تحلیل سندی و دلالی روایت رضوی «شِیعَتُنَا الْمُسَلِّمُونَ لِأَمْرِنَا» دربارۀ ویژگی‌های شیعه

نوع مقاله : علمی ترویجی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد

2 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد

3 طلبه سطح 3 حوزه علمیه خراسان؛ دانشجوی کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد

چکیده

با نگاهی به روایات امامان معصوم(ع) که دربارۀ ویژگی‌های شیعیان واقعی بیان نموده‌اند، با خصوصیات مختلفی مواجه می‌شویم که برای برخورداری یک فرد از وصف «شیعه»، ملاک‌هایی را ارائه کرده‌اند. در سخنان گهربار امام رضا(ع) به نقل از کتاب صفات الشیعه آمده است: «شِیعَتُنَا الْمُسَلِّمُونَ لِأَمْرِنَا الآخِذُونَ بِقَوْلِنَا الْمُخَالِفُونَ لِأَعْدَائِنَا فَمَنْ لَمْ یَکُنْ کَذَلِکَ فَلَیْسَ مِنَّا». این نوشتار با روش توصیفی ـ تحلیلی درصدد بررسی سندی و تحلیل محتوایی این روایت است. یافته‌های مقاله نشان می‌دهد که سند این حدیث به کمک توثیقات عامه صحیح است و بنا بر تواتر معنوی، نیازی به ارزیابی سند نیست. برای صدق عنوان «شیعه» واقعی بر فردی می‌بایست انسان این ترکیب معنایی سه‌گانه را با هم واجد باشد؛ شیعه کسی است که به‌لحاظ اعتقادی پذیرای ولایت ائمه(ع) و به‌لحاظ رفتاری ضمن پیروی محض و خالصانه از سخنان معصومان(ع)، مخالفت رفتاری و گفتاری با دشمنان ائمه(ع) داشته باشد و در یک کلام ولایتمدارِ اهل تولّی و تبرّی باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Documentary and Implication Analysis of Razavi Narration “Shi'atona al-Musallemoon li-Amrina” about the Characteristics of Shia

نویسندگان [English]

  • Seyed Mahmoud Marvian Hosseini 1
  • Seyed Ali Delbari 2
  • Hossein Amini 3
1 Assistant professor, Department of Quran & Hadith Sciences, Razavi University of Islamic Sciences, Mashhad
2 Associate professor, Department of Quran & Hadith Sciences, Razavi University of Islamic Sciences, Mashhad
3 3rd level student of Khorasan Seminary; MA student of Quran & Hadith Sciences at Razavi University of Islamic Sciences, Mashhad
چکیده [English]

Looking at the narrations of the innocent Imams(as) who have stated about the characteristics of real Shias, we come across various characteristics that have provided criteria for a person to be called a “Shia”. In the words of Imam Reza(as) quoted from the Book of Sifat al-Shia, it is stated: “Our Shiites who submit to our command, who take our word, who disagree with our enemies, so whoever is not like that is not of us”. This article tries to examine the document and analyze the content of this narration with a descriptive-analytical method. The findings of the article show that the document of this narration is valid with the help of popular confirmations and there is no need to evaluate the document based on its spiritual frequency. For the title of “Shia” to be true for a person, a person must have this triple combination of meanings together: A Shia is someone who, in terms of belief, accepts the authority of the Imams(as) and in terms of behavior, while purely and sincerely following the words of the innocents(as), has behavioral and verbal opposition to the enemies of the Imams(as), and in a word, is a Committed to the Vilayah and Tavalli and Tabarri.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam Reza(as)
  • Shia characteristics
  • Pure obedience
  • Document review
  • Fiqh al-hadith

