Doğal ve Yapay Aydınlatmanın İnsan Psikolojisi Üzerindeki Etkileri, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, İstanbul.
- Özsavaş, N. (2016). “İç Mekân Tasarımında Renk Algısı”, SDÜ ART-E Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat Dergisi, 9(18), 449-460.
- Öztürk, B. (2012). Sinemada Mekân Tasarımının İncelenmesi: Bilim Kurgu Sineması Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Pallasmaa, J. (2012). “The Existential Image: Lived Space in Cinema and Architecture”, Phainomenon, (25), 157-174.
- Porter T. ve Mikellides B. (2009). Colour for Architecture Today, 1. B., London: Taylor and Francis.
- Sarı, T. (2010). Türk Sinemasında Sosyal Yaşam Kurgusunun Mekân Kullanımına Yansıması, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Schleier, M. (2009). Skyscraper Cinema: Architecture and Gender in American Film, 1. B., Minnesota: University of Minnesota Press.
- Şpat, S. (2017). Teknolojinin İç Mekân Tasarımına Etkileri ve Toplumsal Yansımaları, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Ankara.
- Tarkovski, A. (2009). Şiirsel Sinema, Der. Gianvito, J., Çev. Kılıç, E., 1. B., İstanbul: Agora Kitaplığı.
- Turgay, O. ve Altuncu, D. (2011). “İç Mekânda Kullanılan Yapay Aydınlatmanın Kullanıcı Açısından Etkileri”, Çankaya University Journal of Science and Engineering, 8(1), 167-181.
- Ünver, B. (2020). “Kubrick Sinemasında Tekinsiz Bir Muğlak Mekân: Overlook Oteli”, Mimarlık ve Yaşam Dergisi, 5(2), 487-515.
- Üst, S. (2015). “Konutlarda İç Mekân ile Mobilya Etkileşimi Bağlamında Mobilyaya Dair Özelliklerin İncelenmesi”, Sanat ve Tasarım Dergisi, 1(15), 103-118.
- Yardım, S. (2012). Bilim-Kurgu Filmlerinde Mekân ve Öğelerinin Biçimlenişiyle Gelecek Algısının Oluşturulması Üzerine Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Yıldırım, B. ve Demirarslan, D. (2020). “Bilimkurgu Filmlerinde İç Mekân Özelinde Görsel Manipülasyona Dair Okumalar: Matrix Örneği”, IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (6), 68-86.
- Yıldız, B. ve Seçkin, N. P. (2019). “Mimaride Malzemelerin Algısal Farklılıklarının Değerlendirilmesi”, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1(1), 6-14.
- Yıldız, S. (2020). “Modern Dünya Kadrajında Bir Oksimoron Otomatik Portakal (A Clockwork Orange”, Sinemada Mimarlık, Ed. Akarsu, H. T., Erdoğan, N., Özbursalı, T., İstanbul: Yem Yayın.
Öz
The future is a subject that is always wondered and questioned by people. Because when it comes to the future, we can only talk about possibilities. Although various theories have been developed on how the future will change and transform the world, and what kind of innovations or differences it will bring, the fiction of the future continues to be examined in many areas. Visual media is one of these areas, and many subjects from the social structure to the architecture of the future are handled through visual media. In the study, spatial analyzes were carried out on the media in order to determine the role of the spaces in the future fiction and the predictions about the future spaces. The analysis was carried out in the context of the sections in the “Black Mirror” series where space designs came to the fore. In determining the sample sections, the selection criteria were that it deals with a predictable and comparable future in terms of similarity-difference with the present, and that the spaces are constructed as a communication element within the narrative.
As a result of the analysis of the spaces in the five parts of the series within the scope of the research, it has been determined that the space is in direct relationship with the characters and the fictionalized society. The spaces in the sections; examined in line with the parameters determined as color, lighting, reinforcement, material and technology; Similarities and differences were determined and inferences were made in the context of the near future prediction and its reflections on the space.
Anahtar Kelimeler
Visual Media Architecture in Media Science Fiction Space Fiction Black Mirror
Kaynakça
- Adanır, O. (2003). Sinemada Anlam ve Anlatım, 2. B., İstanbul: Alfa Basım Yayım Dağıtım.
- Aslan, F., Aslan, E. ve Atik, A. (2015). “İç Mekânda Algı”, İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 5(11), 139-151.
