مبانی، روش ها و مولفه های فلسفه سیاسی ابن سینا

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

فلسفه سیاسی ابن‌سینا دارای اصول و مؤلفه‌های منحصر به‌فردی است که به‌رغم نقش بی‌بدیل آن در تبیین فلسفه سیاسی اسلامی، کمتر مورد توجه قرار گرفته است. برای فهم و تبیین درست فلسفه سیاسی وی ضرورت دارد تا تمامی آثار وی بررسی شود. پژوهش حاضر، با روش توصیفی و تبیینی، به بررسی اصول و مؤلفه‌های فلسفه سیاسی ابن‌سینا پرداخته است. فلسفه سیاسی ابن‌سینا بر بستر بنیان‌های اساسی چون هستی‌شناسی، معرفت‎شناسی و انسان‌شناسی استوار است. ابن‌سینا در طرح فلسفه سیاسی خود منابع شناخت را متعدد می­داند و از روش­هایی چون، برهان، عقل، حس، تجربه و وحی یاری می­گیرد. توجه ویژه به رهبری جامعه، پیوند میان نبوت و سیاست، اصالت‌دادن به شریعت نسبت به سیاست و تبیین شیوه جانشینی نبی‏را می‌توان از مهم‌ترین شاخص‌های‌ فلسفه سیاسی وی به‌شمار آورد. ایشان راه نجات جامعه را استقرار نظام سیاسی عقلا‌نی برآمده از شریعت معرفی می­کند. او هیچ‌گاه واقعیت‌های خارج از ذهن را انکار نمی‌کند و تمامی حکومت‌های موجود را از نوع تغلبیه و مردود می­داند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Principals, Method, and Syntheses of Ibn Sina’s Political Philosophy

نویسنده [English]

  • Hasan Aaliyari
Assistant Professor of Islamic Studies Department of Payame Noor University, Lorestan
چکیده [English]

The philosophy of Ibn Sina is unique in terms of both principles and syntheses. Despite his significant role in explaining Islamic political philosophy, Ibn Sina's works have received little attention (gap in the literature). Deploying discourse analysis, this article analyses all Ibn Sina’s works in order to comprehend his political philosophy (Method), which is based on ontology, epistemology, and anthropology.  In outlining his political philosophy, Ibn Sina argues that the sources of knowledge (Maʿrifat) are different. He avails himself of reason, intellect, senses, experience, and revelation in order to elaborate further on this point. The significant role of leadership of society, the link between prophecy and politics, the legitimacy of the Sharia law over politics, and the method of prophetic succession are the main components of his philosophy. Ibn Sina argues that the emancipation of the society lies in establishing a rational political system based on the Sharia law. While he never denies the truths that exist beyond the human mind, he considers all existing governments to be unjust and invalid (Findings).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ibn Sina
  • Political Philosophy
  • Political Methodology
  • political system
  • Reason
  • Revelation
  • Prophet

