Tassemberk (na przedmieściu Krakowa) w nowożytnych dokumentach klasztoru Karmelitów
DOI:
https://doi.org/10.32030/KRZY.2021.02Słowa kluczowe:
karmelici na Piasku, ratusz garbarski, przedmieście Garbary, ulica Karmelicka (Szeroka), ulica Garbarska (Tassemberk), cmentarz (karmelitów), nowicjat (karmelitów), dwór Szembeka, młynówka RudawaAbstrakt
Klasztor Karmelitów na Piasku pod Krakowem sąsiadował z terenem nazywanym od średniowiecza Tassemberk. Obejmował on oba brzegi młynówki płynącej wzdłuż dzisiejszej ulicy Garbarskiej. Ten graniczny teren stał się, co najmniej od XVII wieku, przedmiotem intensywnego zainteresowania zakonników. Archiwalia klasztorne ukazują proces nabywania, a także obrotu poszczególnymi działkami. Najbliższe posłużyły do budowy w latach siedemdziesiątych XVII wieku budynku nowicjatu. Atrakcyjność pozostałych działek polegała na dochodzie wpierw z czynszu zastawnego, a następnie z własności i oddawania w dzierżawę ogrodów i domów wystawianych własnym sumptem. Tak działo się nie tylko na właściwym Tassemberku, ale i działkach położonych w bezpośrednim otoczeniu kościoła – po drugiej stronie ulicy Szerokiej (dzisiejszej Karmelickiej). W ten sposób właściwa jurydyka karmelitańska otoczona była gruntami należącymi do klasztoru. Archiwalia klasztoru Karmelitów umożliwiają poznanie dziejów najbardziej interesujących działek, na których postawiono nowicjat karmelitański, czy sąsiadującej z ogrodem karmelitów posiadłości kanclerza koronnego Jana Szembeka, a także prześledzić dwukrotną w XVIII wieku relokację ratusza przedmieścia Garbary.
PlumX Metrics of this article
Bibliografia
Bebak Marek: Karmelitański inwentarz muzyczny z 1739 roku. „Muzyka” 2021, t. 66, s. 149–167, https://doi.org/10.36744/m.800
Google Scholar
Bieniarzówna Janina, Piotrowski Antoni Tomasz: Sanktuarium Maryjne w Kościele O.O. Karmelitów na Piasku w Krakowie. Dzieje kultu i kaplicy. Kraków 1983
Google Scholar
Bubień Walery: Zwierzyniec zaprasza – Garbary. Kraków 2019
Google Scholar
Bubień Walery: Wokół ulicy Karmelickiej. Kraków 2020
Google Scholar
Cercha Maksymilian, Cercha Stanisław: Pomniki Krakowa Maksymiliana i Stanisława Cerchów z tekstem Feliksa Kopery. T. 3. Kraków–Warszawa 1904
Google Scholar
Chrzanowski Tadeusz, Maciejewski Tadeusz: Graduał karmelitański z 1644 roku o. Stanisława ze Stolca. Warszawa 1976
Google Scholar
Czasy Kościuszki i Napoleona. Jan Zbigniew Lubicz-Pachoński jako badacz epoki. Red. Zdzisław Janeczek. Katowice 2001
Google Scholar
Dryja Sławomir, Sławiński Stanisław: Prebenda i cmentarz przy kościele świętych Piotra i Pawła na przedmieściu Garbary w Krakowie – ustalenie obszaru i przemiany przestrzenne. „Krzysztofory. Zeszyty Naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa” 2014, z. 32, s. 185–200
Google Scholar
Dyduch Janina: Rajski ogród. Wspomnienia Janiny Dyduch. „Na Piasku” 2018, nr 1, s. 17–18
Google Scholar
