بررسی ویژگی‌های روانسنجی نسخه‌ فارسی مقیاس خستگی کاری در کارکنان آتش نشانی

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان

1 گروه روان شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

2 گروه روان شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

3 گروه روان شناسی ، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

زمینه و هدف: تمایل به درک علل و  پیامدهای خستگی کاری در دهه‌های اخیر افزایش یافته است زیرا خستگی کاری می تواند به نتایج کاری و شخصی که شرایطی برای سلامتی، نگرش، ایمنی و عملکرد فراهم می‌کند، تاثیر بگذارد. نتایج خستگی کاری متعاقبا بر تعدادی عناصر فردی (فیزیکی، روانی و رفتاری) و سازمانی (نگرش شغلی، حضور و ترک شغل، آسیب‌های کاری) تاثیر می‌گذارد. از این رو، پژوهش حاضر با هدف بررسی ویژگی‌های روانسنجی نسخه فارسی مقیاس خستگی کاری انجام شد.
روش‌ها: در این پژوهش 360 نفر از کارکنان سازمان آتش نشانی شهر اهواز به صورت تصادفی مرحله‌ای انتخاب شدند. روش پژوهش توصیفی از نوع اعتباریابی ابزار می‌باشد. شرکت کنندگان پرسشنامه های خستگی کاری، ابهام نقش، تعارض نقش، خشنودی شغلی، سلامت روانی، قصد ترک شغل را تکمیل کردند. بررسی همسانی درونی سوالات پرسشنامه با روش آلفای کرونباخ و همبستگی هر سوال با کل آزمون انجام شد. به منظور بررسی اعتبار (روایی) مقیاس خستگی کاری از روش‌های اعتبار همگرا، اعتبار تجربی و اعتبار افزایشی استفاده شد.
یافته‌ها: تحلیل عامل اکتشافی با روش مولفه‌های اصلی و چرخش واریماکس نشان داد که 3 خرده مقیاس خستگی فیزیکی، روانی و هیجانی از یک عامل تحت عنوان خستگی کاری تشکیل می‌شود. تحلیل عامل تاییدی نشان داد به استثنای یکی از ماده‌ها، سایر ماده‌های این مقیاس به طور معنی‌دار روی یک عامل بار گذاشتند. نتایج حاصل از بررسی اعتبار همگرا نشان داد مقیاس خستگی کاری با مقیاس‌های ابهام و تعارض نقش و قصد ترک شغل رابطه مثبت و با مقیاس‌های خشنودی شغلی و سلامت‌روانی رابطه منفی داشت. نتایج حاصل از اعتبار تجربی نشان داد مقیاس خستگی کاری با ملاک مهم خشنودی شغلی رابطه دارد. نتایج حاصل از اعتبار افزایشی با استفاده از تحلیل رگرسیون سلسله مراتبی نشان داد مقیاس خستگی کاری ورای اثر عامل خستگی کاری و چهار مقیاس دیگر، خشنودی شغلی را پیش‌بینی کرد.
نتیجه‌گیری: در مجموع یافته های تحقیق نشان دادند که مقیاس خستگی کاری همسان با پژوهش های انجام شده در غرب از اعتبار و پایایی قابل قبولی برخوردار است. در نتیجه از آن می توان برای سنجش این سازه در کارکنان ایرانی استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها


. Jablkowska, K. Borkowska, A. Evalution of the intensity of stress at work and brownout syndrome in the managers. (2005) Med Pr 56(6): 439-444 (Article in Polish). 2. Winwood, P. C., Winefield, A. H., Dawson, D., & Lushington, K. Development and validation of a scale to measure work-related fatigue and recovery: The Occupational Fatigue Exhaustion/Recovery Scale (OFER). Journal of Occupational and Environmental Medicine. 2005; 47, 594–606. 3. Frone, M. R., & Tidwell, M.‐C. O. The Meaning and Measurement of Work Fatigue: Development and Evaluation of the Three-Dimensional Work Fatigue Inventory (3D-WFI). Journal of Occupational Health Psychology. 2015; 20(3): 273–288. 4. Pillsbury, W. B. The fundamentals of psychology (rev. ed.). New York, NY: MacMillian. 1922. 5. Ricci, J. A., Chee, E., Lorandeau, A. L., & Berger, J. Fatigue in the U.S. workforce: Prevalence and implications for lost productive work time. Journal of Occupational and Environmental Medicine. 2007; 49, 1–10. 6. Boksem, M. A., & Tops, M. Mental fatigue: Costs and benefits. Brain Research Reviews. 2008; 59, 125–139. 7. Stasi, R., Abriani, L., Beccaglia, P., Terzoli, E., & Amadori, S. Cancer-related fatigue: Evolving concepts in evaluation and treatment. Cancer. 2003; 98, 1786–1801. 8. Maslach, C., & Jackson, S. E. (). The measurement of experienced burnout. Journal of Occupational Behaviour. 1981; 2, 99–113. http://dx.doi.org/10.1002/job.4030020205 9. Shirom, A., & Melamed, S. A comparison of the construct validity of two burnout measures in two groups of professionals. International Journal of Stress Management. 2006; 13:176–200. 10. Demerouti, E., Bakker, A. B., Vardakou, I., & Kantas, A. The convergent validity of two burnout instruments: A multitraitmultimethod analysis. European Journal of Psychological Assessment. 2003; 19: 12–23. 11. Kristensen, T. S., Borritz, M., Villadsen, E., & Christensen, K. B. The Copenhagen burnout inventory: A new tool for the assessment of burnout. Work & Stress. 2005; 19: 192–207. 12. Maslach, C., Jackson, S. E., & Leiter, M. P. Maslach burnout inventory manual (3rd ed.). Menlo Park, CA: Mind Garden.1996. 13. Melamed, S., Shirom, A., Toker, S., Berliner, S., & Shapira, I. Burnout and risk of cardiovascular disease: Evidence, possible causal paths, and promising research directions. Psychological Bulletin. 2006; 132: 327–353. 14. Frone, M. R., Blais, A. R. Work Fatigue in a Non-Deployed Military Setting: Assessment, Prevalence, Predictors, and Outcomes. International Journal of Environmental Research and Public Health. 2019; 16(16), 2892. 15. Shirom, A. Job-related burnout: A review of major research foci and challenges. In J. C. Quick & L. E. Tetrick (Eds.), Handbook of occupational health psychology (2nd ed., pp. 223–241). Washington, DC: American Psychological Association. 2011. 16. Bakker, A. B., & Demerouti, E. The job demands resources model: State of the art. Journal of Managerial Psychology. 2007; 22: 309–328. 17. Hobfoll, S. E. Conservation of resources. A new attempt at conceptualizing stress. American Psychologist. 1989; 44: 513–524. 18. Toppinen‐Tanner, S., Ahola, K., Koskinen, A., & Väänänen, A. Burnout predicts hospitalization for mental and cardiovascular disorders: 10‐year prospective results from industrial sector. Stress and Health. 2009; 25: 287–296. 19. Caldwell, J.A.; Caldwell, J.L. Fatigue in military aviation: An overview of US military-approved pharmacological countermeasures. Aviat. Space Environ. Med. 2005, 76 (Suppl. 1), C39–C51. 20. Hockey, B. Challenges in fatigue and performance research. In G. Matthews, P. A. Desmond, C. Neubauer, & P. A. Hancock (Eds.), The handbook of operator fatigue (pp. 45–60). Farnham, England: Ashgate Publishing. 2012. 21. Sonnentag, S., & Fritz, C. The Recovery Experience Questionnaire: Development and validation of a measure for assessing recuperation and unwinding from work. Journal of Occupational Health Psychology. 2007; 12: 204–221. 22. Alarcon, G. M. A meta-analysis of burnout with job demands, resources, and attitudes. Journal of Vocational Behavior. 2011; 79: 549–562. 23. Frone, M. R., Reis, D., Ottenstein, CH. A German version of the Three‐Dimensional Work Fatigue Inventory (3D‐WFI): Factor structure, internal consistency, and correlates. Stress and Health. 2018;1–7. 24. Judge, T, A, & Bono, J. E. Five factor model of personality and transformation leadership. Journal of Applied Psychology. 2000; 85 (5): 751 – 756. 25. Judge, T. A., Parker, S., Colbert, E. A., Heller, D., & Iles, R. Job satisfaction: A cross cultural review, In Neli Anderson, Deniz, S. Ones, Handankepir Shiningly & Chock Iligan vis wes varn (Eds). Handbook of Industrial, Work and Organizational Psychology. 2000; 2: 25 - 52. 26. Fasihizadeh, N. Multiple Satisfaction Relationship with Personality Dimensions, Emotional Intelligence, Positive Affect and Job Attachment Among Iranian Petroleum Refinery Company – Isfahan. Master's thesis, Department of Industrial and Organizational Psychology, University of Isfahan, Faculty of Education and Psychology. 2010. [Persian]. 27. Mohammadi, B. The Role of Ambiguity Role in Job Satisfaction and Job Performance by Mediating Dynamic Job Behaviors. 2018 Apr 28; 4(1): 20-27. [Persian]. 28. Rizzo, J. R. , House, R. J. & Lirtzman, E. Role conflict and ambiguity in complex organizations. Administrative Science Quareter. 1970; 15: 150-153. 29. Kahen, R. L., D. M. Wolfe, R. P. Quinn, J. D. Snoek & R. A. Rosenthal Organizational Stress: Studies in Role Conflict and Ambiguity; Wiley, New York. 1964. 30. Aghaei, A., Jalali, D., Hasanzadeh, R., Aslan, Z. Predicting role ambiguity, job burnout, and four dimensions of stress overflow of counselors in Isfahan counseling centers based on their demographic characteristics. J New Discoveries in Psycology. 2011 Nov 22; 5(20): 69-88. [Persian]. 31. Arshadi, N. The Relationship between Emotional Stress Conflicts and Role Ambiguity with Job Performance and Job Satisfaction of Managers and Employees of Ahvaz National Oil Company due to the Moderating Effect of Work Independence and Group Cohesion. Master of Science in Psychology. Department of Educational Psychology, Shahid Chamran University, Ahwaz, Iran. 1990. 32. Cammann, C., Fichman, M., Jenkins, G.D., & Klesh, J.R. Assessing the attitudes and perceptions of organizational members. In Seashore, S.E., Lawler, RE., Mirvis, P.H., & Cammann, C. (Eds), Assessing organizational change. New York: Wiley. 1983. 33. Arshadi, N. Designing and testing a model of job motivation antecedents and consequences in employees of National South Oil Company of Ahwaz. PhD thesis. Department of Educational Psychology, Shahid Chamran University, Ahwaz, Iran.2007. [Persian]. 34. Neisi, A., Arshadi, N., shahbazi, F. The effect of workplace characteristics and perceived social support on job intention mediated by job satisfaction and emotional exhaustion. J Psychological achievements. 2012 Feb 9; 4(2): 39-60. [Persian]. 35. Goldberg, D. P., Hillier, V. F. A scaled version of the General Health Questionnaire. Psychological medicine. 1979; 9(1), 139-145. 36. Williams P, Goldberg DP, Mari J. The validity of the General Health Questionnaire. Soc. Psychiatry. 1987; 21: 15. 37. Yaghoobi, N., Nasr, M., Shahmohammadi, D. Epidemiological Survey of Mental Disorders in Urban and Rural Areas of Somaye Sara City. Iranian Jornal of Psychiatry & Clinical Psychology. 1995 Spr; 1(4): 55-60. [Persian]. 38. Atashafrooz, A. Comparison of General Health, Occupational Stress and Burnout of Exceptional and Normal Elementary School Teachers in Khuzestan Province. Master of Science in Psychology. Department of Educational Psychology, Shahid Chamran University, Ahwaz, Iran. 2007. [Persian]. 39. Colquitt, J. A. On thedimensionality of organizational justice: A construct validation of a measure, Journal of Applied Psychology. 2001; 86: 386-400. 40. Bentler, P. M. Comparative fit indices in structural models. Psychological Bulletin. 1990; 107: 238-246. 41. Campbell, J. D., Trapnell, P. D., Heine, S. J., Katz, I. M., Lavallee, L. F., & Lehman, D. R. Self-concept clarity: Measurement, personality correlates, and cultural boundaries. Journal of Personality and Social Psychology. 1996; 70(1): 141-156. 42. Darlington, R. B. Regression and models. New York: McGraw-Hill. 1990.