Öz
Auteur is a concept which has kept cinema history busy since the World War II and which still maintains its debatable quality today. The concept in question is used as “the director who is the creator of the film”, “the director who uses the receiver as a pen” in cinema literature. So is it possible to make auteur director analogy for director Ümit Ünal who is analyzed his three films in the scope of the study? In this study the answer to this question is investigated through the cinematography of Ümit Ünal, who has director and screenwriter. Ümit Ünal started his film adventure during Yeşilçam period and stepped into his career as a screenwriter. In time, he started to film his own scripts. The fact that Ünal was both a screenwriter and a director is only one of the reasons why he is selected for researching in this study. Because with the low budget films he shot, Ünal put his signature under important successes such as original films which were far away from the understanding of the mainstream cinema and he was deemed of worthy of many prizes. In this study 9 (2002), Ara (2008) and Nar (2011) films which are referred to as “Oda” Films and accepted as a trilogy due to their common qualities by Ünal have been analyzed in the framework of auteur theory. During the evaluation of the films, short fragments were taken from the films to provide visual references for auteur theory. A sociological and historical method of analysis has been adopted in film analysis, and technical features, personal style and internal meaning elements set by Andrew Sarris as the rings of the auteur theory have been identified as the main criteria. In addition to these criteria, evaluations regarding the points where the films meet art, common themes, metaphors used, contradictions, and the reception of the films by the audience have also been done. In consideration of the evaluations, it is concluded that the director can be qualified as an auteur due to the common themes he used, his technical competence, and his personal touch.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Teksoy, R.(2005). Rekin Teksoy’un Sinema Tarihi. Birinci cilt. Oğlak Yayıncılık, İstanbul.
- Büker, S., Topçu, G. (2010). Sinema: Tarih-Kuram- Eleştiri. Kırmızı Kedi Yayınevi, İstanbul.
- Stam, R. (2014). Sinema Teorisine Giriş. (Çev. Salman, S. ve Asatekin, Ç.). Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
- Wollen, P. (2014). Sinemada Göstergeler ve Anlam. (Çev. Aracagök, Z. Ve Doğan, B.). Metis Yayınevi, İstanbul.
- Canbazoğlu, C. (08.06.1993). Yeşilçam’da Senaryo Yazarı Olmak. Cumhuriyet, sayfa 2.
- Uygun, Z.M., Sevindi, K.( 2011). Ümit Ünal: Hayatlarımızı Kurmak İçin Bazı Şeyleri Görmezden Geliyoruz. Hayalperdesi 25.
- Öztürk, S., Uğur, G. (2016). Ümit Ünal ile Söyleşi. Sinefilozofi (2).
- Sözen, M. (2013). Sinemasal Dramaturgi ve Örnek Bir Çözümleme. Süleyman Demirel Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Hakemli Dergisi (11).
- Onaran, O. (1997). Türk Sinemasında Anlatı Üstüne Bir Deneme, Onat Kutlar’a Armağan Sinema Yazıları Kitabı İçinde Bir Bölüm. Doruk Yayınları, Ankara.
- Kundakçı, F.S. (2013). Heteroseksizm ve Ötekileştirme Eleştirisi. Liberal Düşünce (71).
- Scoot, J. (1995). Tahakküm ve Direniş Sanatları. (Çev. A. Türker). İstanbul, Ayrıntı Yayınları.
- Yararlanılan Filmler:
- Ünal, Ü. (2002) 9 (Dokuz)
- Ünal, Ü. (2008) Ara
- Ünal, Ü. (2011). Nar
Öz
Auteur kavramı, sinema tarihini
ikinci dünya savaşından günümüze kadar meşgul etmiş ve bugün de tartışılabilir
olma özelliğini sürdüren bir kavramdır. Söz konusu kavram, Sinema Defterleri (Cahiers
du Cinema) adlı dergide yazan eleştirmenlerce “filmin yaratıcısı olan yönetmen”
, Alexandre Astruc’un 1948 tarihli “Yeni Bir Avangardın Doğuşu: Alıcı- Kalem”
adlı yazısında ise “alıcıyı tıpkı bir kalem gibi kullanan yönetmen” olarak
kullanılmıştır. Peki, film yapım sürecinde yani pratikte auteur bir yönetmende
olması beklenen özellikler nelerdir? Çalışma yönetmen ve senarist kimliği olan
Ümit Ünal’ın sineması üzerinden bu soruya cevap aramaktadır. Ümit Ünal Yeşilçam
döneminde sinema serüvenine başlamış ve kariyerine senarist olarak adım
atmıştır. Zamanla sinemada derdini anlatmak için senarist olmanın yetersiz
olduğu düşünmüş ve kendi yazdığı senaryoları filme çekmeye başlamıştır. Hem
senarist hem de yönetmen oluşu Ünal’ın çalışmada incelenmek üzere seçilmesinin
sadece bir nedenidir. Zira Ünal, çektiği düşük bütçeli filmlerle ana akım
sinema anlayışından uzak, özgün filmlere imza atmış ve birçok ödüle layık
görülmüştür. Amacı auteur kuramı seçilen yönetmenin filmleri üzerinden
kavramaya çalışmak olan bu çalışmada, Ünal’ın “oda filmleri” olarak
adlandırdığı ve ortak özelliklerinden dolayı üçleme film serisi olarak gördüğü 9 (2002), Ara(2008) ve Nar(2011) filmleri auteur kuram
çerçevesinde analiz edilmiştir. Filmler analiz edilirken yer yer filmlerden
kesitler alınmış ve böylece auteur kurama dair görsel dayanaklar elde
edilmiştir. Film analizlerinde sosyolojik ve tarihsel bir analiz yöntemi
benimsenmiş ve Andrew Sarris’in auteur kuramın halkaları olarak belirlediği
teknik özellikler, kişisel stil ve içsel anlam unsurları ana kriterler olarak
belirlenmiştir. Bu kriterlerin yanı sıra filmlerin sanat ile buluştuğu
noktalar, ortak temalar, kullanılan metaforlar, zıtlıklar ve izleyicinin filmleri
alımlamasına dair değerlendirmeler de yapılmıştır. Yapılan değerlendirmeler
ışığında yönetmenin gerek kullandığı ortak temalar, gerek teknik yeterliliği,
gerekse kişisel üslubundan dolayı bir auteur olarak nitelendirilebileceği
sonucuna varılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Teksoy, R.(2005). Rekin Teksoy’un Sinema Tarihi. Birinci cilt. Oğlak Yayıncılık, İstanbul.
- Büker, S., Topçu, G. (2010). Sinema: Tarih-Kuram- Eleştiri. Kırmızı Kedi Yayınevi, İstanbul.
- Stam, R. (2014). Sinema Teorisine Giriş. (Çev. Salman, S. ve Asatekin, Ç.). Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
- Wollen, P. (2014). Sinemada Göstergeler ve Anlam. (Çev. Aracagök, Z. Ve Doğan, B.). Metis Yayınevi, İstanbul.
- Canbazoğlu, C. (08.06.1993). Yeşilçam’da Senaryo Yazarı Olmak. Cumhuriyet, sayfa 2.
- Uygun, Z.M., Sevindi, K.( 2011). Ümit Ünal: Hayatlarımızı Kurmak İçin Bazı Şeyleri Görmezden Geliyoruz. Hayalperdesi 25.
- Öztürk, S., Uğur, G. (2016). Ümit Ünal ile Söyleşi. Sinefilozofi (2).
- Sözen, M. (2013). Sinemasal Dramaturgi ve Örnek Bir Çözümleme. Süleyman Demirel Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Hakemli Dergisi (11).
- Onaran, O. (1997). Türk Sinemasında Anlatı Üstüne Bir Deneme, Onat Kutlar’a Armağan Sinema Yazıları Kitabı İçinde Bir Bölüm. Doruk Yayınları, Ankara.
- Kundakçı, F.S. (2013). Heteroseksizm ve Ötekileştirme Eleştirisi. Liberal Düşünce (71).
- Scoot, J. (1995). Tahakküm ve Direniş Sanatları. (Çev. A. Türker). İstanbul, Ayrıntı Yayınları.
- Yararlanılan Filmler:
- Ünal, Ü. (2002) 9 (Dokuz)
- Ünal, Ü. (2008) Ara
- Ünal, Ü. (2011). Nar
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | İletişim ve Medya Çalışmaları |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2018 |
| Gönderilme Tarihi | 1 Mart 2018 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2018 Sayı: 29 |