مراجع

  1. قرآن کریم.
  2. ابن‌حنبل شیبانی، ابوعبداللّٰه احمد بن محمد،مسند الامام احمد بن حنبل، بیروت، مٶسسة الرساله، 1416 ق.
  3. ابن‌طاووس حلّی، رضی‌الدین ابوالقاسم سیدعلی بن موسی بن جعفر، فلاح السائل و نجاح المسائل فی عمل الیوم و اللیله، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، بی‌تا.
  4. ابن‌فارس، احمد، معجم مقاییس اللغه، تحقیق عبدالسلام محمد هارون، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1404 ق.
  5. ابن‌منظور افریقی مصری، ابوالفضل جمال‌الدین محمد بن مکرم، لسان العرب، به‌کوشش علی شیری، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1408 ق.
  6. ابن‌ندیم بغدادی، ابوالفرج محمد بن ابی‌یعقوب اسحاق الورّاق، الفهرست، بیروت، دار المعرفه، 1398 ق.
  7. ابوحاتم رازی، احمد بن حمدان، الزینة فی کلمات الاسلامیة العربیه، بیروت، الجمل، 2015 م.
  8. امین، سیدمحسن، اعیان الشیعه، لبنان، دار التعارف للمطبوعات، 1406 ق.
  9. امینی نجفی، عبدالحسین احمد، الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب، قم، مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیه، 1416 ق.
  10. بحرالعلوم طباطبایی، سیدمحمدمهدی بن مرتضی، رجال السید بحرالعلوم المعروف بالفوائد الرجالیه، تحقیق سیدمحمدصادق بحرالعلوم، تهران، مکتبة الصادق‰، 1363 ش.
  11. برازش، علیرضا، تفسیر اهل بیتŒ، ترجمه سیدرسول بهشتی‌نژاد، هابیل جوانی و مصطفی خلاش، تهران، امیرکبیر، 1396 ش.
  12. بروجردی (طباطبایی)، سیدحسین، منابع فقه شیعه (ترجمه جامع احادیث الشیعه)، ترجمه احمد اسماعیل‌تبار، مهدی حسینیان قمی، محمدحسین مهوری، تهران، فرهنگ سبز، 1392 ش.
  13. بروجردی (طباطبایی)، سیدحسین، نهایة التقریر، تقریر محمد فاضل لنکرانی، چاپ سوم، قم، مرکز فقه الائمة الاطهارŒ، 1420 ق.
  14. بهبودی، محمدباقر، معرفة الحدیث و تاریخ نشره و تدوینه و ثقافته عند الشیعة الامامیه، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، 1362 ش.
  15. تبریزی، میرزاجواد بن علی، صراط النجاة فی اجوبة الاستفتاءات، قم، دار الاعتصام، 1417 ق.
  16. تسلیخ، محسن، ابوالفضل علیشاهی قلعه‌جوقی، بی‌بی‌زینب حسینی، و عبداللّٰه بهمن‌پوری، «واکاوی در دلالت قاعده "مخالفت با عامه" در فقه و اصول شیعه»، فصلنامه پژوهش‌های فقهی، سال پانزدهم، شماره 4 (پیاپی 39)، زمستان 1398 ش.
  17. تفلیسی، ابوالفضل حبیش بن ابراهیم، وجوه قرآن، به اهتمام مهدی محقق، چاپ چهارم، تهران، دانشگاه تهران، 1386 ش.
  18. جرجانی، میرسیدشریف علی بن محمد، التعریفات، چاپ چهارم، تهران، ناصرخسرو، 1370 ش.
  19. جزایری، عبداللّٰه بن نورالدین بن نعمةاللّٰه، التحفة السنیة فی شرح النخبة المحسنیه، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
  20. حرّ عاملی، محمد بن حسن، الفصول المهمة فی اصول الائمة (تکملة الوسائل)، تحقیق محمد بن محمد حسینی قائینی، قم، مٶسسه معارف اسلامی امام رضا‰، 1376 ش.
  21. حرّ عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعه، قم، مٶسسة آل البیتŒ لاحیاء التراث، 1416 ق.
  22. حرّ عاملی، محمد بن حسن، هدایة الامة الی احکام الائمهŒ، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، 1414 ق.
  23. حسینی طهرانی، سیدمحمدحسین، ولایة الفقیه فی حکومة الاسلام، بیروت، دار المحجة البیضاء، 1418 ق.
  24. دلبری، سیدعلی، آشنایی با اصول علم رجال، مشهد، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، 1395 ش.
  25. دهخدا، علی‌اکبر و دیگران، لغت‌نامه، تهران، مٶسسه لغت‌نامه و دانشگاه تهران، 1373 ش.
  26. دینوری، ابوحنیفه احمد بن داود، الاخبار الطوال، قم، شریف رضی، 1373 ش.
  27. راغب اصفهانی، ابوالقاسم حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، تصحیح صفوان عدنان داوودی، بیروت، دار القلم، 1412 ق.
  28. سیوطی، جلال‌الدین عبدالرحمن بن ابی‌بکر، الدرّ المنثور فی التفسیر بالمأثور، قم، کتابخانۀ آیةاللّٰه مرعشی نجفی، 1404 ق.
  29. شعرانی، ابوالحسن، نثر طوبی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1398 ق.
  30. شهرستانی، محمد بن عبدالکریم، الملل و النحل، بیروت، دار المعرفه، 1415 ق.
  31. صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعه، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1981 م.
