Plan

Chargement...
Couverture fascicule

Frontières, freins et contrepoids : la séparation des pouvoirs dans le débat constitutionnel américain de 1787

[article]

doc-ctrl/global/pdfdoc-ctrl/global/pdf
doc-ctrl/global/textdoc-ctrl/global/textdoc-ctrl/global/imagedoc-ctrl/global/imagedoc-ctrl/global/zoom-indoc-ctrl/global/zoom-indoc-ctrl/global/zoom-outdoc-ctrl/global/zoom-outdoc-ctrl/global/bookmarkdoc-ctrl/global/bookmarkdoc-ctrl/global/resetdoc-ctrl/global/reset
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
Page 257

FRONTI RES FREINS ET CONTREPOIDS LA PARATION DES POUVOIRS DANS LE BAT CONSTITUTIONNEL AM RICAIN DE 1787* BERNARD MANIN Le débat constitutionnel américain de 1787 tourne parfois au commentaire des écrits de Montesquieu Madison se lance dans une brève explication de texte pour réfuter idée que la Constitution violerait le principe de la séparation des pouvoirs ora cle qui est toujours consulté et cité sur ce sujet écrit-il est le célèbre Montesquieu. Essayons abord de déterminer le sens exact de sa pensée sur ce point.1 La légère ironie du terme oracle trahit une certaine irritation mais Madison estime que invocation de illustre autorité par ses adversaires suffisamment de poids dans le débat pour justifier une critique minutieuse Dans un autre essai du Federa list Hamilton répète que la Constitution ne transgresse pas le précepte de Montesquieu compris dans son véritable sens Les Anti- Fédéralistes de leur côté ne cessent de citer Montesquieu Nombre de leurs brochures reprennent mot mot les formules de Esprit des lois Lorsque dans la même personne ou dans le même corps de magistrature la puissance législative est réunie la puissance exécu trice il point de liberté parce on peut craindre que le même monarque ou le même sénat ne fasse des lois tyranniques pour les exécuter tyranniquement

Une première version de cet article est parue en anglais dans le volume publié sous la direction de Bianca Fontana The invention of the modem republic Cambridge Cambridge University Press 1994 La présente analyse reprend et développe en appliquant au débat constitutionnel américain une distinction entre deux modèles formels du libéralisme et de la limitation du pouvoir que ai esquissée dans La règle et la balance dans La famille la loi tat recueil publié par Théry et Biet Paris ditions du Centre Pompidou 1989 ai déjà employé cette distinction sous une forme plus sommaire pour clarifier certains aspects des débats sur la séparation des pouvoirs pendant la Révolution fran aise dans article Montesquieu du Dictionnaire critique de la Révolution fran aise dirigé par Furet et Ozouf Paris Hammarion 1989 Madison Federalist 47 dans Hamilton Madison Jay The Federalist Papers 1787-1788) éd Rossiter New York Penguin 1961 301 Cet ensemble essais été traduit en fran ais sous le titre Le Fédéraliste Paris LGDJ 1957 La traduction fran aise est pas mauvaise elle comporte cependant mon sens quelques inexactitudes sur des points importants Je renverrai donc dans ce qui suit au texte original en indiquant le numéro de essai et la page de édition de Rossiter On pourra se reporter au volume fran ais en se guidant après le numéro des essais cités Hamilton Federalist 66 401 Voir par exemple Centinel Letter dans H.-J Storing ed. The complete Anti-Federalist vols. Chicago Chicago University Press 1981 50 Les références aux écrits et discours anti-fédéralistes seront désormais indiquées de la manière suivante Storing suivi par les trois numéros de la classification de Storing les chiffres romains désignant le numéro du volume Voir aussi Federal Republican Storing 23 The address and reasons of dissent of the minority of the Convention of Pennsylvania Storing

257

doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw