Okuduğunu anlama becerisinin geliştirilmesinde metin kullanımı: Türkçe ders kitaplarındaki metinler üzerine bir inceleme

Mehmet Önder Karacaoğlu; Neslihan Karakuş

doi:10.29000/rumelide.1146803

Araştırma Makalesi

Okuduğunu anlama becerisinin geliştirilmesinde metin kullanımı: Türkçe ders kitaplarındaki metinler üzerine bir inceleme

Yıl 2022, Sayı: Ö11, 50 - 78, 21.07.2022

Mehmet Önder Karacaoğlu Neslihan Karakuş

https://doi.org/10.29000/rumelide.1146803

Cited By: 4

Öz

Türkçe dersi bilgi aktarımından ziyade beceri kazandırmayı amaçlayan bir derstir. Bu derste kazandırılması hedeflenen becerilerden biri de okuma becerisidir. Okuma becerisi aynı zamanda okuduğunu anlama becerisine de temel teşkil eder. Zira okuma ile başlayan süreç anlama ile devam etmektedir. Bu çalışmanın amacı, okuduğunu anlama becerisinin geliştirilmesinde Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin kullanımını incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışmada MEB tarafından ücretsiz olarak temin edilen ve 2021-2022 eğitim-öğretim yılında kullanılan Türkçe ders kitaplarında yer alan metinler incelenecektir. Doküman analizi ile bu metinlerin tasnifi, tür dağılımı, Türkçe dersi öğretim programına uygunluğu ele alınacaktır. Metin türü dağılımı, okuduğunu anlama becerisine ilişkin etkinlikler analiz edilecektir. Bu analizler ışığında yapılacak sınıflandırmalar ile metinlerin beceri kazandırma sürecine uygunluğu, içerik açısından yeterliliği, etkinlikler açısından verimliliği değerlendirilecektir. Öğrenci ve öğretmenler için birincil ders kaynağı olan ders kitaplarının anlama ve yorumlamaya uygun olarak hazırlanıp hazırlanmadığı tespit edilmeye çalışılacaktır. Kitapların Türkçe dersinin temel amaç ve hedeflerini yansıtma düzeyi ve etkinlik süreçlerinin bu amaca ne aşamada hizmet ettiği ortaya konulacaktır. Çalışmada aynı zamanda Türkçe ders kitaplarının, kitapta yer alan metinlerin ve bu metinlere bağlı etkinliklerin yeterlilikleri değerlendirilmiş olacaktır. Türkçe dersinin sistemli bir şekilde yürütülmesi için en önemli kaynak olan ders kitapları öğrencilerin motivasyon düzeylerini etkilemektedir. Bu kitapların; öğrencilerin derse olan ilgisini arttırması, öğrenmeyi kolaylaştırması, zengin ve nitelikli olması gerekmektedir. Bu kitapların aynı zamanda öğretme/öğrenme sürecinde öğretmene kolaylık sağlaması beklenmektedir. Öğretmenin rehberlik edeceği bu süreçte nitelikli ve zengin içeriklerle hazırlanmış ders kitaplarının temel dil becerilerinin ve bu bağlamda okuduğunu anlama becerisinin gelişiminde katkı sağlaması gerekmektedir. Çalışma kapsamında elde edilecek sonuçlar doğrultusunda hem ders kitaplarının niteliğinin geliştirilmesine hem de içeriklerinin temel dil becerilerinin kazandırılması sürecine katkı sağlaması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Temel dil becerileri, okuduğunu anlama, ders kitapları, metin kullanımı

Kaynakça

Arıcı, A. F. (2016). Estetik değer oluşturmada masalların rolü: Türk masalları örneği. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 1017-1035.
Arıcı, A. F. (2017). Okuma eğitimi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık
Baştuğ, M., Hiğde, A., Çam, E., Efe, P. (2021). Okuduğunu Anlama Becerilerini Geliştirme. Pegem Akademi.
Batur, Z., Özdemir, P. (2021). Türkçe Ders Kitabı Etkinliklerinin Kazanımlarla Örtüşme Durumları. Avrasya Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 5(1), 47-68.
Belet Boyacı, Ş. D., Güner Özer, M. ve Babadağ, G. (2017). "Dünyada Başka Şekilde Yaşamak da Mümkün mü?" Değer Eğitiminde" Küçük Kara Balık" Örneği. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 5(3), 172-194.
Burkett, G.L. (1990). Classifying basic research designs. Family Medicine, 22(2), 143-148.
Ceylan, S., Duru K. , Erkek G., Pastutmaz M. (2021) Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 6. sınıf ders kitabı. MEB.
Çarkıt, C. ve Bahadır, H. İ. (2022). Ortaokul Türkçe Ders Kitapları Millî Mücadele ve Atatürk Teması Metinlerinin Okunabilirlik Düzeyleri Üzerine Bir İnceleme. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 11(1), 103-111.
Çapraz-Baran Ş. ve Diren, E. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 5. sınıf ders kitabı. Anıttepe Yayıncılık.
Çetişli, İ. (2006). Edebiyat eğitiminde edebî metinin yeri ve anlamı. http://dhgm.meb.gov.tr Erişim tarihi: 01.06.2022
Doğan, M. H. (1975). Estetik (100 soruda). Gerçek Yayınevi, İstanbul.
Durukan, E. ve Demir, E. (2017). 6, 7 ve 8. sınıf Türkçe dersi öğrenci çalışma kitaplarındaki etkinliklerin Bloom’un yenilenmiş taksonomisine göre sınıflandırılması. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 6(3), 1619-1629.
Eselioğlu, H., Set, S. ve Yücel, A. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe ders kitabı 8. MEB.
Erlingsson, C., Brysiewicz, P. (2017). A hands-on guide to doing content analysis, African Journal of Emergency Medicine, 7(3), 93-99.
Ergün, M. (2010). Estetik (Sanat Felsefesi). Felsefeye Giriş (Estetik). Erişim Adresi: http://mustafaergun. com. tr/wordpress/wpcontent/uploads/2015/11/sanatfelsefesi. pdf Erişim Tarihi, 5, 2022.
Erkal, H. ve Erkal, M. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 7. sınıf ders kitabı. Özgün Yayıncılık.
Güneş, F. (2013). Türkçede metin öğretimi yerine metinle öğrenme. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (11), 603-637.
İşcan, A., Efendioğlu, S., Ada, Ş. (2007) “Türkçe ders kitaplarında yer alan edebi metinlerin öğrencilere estetik zevk kazandırmadaki rolü”. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 1.
Karacaoğlu, M. Ö., Dağ, M. ve Uzun, O. (2021). Türkçe Ders Kitaplarındaki Yazma Etkinliklerinin İncelenmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi , (10) , 96-126 . DOI: 10.21733/ibad.852233
Karacaoğlu, M. Ö. (2019). 2023 Eğitim Vizyonu Ekseninde Türkçe Öğretiminde Millî ve Manevî Değerler. UBEST Uluslararası Bilim Eğitim Sanat ve Teknoloji Sempozyumu Bildirileri – Tam Metin Kitabı, 1680-1684, İzmir.
Karakuş, N. (2018). Edebî metinlerle Türkçe öğretimi. Ankara: Eğiten Kitap
Karakuş, N. ve Karacaoğlu M. Ö. (2021) Türkçe öğretiminde metin kullanımı (Türkçe Öğretimi 2 – Ed. Berna Ürün Karahan), Ankara: Kriter Yayıncılık.
Keskinoğlu, G. ve Ökten, C. E. (2021). Ortaokul Türkçe ders kitaplarında söz sanatlarının metaforlarla öğretilmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 10(1), 206-221
Kurtoğlu Zorlu, Ö. (2021). Metinlerin temalara uygunluğu bakımından Türkçe ders kitapları üzerine bir inceleme . International Journal of Social Sciences and Education Research, 7 (1), 1-11. DOI: 10.24289/ijsser.797498
Maden, S. (2021). Türkçe Ders Kitapları ile İlgili Lisansüstü Tezlerin Eğilimleri: Bir İçerik Analizi . Türkiye Eğitim Dergisi, 6(1),30-45.Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/turkegitimdergisi/issue/62994/872526
McMillan, J., ve Schumacher, S. (2014). Research in education 7th ed. Harlow: Pearson Education Limited.
Merriam, S. B. (2018). Nitel araştırma: desen ve uygulama için bir rehber. Ankara: nobel akademik yayıncılık.
Millî Eğitim Bakanlığı (2019). Türkçe eğitim programı. müfredat.meb.gov.tr (Erişim Tarihi: 07/06/2022).
Millî Eğitim Bakanlığı (2012). Milli Eğitim Bakanlığı Ders ve Eğitim Araçları Yönetmeliği. Resmi Gazete (28409). Erişim Adresi: http://mevzuat. meb. gov. tr/dosyalar/1605. pdf.
Peregoy, S. F., ve Boyle, O. F. (2000). English learners reading English: What we know, what we need to know. Theory into practice, 39(4), 237-247.
Sallabaş, M. E. ve Yılmaz, G. (2020). Türkçe ders kitabı’nda bulunan metin altı sorularının yenilenmiş Bloom Taksonomisi’ne göre incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(2), 586-596. DOI: 10.16916/aded.679933.
TDK (2011), Türkçe Sözlük, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Timuçin, A. (2000). Estetik. 8. basım. İstanbul: Bulut Yayınları.
Tümer, C. Ş. Ve Canpolat Ö. (2022). 5. Sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin yer aldığı temaların uygunluğunun öğretmen görüşlerine göre belirlenmesi. Çocuk, Edebiyat ve Dil Eğitimi Dergisi, 5 (1), 83-103.
Vacca, J. L., Vacca, R. T., Gove, M. K., Burkey, L. C., Lenhart, L. A., ve McKeon, C. A. (2006). Reading and learning to read. Massachussetts.
Williams, J. P., Hall, K. M., ve Lauer, K. D. (2004). Teaching expository text structure to young at-risk learners: Building the basics of comprehension instruction. Exceptionality, 12(3), 129-144.
Williams, J. P., Hall, K. M., Lauer, K. D., Stafford, K. B., DeSisto, L. A., & deCani, J. S. (2005). Expository Text Comprehension in the Primary Grade Classroom. Journal of Educational Psychology, 97(4), 538.
Yıldırım, İ. (2022). Kültürün metinler yoluyla aktarımı bağlamında Türkçe ders kitaplarında geleneksel çocuk oyunları. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (26), 173-184. DOI: 10.29000/rumelide.1073882
Yıldırım, N. (2021). Ortaokul Türkçe ders kitabı (5, 6, 7 ve 8. Sınıf) etkinliklerinin dil becerilerine dağılımı üzerine bir inceleme. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 10(4), 1445-1456.

The use of texts in the development of reading comprehension skills: a review on texts in Turkish textbooks

Yıl 2022, Sayı: Ö11, 50 - 78, 21.07.2022

Mehmet Önder Karacaoğlu Neslihan Karakuş

https://doi.org/10.29000/rumelide.1146803

Cited By: 4

Öz

Turkish course is a course that aims to gain skills rather than transferring knowledge. One of the skills aimed to be acquired in this course is reading skill. Reading skill also forms the basis of reading comprehension skill. Because the process that starts with reading continues with comprehension. The aim of this study is to examine the use of texts in Turkish textbooks in the development of reading comprehension skills. In the study, the texts in the Turkish textbooks, which are provided free of charge by the Ministry of National Education and used in the 2021-2022 academic year, will be examined. The classification of these texts, the distribution of genres, and their suitability to the Turkish curriculum will be discussed through document analysis. Text type distribution, activities related to reading comprehension skills will be analyzed. With the classifications to be made in the light of these analyzes, the suitability of the texts for the skill acquisition process, their adequacy in terms of content, and their efficiency in terms of activities will be evaluated. It will be tried to determine whether the textbooks, which are the primary course resources for students and teachers, are prepared in accordance with understanding and interpretation. The level of reflection of the basic aims and objectives of the Turkish lesson in the books, and the extent to which the activity processes serve this purpose will be revealed. In the study, at the same time, the adequacy of Turkish textbooks, the texts in the book and the activities related to these texts will be evaluated. Textbooks, which are the most important resources for the systematic conduct of Turkish lessons, affect students' motivation levels. These books; It should increase students' interest in the course, facilitate learning, and be rich and qualified. These books are also expected to provide convenience to the teacher in the teaching/learning process. In this process, which will be guided by the teacher, textbooks prepared with qualified and rich content should contribute to the development of basic language skills and in this context, reading comprehension skills. In line with the results to be obtained within the scope of our study, it is expected that both the quality of the textbooks will be improved and their content will contribute to the process of gaining basic language skills.

