بازخوانی نقش و جایگاه رستم در کاشی‌نگاره‌های عصر قاجار (با نگاهی بر سردر گذرگاه‌ها، بناها و نمونه‌های واحد)

اســدپور، علــی. )1399« .)مطالعــة شمایلشناســانة نبــرد رســتم و دیــو ســپید در کاشــینگارة ســردر ارگ 
کریمخــان شــیراز بــه روش ارویــن پانوفســکی«. بــاغ نظــر. )شــماره 86 ،)40-29.
اسـکرس، جنیفـر. )1388« .)بنـدر طاهری-پایـگاه متأخـر شـاهنامه«. زبـان تصویـری شـاهنامه. بهکوشـش رابـرت 
هیلنبرنــد. ترجمــه ســید داود طبایــی. تهــران: فرهنگســتان هنــر؛ مؤسســۀ تألیــف، ترجمــه و نشــر آثــار هنــری 
.292-267 ،متــن
اســکرس، جنیفــر. )1399 .)شــکوه هنــر قاجــار )مجموعــه مقــاالت فرهنــگ، هنــر و کاشــیکاری عصــر قاجــار(. 
ترجمــه علیرضــا بهارلــو و مرضیــه قاســمی. تهــران: خــط و طــرح.
اورسـل، ارنسـت. )1382 .)سـفرنامة قفقـاز و ایـران. ترجمـه علیاصغـر سـعیدی. تهـران: پژوهشـگاه علـوم انسـانی 
و مطالعــات فرهنگی.
بلــوم، جاناتــان ام. )1388« .)شــاهنامة بــزرگ ایلخانــی در دورة قاجــار«. زبــان تصویــری شــاهنامه. بهکوشــش 
رابــرت هیلنبرنــد. ترجمــه ســید داود طبایــی. تهــران: فرهنگســتان هنــر؛ مؤسســۀ تألیــف، ترجمــه و نشــر آثــار 
هنــری متــن، 45-64. 

بنجامیــن، س. ج. و. )1363 .)ایــران و ایرانیــان عصــر ناصرالدینشــاه. ترجمــه محمدحســین کردبچــه. تهــران: 
جاویــدان.
بهار، مهرداد. )1393 .)از اسطوره تا تاریخ. تهران: چشمه.
پالمر، مایکل. )1385 .)فروید، یونگ و دین. ترجمه محمد دهقانپور و غالمرضا محمودی. تهران: رشد.
پهلــوان، محبوبــه؛ و ترنــم تقــوی. )1399« .)بازتــاب گفتمــان ایرانشــهری در دیوارنگارههــای مکتــب قاجــار 
)موردپژوهشــی: دیوارنــگاری مضامیــن قهرمانــی دورة فتحعلیشــاه(«. نگــره. )شــماره 53 ،)37-25.
تســلیمی، علــی؛ و ســید مجتبــی میرمیــران. )1389« .)فراینــد فردیــت در شــاهنامه بــا تکیهبــر شــخصیت رســتم«. 
.29-48 ،)14 پیاپــی، 4 شــماره. )ادبپژوهــی
تکمیلهمایـون، ناصـر. )1385 .)تاریـخ اجتماعـی و فرهنگـی تهـران: از آغـاز تـا دارالخالفـة ناصـری. ج1 .تهـران: 
دفتــر پژوهشهــای فرهنگــی.
َونــز. )1388« .)بازتابهــای پریدهرنــگ از شــکوه گذشــته«. زبــان تصویــری 
الخمیــس، اولریکــه؛ و گادفــری اِ
شــاهنامه. بهکوشــش رابــرت هیلنبرنــد. ترجمــه ســید داود طبایــی. تهــران: فرهنگســتان هنــر؛ مؤسســۀ تألیــف، 
ترجمــه و نشــر آثــار هنــری متــن، 239-265.
داعیاالسالم، محمدعلی. )1363 .)فرهنگ نظام. ج3 .تهران: چاپ حیدری )شرکت دانش(.
دهخدا، علیاکبر. )1363 .)امثال و حکم. ج2 .تهران: امیرکبیر.
دیبــا، لیــا. )1378« .)تصویــر قــدرت و قــدرت تصویــر: نیــت و نتیجــه در نخســتین نقاشــیهای عصــر قاجــار 
.423-452 ،)67 شــماره. )ایراننامــه(«. 1785-1834(
رابی، جولین. )1399 .)پرترههای سلطنتی قاجار. ترجمه علیرضا بهارلو و کیانوش معتقدی. تهران: دانیار.
راشــدمحصل، محمدرضــا؛ و فاطمــه حســینزاده هرویــان. )1392« .)بررســی پیرنــگ، شــخصیتپردازی، 
توصیــف، زاویــة دیــد و تصویرپــردازی در داســتان نبــرد رســتم بــا دیــو ســپید«. متنشناســی ادب فارســی. 
.121-138 ،)18 پیاپــی، 5 شــماره)
رستموندی، تقی. )1388 .)اندیشة ایرانشهری در عصر اسالمی. تهران: امیرکبیر.
ریاضی، محمدرضا. )1395 .)کاشیکاری قاجار. با همکاری اکرم کبیری. تهران: یساولی.
سرنا، مادام کارال. )1362 .)آدمها و آیینها در ایران. ترجمه علی ّ اصغر سعیدی. تهران: کتابفروشی زوار.
سیمپســون، مریینــا شــریو. )1388« .)شــاهنامه در مقــام متــن و شــاهنامه در مقــام تصویــر«. زبــان تصویــری 
شــاهنامه. بهکوشــش رابــرت هیلنبرنــد. ترجمــه ســید داود طبایــی. تهــران: فرهنگســتان هنــر؛ مؤسســۀ تألیــف، 
ترجمـه و نشـر آثـار هنـری متـن، 14-44.
شــالم، آوینــوآم. )1388« .)نقــش زربفــت بهــرام گــور«. زبــان تصویــری شــاهنامه. بهکوشــش رابــرت هیلنبرنــد. 
ترجمـه سـید داود طبایـی. تهـران: فرهنگسـتان هنـر؛ مؤسسـۀ تألیـف، ترجمـه و نشـر آثـار هنـری متـن، 217-235.
شیروانی، زینالعابدین. )1348 .)حدایقالسیاحه. تهران: دانشگاه تهران.
طباطبایی، جواد. )1386 .)دیباچهای بر نظریة انحطاط در ایران. تهران: نگاه معاصر.
فلور، ویلم. )1395 .)نقاشی دیواری در دورة قاجار. ترجمه علیرضا بهارلو. تهران: پیکره.
کاسیرر، ارنست. )1382 .)اسطورة دولت. ترجمه یداهلل موقن. تهران: هرمس.
کـری، مویـا. )1399« ،)کاشـی و کاشـیکاری بـه سـبک باسـتان: اسـتاد علیمحمـد اصفهانـی«، سـیاهقلم )مجموعـه 
مقـاالت احـوال و آثـار اسـتاد علیمحمـد اصفهانـی(. ترجمـه علیرضـا بهارلـو. تهـران: مؤسسـه تألیـف، ترجمـه، 
نشـر آثـار هنـری )متـن(، 241-229.
کریمی، سارا. )1392 .)جامعهشناسی معماری شهر تهران. تهران: تیسا. 

