Przyczynek do badań nad aspektem kulturowym Eneidy Iwana Kotlarewskiego w tłumaczeniu Piotra Kuprysia
Mirosława Czetyrba-Piszczako
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w OlsztynieAbstrakt
Piotr Kupryś was the first Polish translator to fully translate two classical works fundamental for Ukrainian literature. These were: Kobzar by Taras Shevchenko and Eneida by Ivan Kotliarevsky. Kotliarevsky’s Eneida is a vivid example of adapting diverse elements of oral folklore culture in modern Ukrainian literature. The article analyses types of translation procedures the translator applied when dealing with cultural context. Generally speaking, Kupryś followed two strategies of rendering cultural elements: domestication – in order to adapt the target text to target readers’ knowledge; as well as foreignisation with explanation – thanks to which he enriched target readers’ knowledge about reality and culture of the source text.
Słowa kluczowe:
cultural context, translation strategies, foreignisation, domesticationBibliografia
Antologia poezji ukraińskiej. 1976. Red. Nieuważny F., Pleśniarowicz J. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Gavrilûk Hristina. 2013. Džerelocentrizm polʹsʹkomovnogo perekladu poemi „Eneïda” Ìvana Kot- lârevsʹkogo. V: Aktualʹnì pitannâ gumanìtarnih nauk. Vip. 7: 160–166 [Гаврилюк Христина. 2013. Джерелоцентризм польськомовного перекладу поеми „Енеїда” Івана Котляревського. B: Актуальні питання гуманітарних наук. Вип. 7: 160–166].
Gavrilûk Hristina. Eneïda Ìvana Kotlârevsʹkogo u polʹsʹkomovnomu pročitannì Êži Êndžeêviča ta Petra Kuprisâ. (online) http://drohobych.net/youngsc/AQGS/2012_3/language/288-295.pdf (dostup 25.03.2017) [Гаврилюк Христина. Енеїда Івана Kотляревського у польськомовному прочитанні Єжи Єнджеєвича та Петра Куприся. (online) http://drohobych.net/youngsc/ AQGS/2012_3/language/288-295.pdf (доступ 25.03.2017)].
Jędraszak Natalia. 2015. Strategie tłumaczy wobec zjawiska obcości kulturowej w przekładach dwudziestowiecznej prozy nowogreckiej na język polski. „Slavia Meridionalis” nr 15: 274–287.
Kotlarewski Iwan. 2008. Eneida w tłumaczeniu Piotra Kuprysia. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Kotlârevsʹkij Ìvan. Eneïda. (online) https://pysar.net/poemy/Enejida/index.html (dostup 25. 03.2017) [Котляревський Іван. Енеїда. (online) https://pysar.net/poemy/Enejida/index.html (доступ 25.03.2017)].
Ogìênko Ìvan. 2004. Ìstorìâ ukraïnsʹkoï lìteraturnoï movi. Red. Timošik N. Kiïv: Naukovo-vidavničij centr Naša kulʹtura ì nauka [Огієнко Іван. 2004. Історія української літературної мови. Ред. Тимошик Н. Київ: Науково-видавничий центр Наша культура і наука].
Szafraniec Kamil. 2014. Kultura polska w przekładzie. Problemy ekwiwalencji. „Acta Universitatis Lodziensis” nr 21: 393–401.
Szewczenko Taras. 2012. Kobziarz. Przekł. Kupryś P. Lublin–Lwów: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Tokarz Bożena. 2006. Przekład w dialogu międzykulturowym. W: Dialog czy nieporozumienie (z zagadnień krytyki przekładu). Red. Fast P., Janikowski P. Katowice–Częstochowa: „Śląsk” Sp. z o.o. Wydawnictwo Naukowe, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Lingwistycznej: 7–20.
Gavrilûk Hristina. 2013. Džerelocentrizm polʹsʹkomovnogo perekladu poemi „Eneïda” Ìvana Kot- lârevsʹkogo. V: Aktualʹnì pitannâ gumanìtarnih nauk. Vip. 7: 160–166 [Гаврилюк Христина. 2013. Джерелоцентризм польськомовного перекладу поеми „Енеїда” Івана Котляревського. B: Актуальні питання гуманітарних наук. Вип. 7: 160–166].
Gavrilûk Hristina. Eneïda Ìvana Kotlârevsʹkogo u polʹsʹkomovnomu pročitannì Êži Êndžeêviča ta Petra Kuprisâ. (online) http://drohobych.net/youngsc/AQGS/2012_3/language/288-295.pdf (dostup 25.03.2017) [Гаврилюк Христина. Енеїда Івана Kотляревського у польськомовному прочитанні Єжи Єнджеєвича та Петра Куприся. (online) http://drohobych.net/youngsc/ AQGS/2012_3/language/288-295.pdf (доступ 25.03.2017)].
Jędraszak Natalia. 2015. Strategie tłumaczy wobec zjawiska obcości kulturowej w przekładach dwudziestowiecznej prozy nowogreckiej na język polski. „Slavia Meridionalis” nr 15: 274–287.
Kotlarewski Iwan. 2008. Eneida w tłumaczeniu Piotra Kuprysia. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Kotlârevsʹkij Ìvan. Eneïda. (online) https://pysar.net/poemy/Enejida/index.html (dostup 25. 03.2017) [Котляревський Іван. Енеїда. (online) https://pysar.net/poemy/Enejida/index.html (доступ 25.03.2017)].
Ogìênko Ìvan. 2004. Ìstorìâ ukraïnsʹkoï lìteraturnoï movi. Red. Timošik N. Kiïv: Naukovo-vidavničij centr Naša kulʹtura ì nauka [Огієнко Іван. 2004. Історія української літературної мови. Ред. Тимошик Н. Київ: Науково-видавничий центр Наша культура і наука].
Szafraniec Kamil. 2014. Kultura polska w przekładzie. Problemy ekwiwalencji. „Acta Universitatis Lodziensis” nr 21: 393–401.
Szewczenko Taras. 2012. Kobziarz. Przekł. Kupryś P. Lublin–Lwów: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Tokarz Bożena. 2006. Przekład w dialogu międzykulturowym. W: Dialog czy nieporozumienie (z zagadnień krytyki przekładu). Red. Fast P., Janikowski P. Katowice–Częstochowa: „Śląsk” Sp. z o.o. Wydawnictwo Naukowe, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Lingwistycznej: 7–20.
Czetyrba-Piszczako, M. (2018). Przyczynek do badań nad aspektem kulturowym Eneidy Iwana Kotlarewskiego w tłumaczeniu Piotra Kuprysia. Acta Polono-Ruthenica, 4(XXII), 99–110. https://doi.org/10.31648/apr.1241
Mirosława Czetyrba-Piszczako
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