مراجع

ابن‌سینا، حسین(1375)، الاشارات والتنبیهات، شرح و توضیح احمد بهشتی، تهران، مؤسسه فرهنگی آرایه
ــــــــــ(1413هـ/1993)، الاشارات و التنبیهات، شرح خواجه نصیرالدین طوسی، تحقیق سلیمان دنیا، بیروت، مؤسسه النعمان
ــــــــــ(1377)، الهیات نجات، تصحیح و ترجمه و پژوهش یحیی یثربی، تهران، فکر روز
ــــــــــ(1318هـ)، تسع رسائل فی الحکمه والطبیعیات، الطبیعیات من عیون الحکمه، بمبئی، هند، مطبعه گلزار حسنی
ــــــــــ( 1978)، التعلیقات علی حواشی کتاب «النفس» لارسطاطالیس، ارسطو عند العرب، تحقیق عبدالرحمن بدوی، کویت، وکاله المطبوعات
ــــــــــ(1335)، جامع البدائع، رساله اسرارالصلوه، مصر، مطبعه السعاده
ــــــــــ(1383)، دانش‌نامه علایی، مقدمه و تصحیح محمد معین، همدان، نشر دانشگاه بوعلی
ــــــــــ(۱۴۰۴هـ الف)، الشفاء (الالهیات)، تصحیح و مقدمه دکتر ابراهیم مدکور، قم، مکتبه آیت‌الله مرعشی نجفی چاپ دوم
ــــــــــ(۱۴۰۴هـ ب)، الشفاء (المنطق، الخطابه)، تصحیح و مقدمه دکتر ابراهیم مدکور، قم، مکتبه آیت‌الله مرعشی نجفی چاپ دوم
ــــــــــ(1316)، فن سماع طبیعی، کتاب الشفاء، ترجمه محمدعلی فروغی، تهران، چاپ مجلس
ــــــــــ(1363)، المبداء و المعاد، تهران، مؤسسه مطالعات اسلامی، چاپ نخست
ــــــــــ(1405هـ)، منطق المشرقیین، قم، مکتبه آیت‌الله مرعشی نجفی، چاپ دوم
ــــــــــ(1364)، النجاه، تهران، انتشارات مرتضوی
ــــــــــ(1379)، النجاه، ویرایش و مقدمه محمدتقی دانش­پژوه، تهران، دانشگاه تهران، چاپ دوم
اخوان کاظمی، بهرام(1379)،«نظریه عدالت در فلسفه سیاسی بوعلی سینا»، نامه فلسفه، سال چهارم، شماره9
اخوان کاظمی، مسعود(1394)، «پیوستگی نبوت و سیاست در فلسفه سیاسی ابن‌سینا»، انسان‌پژوهی دینی، سال دوازدهم،شماره 33
برنجکار، رضا(1391)، روش‌شناسی علم کلام، قم، دارالحدیث
پارسانیا، حمید(1391)، جهان‌های اجتماعی، قم، کتاب فردا    
ــــــــــ(1390)، روش‌شناسی انتقادی حکمت صدرایی، قم، کتاب فردا
ــــــــــ(1382)، «روش‌شناسی فلسفه سیاسی و علم سیاست»، فصلنامه علوم سیاسی، سال ششم، شماره22
السید رضوان(1404هـ)، الامامه والجماعه والسلطه، بیروت، دار اقراء
شکوری، ابوالفضل(1384)، فلسفه سیاسی ابن‌سینا، قم، عقل سرخ، چاپ نخست
طباطبایی، سیدجواد(1387)، زوال اندیشه سیاسی در ایران، تهران، انتشارات کویر، چاپ هشتم
عباس‌مراد، علی(1999)، دوله الشریعه، قراءه فی جدلیه الدین والسیاسه عند ابن‌سینا،بیروت، دارالطلیعه
عنایت، حمید(۱۳۴۹)، بنیاد فلسفه سیاسی در غرب، تهران، انتشارات فرمند
 فیرحی، داود (1389)، قدرت، دانش و مشروعیت دراسلام، چاپ دهم، تهران،نشر نی
قادری، حاتم(1378)، اندیشه­ سیاسی در اسلام و ایران، تهران، سمت
 ــــــــــ(1380)، فلسفه سیاسی کلاسیک اسلامی، تهران، مرکز بازشناسی اسلام و ایران
معلمی، حسن(1387)، نگاهی به معرفت‎شناسی در فلسفه اسلامی، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
نصر، سیدحسین(۱۳۷۱)، سه حکیم مسلمان، ترجمه احمد آرام، تهران، شرکت سهامی کتاب‌های جیبی
 ــــــــــ(1383)، سنت عقلا‌نی اسلا‌می در ایران، ترجمه سعید دهقانی، تهران، قصیده‌سرا
نعمه، شیخ عبدالله(۱۳۶۷)، فلاسفه شیعه، ترجمه سیدجعفر غصبان، تهران، انتشارات آموزش انقلاب اسلامی
یوسف موسی، محمد(1952)، الناحیه الاجتماعیه و السیاسیه فی فلسفه ابن‌سینا، منشورات العهد العلمی الفرینی للاثارالشرقیه بالقاهره
یوسفی، حیات‌الله(1389)، «الزام سیاسی در فلسفه سیاسی ابن‌سینا»، مجله معرفت سیاسی، سال دوم، شماره دوم
یوسفی‌راد، مرتضی(1387)، امکان و عدم امکان فلسفه سیاسی اسلام، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
 
Rosenthal, Erwin J.(2009), "IBN SINA: The Synthesis", Political
حکمت سینوی (مشکوه النور)
دوره 22، شماره 59
تالیف
تیر 1397
صفحه 109-128

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار