522 MÉLANGES
EEN BUITENGEWONE BEDE IN BRABANT ONDER HERTOG HENDRIK III (1253)
Willem van Rijkei heeft het er terloops over in een reeks injurie, die de hertog hem aandoet op het Sint-Truidens domein van Viilers-le-Peuplier (λ).
« Te Villers-le-Peuplier eist hij schattingen van onze (leenmannen en van onze laten, hetgeen onder geen enkele heer of voogd ooit gebruikelijk is geweest. En in 1253 (2) liet hij nagaan en onderzoeken, welke de waarde was van ieders goed. En van iedere onderdaan, die tot dat domein hoort, ontving hij, ja dwong hij de twintigste penning van al zijn goed af, niet alleen van zijn inkomsten, maar van heel zijn vermogen, zelfs al moest erf en goed verkocht worden. En dat deed de hertog door heel zijn land. »
Past op deze maatregel de benaming, buitengewone bede of noodbede? Dat het een buitengewone maatregel is, hoeft niet betwijfeld. Doch is het een bede? De geschiedenis der instellingen maakt een onderscheid tussen aangevraagde subsidies of beden (aides) en opgelegde schattingen (tailles). Bij zijn aantreden had Hendrik III plechtig beloofd geen buitengewone lasten meer uit te schrijven, zonder het land te raadplegen (3). Logischerwijze zou er onder zijn bewind geen spraak meer kunnen zijn van taille.
(1) H. Pirenne, Le livre de Guillaume de Ryckel, Bruxelles, 1896, p. 218-219 : « Item extorquet ibi ab hominibus et mansionariis nostris exactiones, quod nunquam fuit consuetum ibidem ab aliquo domino vel advocato, unde anno domini m°ccoliii° fecit considerari et inquiri quantum valerent bona singulorum et accepit, immo violenter extorsit, a singulis pertinentibus ad illam villam, vicesimam partem bonorum suorum, non tantum reddituum sed omnium bonorum suorum, etiam si funditus et hereditarie venderentur, quod et fecit per totam terram suam ». Vülers-le-Peuplier, nu prov. Luik, cant. Avennes.
(2) Willem van Rijkei volgt de Paasstijl ; dus tussen 20 April 1253 en 18 April 1254.
(3) G. Boland en É. Lousse, Le testament d'Henri II, duc de Brabant,