Anahtar Kelimeler

Basic language skills, reading comprehension, textbooks, use of text

Kaynakça

Arıcı, A. F. (2016). Estetik değer oluşturmada masalların rolü: Türk masalları örneği. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 1017-1035.
Arıcı, A. F. (2017). Okuma eğitimi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık
Baştuğ, M., Hiğde, A., Çam, E., Efe, P. (2021). Okuduğunu Anlama Becerilerini Geliştirme. Pegem Akademi.
Batur, Z., Özdemir, P. (2021). Türkçe Ders Kitabı Etkinliklerinin Kazanımlarla Örtüşme Durumları. Avrasya Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 5(1), 47-68.
Belet Boyacı, Ş. D., Güner Özer, M. ve Babadağ, G. (2017). "Dünyada Başka Şekilde Yaşamak da Mümkün mü?" Değer Eğitiminde" Küçük Kara Balık" Örneği. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 5(3), 172-194.
Burkett, G.L. (1990). Classifying basic research designs. Family Medicine, 22(2), 143-148.
Ceylan, S., Duru K. , Erkek G., Pastutmaz M. (2021) Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 6. sınıf ders kitabı. MEB.
Çarkıt, C. ve Bahadır, H. İ. (2022). Ortaokul Türkçe Ders Kitapları Millî Mücadele ve Atatürk Teması Metinlerinin Okunabilirlik Düzeyleri Üzerine Bir İnceleme. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 11(1), 103-111.
Çapraz-Baran Ş. ve Diren, E. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 5. sınıf ders kitabı. Anıttepe Yayıncılık.
Çetişli, İ. (2006). Edebiyat eğitiminde edebî metinin yeri ve anlamı. http://dhgm.meb.gov.tr Erişim tarihi: 01.06.2022
Doğan, M. H. (1975). Estetik (100 soruda). Gerçek Yayınevi, İstanbul.
Durukan, E. ve Demir, E. (2017). 6, 7 ve 8. sınıf Türkçe dersi öğrenci çalışma kitaplarındaki etkinliklerin Bloom’un yenilenmiş taksonomisine göre sınıflandırılması. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 6(3), 1619-1629.
Eselioğlu, H., Set, S. ve Yücel, A. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe ders kitabı 8. MEB.
Erlingsson, C., Brysiewicz, P. (2017). A hands-on guide to doing content analysis, African Journal of Emergency Medicine, 7(3), 93-99.
Ergün, M. (2010). Estetik (Sanat Felsefesi). Felsefeye Giriş (Estetik). Erişim Adresi: http://mustafaergun. com. tr/wordpress/wpcontent/uploads/2015/11/sanatfelsefesi. pdf Erişim Tarihi, 5, 2022.
Erkal, H. ve Erkal, M. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 7. sınıf ders kitabı. Özgün Yayıncılık.
Güneş, F. (2013). Türkçede metin öğretimi yerine metinle öğrenme. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (11), 603-637.
İşcan, A., Efendioğlu, S., Ada, Ş. (2007) “Türkçe ders kitaplarında yer alan edebi metinlerin öğrencilere estetik zevk kazandırmadaki rolü”. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 1.
Karacaoğlu, M. Ö., Dağ, M. ve Uzun, O. (2021). Türkçe Ders Kitaplarındaki Yazma Etkinliklerinin İncelenmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi , (10) , 96-126 . DOI: 10.21733/ibad.852233
Karacaoğlu, M. Ö. (2019). 2023 Eğitim Vizyonu Ekseninde Türkçe Öğretiminde Millî ve Manevî Değerler. UBEST Uluslararası Bilim Eğitim Sanat ve Teknoloji Sempozyumu Bildirileri – Tam Metin Kitabı, 1680-1684, İzmir.
Karakuş, N. (2018). Edebî metinlerle Türkçe öğretimi. Ankara: Eğiten Kitap
Karakuş, N. ve Karacaoğlu M. Ö. (2021) Türkçe öğretiminde metin kullanımı (Türkçe Öğretimi 2 – Ed. Berna Ürün Karahan), Ankara: Kriter Yayıncılık.