- Aydıntan, E., Erbay, M., Onur, D., Efe Ziyrek, B. ve Kavaz, İ. (2016). “Işık ve Gölgeden Mekâna: KTU İç Mimarlık Bölümü Atölye Çalışması”, 5. Uluslararası İç Mimarlık Sempozyumu Bildiri Kitabı, 3-6 Mayıs 2016, Mimar Sinan Üniversitesi, İstanbul, 245-261.
- Bazin, A. (2011). Sinema Nedir? Sinema Dilinin Evrimi, Çev. İbrahim Şener, İstanbul: Doruk Yayımcılık.
- Beşgen, A. ve Köseoğlu, Ş. (2019). “Sinema-Mimarlık Arakesitinde Bir Mekâna Dokunmak: Sine-Tasarım Atölyesi”, SineFilozofi Dergisi, 2019 Özel Sayı, 26-52.
- Beşışık, G. (2013). Sinema ve Mimarlıkta Mekân Kurgusu ve Kavrayışı, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
- Brooker, C. (2011). “The Dark Side of Our Gadget Addiction”, The Guardian. https://www.theguardian.com/technology/2011/dec/01/charlie-brooker-dark-side-gadget-addiction-black-mirror (Erişim Tarihi: 06.05.2021)
- Buyan, B. (2007). “Küreselleşme ve Sinema”, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1 (1), 214-226.
- Canbolat, T. ve Öner, S. U. (2019). “Renk-Mekân-Anlatım İlişkisinin Sinemekânlarda İncelenmesi: Wes Anderson Filmleri”, Mimarlık ve Yaşam Dergisi, 4(2), 337-348.
- Ching, F. D. (2002). Mimarlık: Biçim, Mekân & Düzen, 1. B., İstanbul: Yapı Endüstri Merkezi Yayınları.
- Cirucci, A. M. ve Vacker, B. (2018). Black Mirror and Critical Media Theory, Lanham: Lexington Books.
- Çalğıcı, P. K. (2013). “Çevre Psikolojisi Kavramlarıyla Bir Filmin Analizi: Thx 1138”, METU JFA, 30(2), 63-80.
- Diken, B ve Laustsen, C. B. (2011). Filmlerle Sosyoloji, 2. B., Çev. S. Ertekin, İstanbul: Metis Yayınları.
- Ek Bektaş, E. H. (2017). “Sinema ve Mimarlık İlişkisi Açısından Bilimkurgu Filmlerine Bir Bakış”, Mimarlık ve Yaşam Dergisi, 2(2), 201-218.
- Erbay, M. ve Ulusoy, S. (2020), “Modern Mimaride İç-Dış İlişkisi, İç Mekânın ve Mobilyanın Küreselleşmesi”, Mimarlık Bilimlerinde Akademik Çalışmalar, Ed. Hale Kozlu, Livre De Lyon, Lyon.
- Flinn, M. C. (2014). The Social Architecture of French Cinema: 1929-1939, 1. B., Liverpool: Liverpool University Press.
- Fortin, D.T. (2011). Architecture and Science-Fiction Film: Philip K. Dick and the Spectacle of Home, 1. B., London: Routledge.
- Göler, S. (2009). Biçim, Renk, Malzeme, Doku ve Işığın Mekân Algısına Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Gundak, E. (2020). Sinematografik Tasarım Dili Üzerinden Mimari Görsel Kompozisyon Tasarımına Bakış, Yüksek Lisans Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
- Innes, M. (2012). Lighting for Interior Design, 1. B., London: Laurence King Publishing, .
- Keten, E. T. (2012). “Güncel Bir Kara-Ütopya: Black Mirror”, Spot Dergi, 1(1), 47-49.
- Koeck, R. (2013). Cine Scapes: Cinematic Spaces in Architecture and Cities, New York: Taylor & Francis.
- Kutlu, R. (2018). “Çevresel Faktörlerin Mekân Kalitesi ve İnsan Sağlığına Etkileri”, The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication – TOJDAC, 8(1), 67-78.
- Lamster, M. (2000). Architecture and Film, 1. B., Princeton: Princeton Architectural Press.
- Miyao, D. (2013). The Aesthetics of Shadow: Lighting and Japanese Cinema, Durham and London: Duke University Press Books.
- Morin, E. (2005). The Cinema, or, The Imaginary Man, 1. B., Minneapolis: University of Minnesota Press.
- Özdem, G. (2020). “Sahneyi Çalan Mimari (Metropolis)”, Sinemada Mimarlık, Ed. Akarsu, H. T., Erdoğan, N., Özbursalı, T., İstanbul: Yem Yayın.
- Özdemir, T. (2005). Renk Kavramı ve Konut İç Mekânında Tasarıma Etkileri, Sanatta Yeterlilik Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Özkum, E. (2011). Doğal ve Yapay Aydınlatmanın İnsan Psikolojisi Üzerindeki Etkileri, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, İstanbul.
- Özsavaş, N. (2016). “İç Mekân Tasarımında Renk Algısı”, SDÜ ART-E Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat Dergisi, 9(18), 449-460.
- Öztürk, B. (2012). Sinemada Mekân Tasarımının İncelenmesi: Bilim Kurgu Sineması Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Pallasmaa, J. (2012). “The Existential Image: Lived Space in Cinema and Architecture”, Phainomenon, (25), 157-174.
- Porter T. ve Mikellides B. (2009). Colour for Architecture Today, 1. B., London: Taylor and Francis.
- Sarı, T. (2010). Türk Sinemasında Sosyal Yaşam Kurgusunun Mekân Kullanımına Yansıması, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Schleier, M. (2009). Skyscraper Cinema: Architecture and Gender in American Film, 1. B., Minnesota: University of Minnesota Press.
- Şpat, S. (2017). Teknolojinin İç Mekân Tasarımına Etkileri ve Toplumsal Yansımaları, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Ankara.
- Tarkovski, A. (2009). Şiirsel Sinema, Der. Gianvito, J., Çev. Kılıç, E., 1. B., İstanbul: Agora Kitaplığı.
- Turgay, O. ve Altuncu, D. (2011). “İç Mekânda Kullanılan Yapay Aydınlatmanın Kullanıcı Açısından Etkileri”, Çankaya University Journal of Science and Engineering, 8(1), 167-181.
- Ünver, B. (2020). “Kubrick Sinemasında Tekinsiz Bir Muğlak Mekân: Overlook Oteli”, Mimarlık ve Yaşam Dergisi, 5(2), 487-515.
- Üst, S. (2015). “Konutlarda İç Mekân ile Mobilya Etkileşimi Bağlamında Mobilyaya Dair Özelliklerin İncelenmesi”, Sanat ve Tasarım Dergisi, 1(15), 103-118.
- Yardım, S. (2012). Bilim-Kurgu Filmlerinde Mekân ve Öğelerinin Biçimlenişiyle Gelecek Algısının Oluşturulması Üzerine Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Yıldırım, B. ve Demirarslan, D. (2020). “Bilimkurgu Filmlerinde İç Mekân Özelinde Görsel Manipülasyona Dair Okumalar: Matrix Örneği”, IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (6), 68-86.
- Yıldız, B. ve Seçkin, N. P. (2019). “Mimaride Malzemelerin Algısal Farklılıklarının Değerlendirilmesi”, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1(1), 6-14.
- Yıldız, S. (2020). “Modern Dünya Kadrajında Bir Oksimoron Otomatik Portakal (A Clockwork Orange”, Sinemada Mimarlık, Ed. Akarsu, H. T., Erdoğan, N., Özbursalı, T., İstanbul: Yem Yayın.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 29 Ocak 2022 |
| Gönderilme Tarihi | 25 Eylül 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 Cilt: 16 Sayı: 29 |
Cited By
Kurgusal mekânın bilimsel ve felsefi boyutları: The Animatrix – The Second Renaissance bölümüne metaverse çerçevesinden bakmak
ARTS: Artuklu Sanat ve Beşeri Bilimler Dergisi
https://doi.org/10.46372/arts.1142724
Akdeniz Sanat'ın 2024 Temmuz sayısı (cilt: 18 sayı: 34) için makale gönderimi 1-15 Nisan 2024 tarihleri arasında gerçekleştirilecektir.
Düzeltme: Sistemsel bir nedenden dolayı makale gönderimi 2-16 Nisan 2024 tarihleri arasında yapılacaktır.
Makale gönder butonu Google Chrome tarayıcısında hata verebilmektedir. Farklı bir tarayıcı kullanmanız halinde sorun çözülmektedir.
Akdeniz Sanat Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.