Firlet Janusz, Zaitz Emil: Klasztor oo. Karmelitów na Piasku w świetle badań archeologicznych w 2006 roku. „Krzysztofory. Zeszyty Naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa” 2007, z. 25, s. 71–82
Google Scholar
Follprecht Kamila: Rejestry gospód w Krakowie z lat 1632 i 1649. Kraków 2005
Google Scholar
Garbary – przewodnik. Kraków 2015
Google Scholar
Janeczek Zdzisław: Jan Lubicz-Pachoński – szkic do portretu uczonego. W: Czasy Kościuszki i Napoleona. Jan Zbigniew Lubicz-Pachoński jako badacz epoki. Red. Zdzisław Janeczek. Katowice 2001, s. 13–96
Google Scholar
Kleczkowski Antoni: Święte pamiątki Krakowa. Kraków 1883
Google Scholar
Kolak Wacław: Katalog Archiwum oo. Karmelitów w Krakowie na Piasku. Kraków 1997
Google Scholar
Kopera Feliks, Lepszy Leonard: Iluminowane rękopisy księgozbiorów OO. Dominikanów i OO. Karmelitów w Krakowie. Kraków 1926
Google Scholar
Laberschek Jacek: Rozwój przestrzenny krakowskiego zespołu osadniczego extra muros XIII–XVIII w. W: Kraków. Nowe studia nad rozwojem miasta. Red Jerzy Wyrozumski. Biblioteka Krakowska, nr 150. Kraków 2007
Google Scholar
Laberschek Jacek: Sieć wodna średniowiecznego Krakowa i jej gospodarcze wykorzystanie. Warszawa 2016
Google Scholar
Maciejewski Tadeusz: Inwentarz muzykaliów kapeli karmelickiej w Krakowie na Piasku z lat 1665–1684. „Muzyka” 1975, t. 21, s. 77–99
Google Scholar
Miodońska-Brookes Ewa: Tutaj, czyli w Krakowie. Rozmowy o domu i uniwersytecie. Kraków 2013
Google Scholar
Pachoński Jan: Kraków wobec powstań śląskich i plebiscytu. Kraków 1981
Google Scholar
Pencakowski Paweł: Dekoracja malarska biblioteki klasztoru oo. karmelitów na Piasku w Krakowie. Historia powstania – geneza artystyczna – program. „Rocznik Krakowski” 2003, t. 69, s. 103–121
Google Scholar
Petrus Krzysztof: Największe przedmieście Krakowa. Zarys rozwoju przestrzennego Garbar, część I i II. „Czasopismo Techniczne. Architektura” 2011, t. 108, nr 5-A, s. 139–151
Google Scholar
Petrus Krzysztof: Analiza piętnasto- i szesnastowiecznej zabudowy zachodnich przedmieść Krakowa przykładem badań nad zaginioną architekturą miasta. „Czasopismo Techniczne. Architektura” 2015, t. 112, nr 6-A, s. 155–166
Google Scholar
Petrus Krzysztof: Restytucja Garbar, największego krakowskiego przedmieścia, po zniszczeniach w czasie najazdu arcyksięcia Maksymiliana Habsburga w roku 1587. „Czasopismo Techniczne. Architektura” 2018, t. 115, z. 11, s. 39–52
Google Scholar
Pieradzka Krystyna: Garbary – przedmieście Krakowa (1363–1587). Biblioteka Krakowska, nr 71. Kraków 1931
Google Scholar
Polski słownik biograficzny: Stoiński Jan, w zakonie Anioł (ok. 1652–1715). Hasło oprac. Szymon Sułecki. T. 43, z. 179. Warszawa–Kraków 2005, s. 632–633: Szembek Franciszek (zm. 1693), kasztelan kamieniecki. Hasło oprac. Marcin Sokalski. T. 48. Warszawa–Kraków 2012–2013, s. 44–46 Szembek Jan Sebastian (ok. 1672–1731). Hasło oprac. Henryk Palkij. T. 48. Warszawa–Kraków 2012–2013, s. 59–70
Google Scholar
Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu: Bieniasza Młyn. Hasło oprac. Franciszek Sikora Cz. 1, z. 1. Oprac. Zofia Leszczyńska-Skrętowa, Franciszek Sikora. Wrocław 1980, s. 97–98
Google Scholar
Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu. Cz. 1, z. 4. Oprac. Jacek Laberschek, Zofia Leszczyńska-Skrętowa, Franciszek Sikora, Jerzy Wiśniewski. Wrocław 1986: Garbary zw. też przed Bramą Szewską. Hasło oprac. Jerzy Wiśniewski, s. 693–706 Fryszbark. Hasło oprac. Jerzy Wiśniewski, s. 685–686 Czarna Ulica. Hasło oprac. Zofia Leszczyńska-Skrętowa, s. 438–439
Google Scholar
Starzyński Marcin: Krakowska rada miejska w średniowieczu. Kraków 2010
Google Scholar
Stoksik Janina: Znane i nieznane plany Krakowa z XVII i XVIII w. w wykonaniu geodetów Akademii Krakowskiej. „Krakowski Rocznik Archiwalny” 2005, t. 11, s. 91–108
Google Scholar
Sułecki Szymon: Księgozbiór klasztoru karmelitów na Piasku w Krakowie. Kraków 2014
Google Scholar
Sułecki Szymon: The library of the Carmelite monastery at Piasek in Cracow. Rome 2018
Google Scholar
Susuł Jacek: Profesor Jan Miodoński 1902–1963. „Tygodnik Powszechny” 1963, nr 42, s. 5
Google Scholar
Szatanek Łukasz: Co pozostało z nowicjatu ojców Karmelitów przy ulicy Garbarskiej w Krakowie. „Krzysztofory. Zeszyty Naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa” 2018, z. 36, s. 75–84
Google Scholar
Szymborski Wiktor: Uwagi o znaczeniu religijnym Sanktuarium Matki Bożej Piaskowej w Krakowie na przełomie średniowiecza i czasów odrodzenia. „Peregrinus Cracoviensis” 2011, z. 22, s. 197–216
Google Scholar
Trajdos Tadeusz: Fundacja klasztoru karmelitów na Piasku. „Nasza Przeszłość” 1983, t. 60, s. 91–127
Google Scholar
Trajdos Tadeusz: Karmelici trzewiczkowi w Akademii Krakowskiej w XV wieku. „Poznańskie Studia Teologiczne” 1986, t. 6, s. 291–300
Google Scholar
Trajdos Tadeusz: U zarania karmelitów w Polsce. Warszawa 1993
Google Scholar
Trajdos Tadeusz: System utrzymania klasztoru karmelitów trzewiczkowych na Piasku w Krakowie (koniec XIV – koniec XV w.). W: Mendykanci w średniowiecznym Krakowie. Red. Krzysztof Ożóg, Tomasz Gałuszka, Anna Zajchowska. Kraków 2008, s. 505–516
Google Scholar
Wałowy Alina: Badania przy kościele i klasztorze oo. Karmelitów na Piasku w Krakowie w 1963 roku (wykop I). „Materiały Archeologiczne” 1990, t. 25, s. 105–141
Google Scholar
Wałowy Alina: Badania przy kościele i klasztorze oo. Karmelitów na Piasku w Krakowie w 1963 roku (wykop II), „Materiały Archeologiczne” 1995, t. 28, s. 49–64
Google Scholar
Widacka-Bisaga Agnieszka: Między pobożnością a przesądem. Matka Boska Piaskowa a fenomen cudownych wizerunków maryjnych w Polsce. Kraków 2013
Google Scholar
Włodarczyk Władysław: Kościół karmelitów na Piasku. „Rocznik Krakowski” 1963, t. 36, s. 127–150
Google Scholar
Wyrozumski Jerzy: Fundacja klasztoru oo. karmelitów na Piasku. „Rocznik Krakowski” 2011, t. 77, s. 9–14
Google Scholar
Żebrok Franciszek: Dzieje Śląskiego Seminarium Duchownego. „Nasza Przeszłość” 1975, t. 44, s. 89–116
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Szczegóły zob. w zakładce Prawa autorskie i udostępnianie.