بررسی تغییرات سطح آب تالاب هشیلان با استفاده از سنجش از دور

شیرمحمدی, ساحل; حافظ پرست, مریم; بافکار, علی

doi:10.22126/atwe.2024.10391.1116

بررسی تغییرات سطح آب تالاب هشیلان با استفاده از سنجش از دور

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی کارشناسی ارشدآبیاری و زهکشی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

² استادیارگروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

³ استادیار بازنشسته گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

10.22126/atwe.2024.10391.1116

چکیده

پایش و بررسی سطح آب تالاب‌ها با استفاده از سنجش‌ازدور به‌منظور محافظت از این میراث طبیعی در سال‌های اخیر موردتوجه بسیاری از کشورها قرارگرفته است و این امر به‌عنوان اولین قدم برای پی بردن به وجود مشکل و سعی برای حل آن، از اهمیت خاصی برخوردار است. محدوده تالاب هشیلان در نرم‌افزار 5.6 ENVI، برش زده شد و خطای تصاویر ماهواره‌ای لندست ازلحاظ رادیومتریکی و اتمسفری برطرف شد. تصویر پیکسل سایز ۳۰ متری به پیکسل سایز ۱۵ متری تبدیل شد تا توان تفکیک مکانی منطقه موردمطالعه ارتقا پیدا کند، سپس به نرمال کردن مقادیر بازتاب سطحی پرداخته شد و برای تعیین مساحت پهنه آبی تالاب در ماه اسفند هرسال طی سال‌های (۲۰۰۰-۲۰۲۲) از دستور Target Detection Wizard در نرم‌افزار ENVI 5.6 استفاده شد و شیب فایل خروجی در Arc Map10.8.2 فراخوانی و مساحت پهنه آبی تالاب هشیلان برحسب کیلومترمربع در تاریخ اخذ تصاویر ماهواره محاسبه شد. نتایج حاصل از تفسیر تصاویر ماهواره‌ای در سال‌های موردبررسی نشان‌دهنده این نکته است که در سال‌های ۲۰۰۵ و ۲۰۱۸ تالاب به ترتیب دارای بیشترین و کمترین میزان سطح خود در دو دهه گذشته بوده که مساحت پهنه آبی آن در این سال‌ها به ترتیب ۳.۸۳ و ۰.۳۴ کیلومترمربع است و نتایج نشان داد که در طی ۲۲ ساله گذشته برای ماه مذکور تالاب به میزان ۰.۷۹ کیلومترمربع با کاهش سطح آب مواجه شده است. نتایج حاصل از تفسیر تصاویر ماهواره‌ای طی سال‌های موردبررسی نشان‌دهنده کاهش وسعت تالاب هشیلان به‌ویژه در ناحیه غرب و جنوب غرب تالاب است که می‌توان دلیل آن را وقوع پدیده‌های طبیعی مانند خشک شدن تعدادی از چشمه‌های جوشان براثر خشک‌سالی و دوره‌های کم‌آبی و همچنین اثرات نامطلوب فعالیت‌های انسانی مانند افزایش دسترسی انسان به تالاب از طریق راه‌های دسترسی در این ناحیه و همچنین تصرف اراضی تالابی توسط روستاییان و تبدیل‌کردن آن‌ها به اراضی کشاورزی و وجود چاه‌های عمیق در زمین‌های اطراف و بهره‌برداری از آب تالاب از طریق کانال کشاورزی، بدون توجه لازم به میزان ورود آب دانست. در این شرایط اکوسیستم تالاب کاملاً تغییریافته اسـت و پرندگان آبزی دیگر در این منطقه زنـدگی نمی‌کنند. باتوجه ‌به سیر تحولات ناخوشایند تالاب هشیلان، ادامه روند شرایط کنونی می‌تواند موجودیت و یکپارچگی تالاب هشیلان را با خطر جبران‌ناپذیری مواجه کند. مدیریت اکوسیستمی تالاب با تدوین یک برنامه مدیریتی به‌منظور حفظ و احیای ساختار و عملکردهای این اکوسیستم با پایداری طولانی‌مدت، می‌تواند راهگشا باشد.

کلیدواژه‌ها