Keskinoğlu, G. ve Ökten, C. E. (2021). Ortaokul Türkçe ders kitaplarında söz sanatlarının metaforlarla öğretilmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 10(1), 206-221
Kurtoğlu Zorlu, Ö. (2021). Metinlerin temalara uygunluğu bakımından Türkçe ders kitapları üzerine bir inceleme . International Journal of Social Sciences and Education Research, 7 (1), 1-11. DOI: 10.24289/ijsser.797498
Maden, S. (2021). Türkçe Ders Kitapları ile İlgili Lisansüstü Tezlerin Eğilimleri: Bir İçerik Analizi . Türkiye Eğitim Dergisi, 6(1),30-45.Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/turkegitimdergisi/issue/62994/872526
McMillan, J., ve Schumacher, S. (2014). Research in education 7th ed. Harlow: Pearson Education Limited.
Merriam, S. B. (2018). Nitel araştırma: desen ve uygulama için bir rehber. Ankara: nobel akademik yayıncılık.
Millî Eğitim Bakanlığı (2019). Türkçe eğitim programı. müfredat.meb.gov.tr (Erişim Tarihi: 07/06/2022).
Millî Eğitim Bakanlığı (2012). Milli Eğitim Bakanlığı Ders ve Eğitim Araçları Yönetmeliği. Resmi Gazete (28409). Erişim Adresi: http://mevzuat. meb. gov. tr/dosyalar/1605. pdf.
Peregoy, S. F., ve Boyle, O. F. (2000). English learners reading English: What we know, what we need to know. Theory into practice, 39(4), 237-247.
Sallabaş, M. E. ve Yılmaz, G. (2020). Türkçe ders kitabı’nda bulunan metin altı sorularının yenilenmiş Bloom Taksonomisi’ne göre incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(2), 586-596. DOI: 10.16916/aded.679933.
TDK (2011), Türkçe Sözlük, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Timuçin, A. (2000). Estetik. 8. basım. İstanbul: Bulut Yayınları.
Tümer, C. Ş. Ve Canpolat Ö. (2022). 5. Sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin yer aldığı temaların uygunluğunun öğretmen görüşlerine göre belirlenmesi. Çocuk, Edebiyat ve Dil Eğitimi Dergisi, 5 (1), 83-103.
Vacca, J. L., Vacca, R. T., Gove, M. K., Burkey, L. C., Lenhart, L. A., ve McKeon, C. A. (2006). Reading and learning to read. Massachussetts.
Williams, J. P., Hall, K. M., ve Lauer, K. D. (2004). Teaching expository text structure to young at-risk learners: Building the basics of comprehension instruction. Exceptionality, 12(3), 129-144.
Williams, J. P., Hall, K. M., Lauer, K. D., Stafford, K. B., DeSisto, L. A., & deCani, J. S. (2005). Expository Text Comprehension in the Primary Grade Classroom. Journal of Educational Psychology, 97(4), 538.
Yıldırım, İ. (2022). Kültürün metinler yoluyla aktarımı bağlamında Türkçe ders kitaplarında geleneksel çocuk oyunları. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (26), 173-184. DOI: 10.29000/rumelide.1073882
Yıldırım, N. (2021). Ortaokul Türkçe ders kitabı (5, 6, 7 ve 8. Sınıf) etkinliklerinin dil becerilerine dağılımı üzerine bir inceleme. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 10(4), 1445-1456.

Toplam 39 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil	Türkçe
Konular	Dilbilim, Eğitim Üzerine Çalışmalar
Bölüm	Türk dili ve edebiyatı
Yazarlar	Mehmet Önder Karacaoğlu Bu kişi benim 0000-0002-4461-6021 Neslihan Karakuş Bu kişi benim 0000-0001-7808-1099
Yayımlanma Tarihi	21 Temmuz 2022
Yayımlandığı Sayı	Yıl 2022 Sayı: Ö11

Kaynak Göster

APA	Karacaoğlu, M. Ö., & Karakuş, N. (2022). Okuduğunu anlama becerisinin geliştirilmesinde metin kullanımı: Türkçe ders kitaplarındaki metinler üzerine bir inceleme. RumeliDE Dil Ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi(Ö11), 50-78. https://doi.org/10.29000/rumelide.1146803