کوپر، جی. سی. )1379 .)فرهنگ مصور نمادهای سنتی. ترجمه ملیحه کرباسیان. تهران: فرشاد.
گرابـار، الـگ. )1387« .)تأملـی در هنـر قاجـاری و اهمیـت آن«. ترجمـه ولـیاهلل کاووسـی. گلسـتان هنـر. )شـماره 
.95-98 ،)14 پیاپــی، 4
مارزلـف، اولریـش. )1390 .)تصویرسـازی داسـتانی در کتابهـای چـاپ سـنگی فارسـی. ترجمـه شـهروز مهاجـر. 
تهـران: نظـر.
مــرادی، فاتــح. )1398« .)اســطوره و سیاســت: کهنالگوهــای رفتــاری در ایــران باســتان و تــداوم آن در قــدرت و 
سیاسـت«. مطالعـات ایرانـی. )شـماره 36 ،)267-248.
مسـکوب، شـاهرخ. )1374« .)بخـت و کار پهلـوان در آزمـون هفتخـان«. تـن پهلـوان و روان خردمنـد )پژوهشهایـی 
تـازه در شـاهنامه(. تهـران: طرحنـو، 29-61.
مصاحب، غالمحسین. )1381 .)دایرةالمعارف فارسی. ج1 .تهران: امیرکبیر.
معتقدی، کیانوش. )1398« .)کاشیهای هفترنگ عهد قاجار«. مهر پارسه. )شماره 18 ،پیاپی 26 ،)41-36.
معتقــدی، کیانــوش. )1399 .)دروازههــای تهــران. از مجموعــه کتابهــای »تهــران پژوهــی 17 .»تهــران: دفتــر 
پژوهشهــای فرهنگــی.
مکینــژاد، مهــدی. )1389« .)تأثیــر شــاهنامه بــر کاشــیکاری در ایــران«. اســطورهمتن بینانشــانهای: حضــور 
شــاهنامه در هنــر ایــران. تهــران: علمــی و فرهنگــی، 73-91.
نژاد، شاهین. )1394 .)پیشدرآمدی بر اندیشة سیاسی ایرانشهری. ناشر: مؤلف.
هیلنبرنــد، رابــرت. )1388« .)چشــماندازهای جدیــد در تصویرنــگاری شــاهنامه«. زبــان تصویــری شــاهنامه. 
بهکوشــش رابــرت هیلنبرنــد. ترجمــه ســید داود طبایــی. تهــران: فرهنگســتان هنــر؛ مؤسســۀ تألیــف، ترجمــه و 
نشــر آثــار هنــری متــن، 1-15.
Bigham, Clive (1897). A Ride through Western Asia. London: Macmillan & Co.
Brugsch, H. Die Reise del’K.K. (1863). Gesandtschaft nach Persien 1861-1862. vol1. Berlin: 
J.e. Hinrichs.
Merritt-Hawkes, O. A. (1935). Persia - Romance & Reality. London: Nicholson & Watson.
Morier, James. (1818). A Second Journey through Persia, Armenia, and Asia Minor... between 
the years 1810 and 1816. London: Longman, Hurst, Rees, Orme, and Brown.
O’Donovan, Edmond. (1882). The Merv Oasis: Travels and Adventures East of the Caspian 
during the Years 1879 -80-81, Including Five Months Residence among the Tekkes of Merv. 
vol1. London: Smith, Elder & Co.
Scarce, Jennifer. (2019). Qajar Ceramics: Bridging Tradition and Modernity. Malaysia: Islamic 
Arts Museum.
Stuart, Lt. Colonel. (1854). Journal of Residence in Northern Persia. London: Richard Bentley.
www.babel.hathitrust.org
www.christies.com
www.flickr.com
www.wellcomecollection.org