  32. صدوق، ابوجعفر محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی، امالی الصدوق، بیروت، مٶسسة الاعلمی، 1400 ق.
  33. صدوق، ابوجعفر محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی، صفات الشیعه، ترجمه عزیزاللّٰه عطاردی، تهران، اعلمی، 1362 ش.
  34. صدوق، ابوجعفر محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی، عیون اخبار الرضا‰، تهران، جهان، 1378 ق.
  35. صدوق، ابوجعفر محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی، کمال الدین و تمام النعمه، تهران، اسلامیه، 1395 ق.
  36. صدوق، ابوجعفر محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی، معانی الاخبار، قم، جامعه مدرسین، 1361 ش.
  37. طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، جامعه مدرسین، 1350 ش.
  38. طبرسی، امین‌الاسلام ابوعلی فضل بن حسن، اِعلام الوری باعلام الهدی، قم، مٶسسة آل البیتŒ لاحیاء التراث، 1376 ش.
  39. طبرسی، امین‌الاسلام ابوعلی فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار المعرفه، 1412 ق.
  40. طریحی، فخرالدین بن محمد، مجمع البحرین، به‌کوشش سیداحمد حسینی اشکوری، تهران، فرهنگ اسلامی، 1408 ق.
  41. طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، العدّة فی اصول الفقه، تحقیق محمدرضا انصاری قمی، قم، بعثت، 1417 ق.
  42. طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، الفهرست، نجف، المکتبة المرتضویة لاحیاء الآثار الجعفریه، بی‌تا.
  43. طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، رجال الطوسی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1427 ق.
  44. عاملی جزینی (شهید اول)، محمد بن جمال‌الدین مکی، ذکری الشیعة فی احکام الشریعه، قم، مٶسسة آل البیتŒ لاحیاء التراث، 1377 ش.
  45. علامه حلّی، ابومنصور جمال‌الدین حسن بن یوسف بن مطهر اسدی، خلاصة الاقوال فی معرفة الرجال، قم، الفقاهه، 1417 ق.
  46. فتح‌اللّٰه، احمد، معجم الفاظ الفقه الجعفری، دمام، مطابع مدخل، 1415 ق.
  47. قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، تحقیق سیدطیب موسوی جزایری، چاپ سوم، قم، دار الکتاب، 1404 ق.
  48. کحاله، عمر رضا، معجم المٶلفین (تراجم مصنفی الکتب العربیه)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1376 ق.
  49. کلینی، ابوجعفر محمد بن یعقوب، اصول کافی، ترجمه و شرح محمدباقر کمره‌ای، تهران، دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی، بی‌تا.
  50. مازندرانی حائری، ابوعلی محمد بن اسماعیل، منتهی المقال فی احوال الرجال، قم، مؤسسة آل البیتŒ لاحیاء التراث، 1416 ق.
  51. مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، الوجیزة فی علم الرجال، بیروت، مٶسسة الاعلمی، 1415 ق.
  52. مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهارŒ، چاپ دوم، بیروت، مٶسسة الطبع و النشر، 1410 ق.
  53. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1368 ش.
  54. مفید، محمد بن محمد بن نعمان عکبری بغدادی، اوائل المقالات فی المذاهب و المختارات، تهران، مٶسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران ـ دانشگاه مک‌گیل، 1413 ق.
  55. مقری فیومی، احمد بن محمد بن علی، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، چاپ دوم، قم، دار الهجره، 1414 ق.
  56. مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، اخلاق در قرآن (پیام قرآن)، قم، هدف، 1377 ش.
  57. موسوی بجنوردی، سیدحسن بن آقابزرگ، القواعد الفقهیه، قم، الهادی، 1377 ش.
  58. موسوی خویی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة، قم، دفتر معظم‌له، 1409 ق.
  59. میبدی، ابوالفضل رشیدالدین احمد بن ابی‌سعد محمد بن احمد، کشف الاسرار و عدة الابرار، تحقیق علی‌اصغر حکمت، چاپ پنجم، تهران، امیرکبیر، 1371 ش.
  60. نجاشی اسدی کوفی، ابوالعباس احمد بن علی بن احمد بن عباس، فهرست اسماء مصنفی الشیعة المشتهر برجال النجاشی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1374 ش.
  61. وحید بهبهانی، محمدباقر بن محمداکمل، الفوائد الرجالیه (چاپ‌شده به همراه رجال الخاقانی)، چاپ دوم، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1404 ق.
  62. یعقوبی، احمد بن ابی‌یعقوب اسحاق بن جعفر بن وهب بن واضح کاتب عباسی، تاریخ الیعقوبی، بیروت، بی‌نا، 1960 م./ 1339 ش.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار