واکاوی و فهم اهم چالش‌ها و موانع عملی پیش رو در تحقق سند تحول بنیادین با تمرکز بر زیرنظام‌های اصلی آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تاریخ و مبانی تعلیم وتربیت دانشگاه شیراز

2 دانشیار دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه شیراز

چکیده

 هدف از انجام این پژوهش، واکاوی و فهم اهم چالش­ها و موانع عملی پیش­رو در تحقق سند تحول بنیادین با تمرکز بر زیرنظام­های اصلی آن است. لذا برای نیل به این هدف اصلی، سند تحول راهبردی و رهنامۀ فلسفه تربیت رسمی و عمومی از مبانی نظری سند تحول بنیادین با محوریت زیرنظام­های اصلی آن­ بررسی شده است. طرح پژوهش، کیفی و طرح تحقیق حدوثی یا  پیدایشی  و روش آن مطالعۀ موردی کیفی بود، داده­های لازم در این پژوهش با روش مصاحبۀ نیمه­سازمان­یافته با مراجعه به 17 نفر از طراحان و مسئولان سابق وزارت آموزش و پرورش، که همگی در تدوین و تنظیم سند تحول نقش­آفرینی کرده­اند؛ گرد­آوری و تجزیه و تحلیل شد. پژوهشگر با نگاه اجمالی به داده­ها و انجام سازواری آن‌ها، به روش مقایسۀ مستمر داده­ها، در ساخت مفاهیم اولیه اقدام، و با استفاده از تحلیل مضمون، به مضامین پایه، سازمان‌دهنده و فراگیر دست یافت. نتایج پژوهش نشان داد که سند تحول بنیادین با چالش­های جدی و مهمی از جمله: ضعف در تنظیم سند و فرآیند تدوین اسناد جامع و راهبردی، و ابهام در متن سند تا اولویت­دار نبودن نظام آموزشی تا تصدی‌گری و تمرکزگرایی شدید در ساختار نظام آموزشی، همچنین ضعف در تأمین منابع انسانی متخصص و توسعه­یافته، افول سطح معیشت و منزلت اجتماعی معلمان، کمبود امکانات و منابع مالی، پایین­بودن مشارکت­های مردمی و سازمآن‌های مرتبط مواجه است. شایان ذکر است که، تأثیر تحولات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و بی­ثباتی برنامه­های چهار­سالۀ دولت­ها بر سند تحول بنیادین آموزش و پرورش را نمی­توان نادیده گرفت. مقولۀ اصلی مستخرج از واکاوی، و تجزیه و تحلیل استقرایی داده­ها، که حاکی از نظر پژوهشگر است، عبارت است از: «ابهام در نظر، بحران در عمل».

کلیدواژه‌ها


آقازاده، احمد ( 1384). اصول حاکم بر تحولات و اصلاحات آموزشی در کشورهای موفق جهان. فصلنامه آموزه، شمارۀ 26.
اخوان، سعید (1392). نقد و بررسی و تجزیه و تحلیل سیاست‌گذاری فرهنگی در وزارت آموزش و پرورش ایران با تأکید بر سند تحول بنیادین. وب‌گاه مرکز مطالعات سیاست‌گذاری عمومی دانشگاه تهران.
امرالهی، سکینه (1395). بررسی موانع پیش روی سند تحول بنیادین آموزش و پرورش از دیدگاه معلمان آموزش و پرورش منطقۀ 2 شهر تهران. پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد. دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی.
ترکاشوند، مراد ( 1392 ). بررسی و نقد مبانی نظری سند تحول بنیادین آموزش و پرورش . چکیده مقالات چهارمین. همایش ملی انجمن فلسفه تعلیم و تربیت ایران. مشهد: دانشگاه فردوسی. ص 313- 31١
خنیفر، حسین (1389). مبانی تحول بنیادین نظام آموزش و پرورش. دبیرخانۀ شورای عالی آموزش و پرورش.
جعفری، الاحمد (2017). نگاهی به پنج نظام برتر آموزشی در جهان. خبرنامۀ مرکز مطالعات و
برنامه‌ریزی البیان. http://www.bayancenter.org/fa/2017/12/95
دیزوی، صفا (1393). تحلیل مبانی فلسفی سند تحول بنیادین نظام آموزش و پرورش ایران. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه پیام نور تهران.
رعنایی، مجید (1393). اعلام جزئیات نقشه‌راه اجرای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش. http://ayaronline.ir/1393/09/100697.html
رعنایی، مجید (1394). جزییات تدوین زیرنظام‌های سند تحول بنیادین و الزامات مورد نیاز. خبرگزاری تسنیم شناسه خبر: 752490 سرویس: اجتماعی ۰۶ خرداد ۱۳۹۴ - ۱۰:۲۱
شعبانی، حسن ( 1371).مهارت‌هایآموزشیوپرورشی )روشهاوفنونتدریس.(تهران: سمت.
صافی، احمد ( 1382). تغییر و نوآوری در آموزش و پرورش ایران و چشم‌انداز آینده. نوآوری‌های آموزشی، دروۀ 2 , شماره  3
صفار حیدری، حجت و حسین نژاد، رزا (1393). رویکردهای عدالت آموزشی ( نگاهی به رویکرد عدالت آموزشی در سند تحول بنیادین). پژوهش‌نامۀ مبانی تعلیم و تربیت. (1)4، 72-49
کانل، و.ف ( 1368 ). ترجمۀ حسن افشار. تاریخ آموزش و پرورش در قرن بیستم. تهران: انتشارات نشر مرکز.
مذنبی، محمد صالح (1393). تبیین عوامل و زمینه‌های چالش‌برانگیز در تحقق (اجرایی شدن) سند ملی آموزش پرورش جمهوری اسلامی ایران (با نگاهی به راهکارها). پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی.
مرزوقی،رحمت اله (1394). نقد متدیک و تئوریک اسناد تحوّل بنیادین آموز وپرورش جمهوری اسلامی ایران. انتشارات آوای نور، چاپ اول.تهران. صص 26-27
مرزوقی، رحمت‌اله. عقیلی، رضا. مهرورز، محبوبه (1395). تحلیل و نقد نظری و روش‌شناختی اسناد تحول بنیادین آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران. پژوهش‌نامۀ مبانی تعلیم و تربیت،‌ ‌(2)6 ، 40-21
مزیدی، محمد (1385). مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی آموزش و پرورش. جزوۀ درس جامعه‌شناسی آموزش و پرورش، دانشکدۀ علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه شیراز.
مزیدی، محمد (1385). مقدمه ای بر روش‌­های تحقیق کیفی و تحلیل کیفـی داده‌هـا.جزوۀ درسی انتشارات دانشکدۀ علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه شیراز .
مصدق، هادی (1391).چه نکاتی در سند بنیادین آموزش و پرورش مغفول مانده است. پایگاه تبیینی تحلیلی برهان.
نجفی، ابراهیم. احمدی، حسین (1391). اهمیت، نقش و کارکرد خانواده از دیدگاه اسلام و بررسی جایگاه آن در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش. نشریۀ خانواده و پژوهش، شمارۀ 14 ،30-7
نوید ادهم، مهدی (1389)  مجموعه مقالات آسیب‌شناسی تربیت بدنی. تهران : انتشارات مدرسه
نفیسی، عبدالحسین(1389). روش‌شناسی و فرایند تدوین سند ملی آموزش و پرورش. تهران: دبیرخانه شورای عالی آموزش و پرورش و دانشگاه تربیت معلم
یونسکو (1360). آموختن برای زیستن. تهران: امیرکبیر.
 DuFour, R. (2000). Data put a face on shared vision . Journal of staff development, 21(1), 71-72
Maykut.P. and Morehouse, R. (1994).  Beginning Qualitative Research. London: The Falmer press.
Schwahn, C . and  spady , W. (1998). Why change doesn` t happen and how to make sure it does. Educational  Leadership  55(7) [Online], Expanded  academic.  www. galegroup . com [2001, Sept3].
Torres, C. A. (1998). Democracy, education, and multiculturalism: Dilemmas of citizenship in a global world. Comparative education review42(4), 421-447.