بررسی سازگاری و پایداری عملکرد دانه ژنوتیپ‌های گندم نان در مناطق سردسیر و معتدل دیم

نویسندگان

چکیده

به منظور بررسی سازگاری و پایداری عملکرد ارقام و لاین‌های گندم نان در مناطق سردسیر و معتدل دیم کشور، تعداد 16 رقم و لاین در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار در هشت ایستگاه تحقیقاتی سردسیر دیم(مراغه، زنجان، ارومیه، کردستان، ایلام، سرارود، اردبیل و شیروان) در سال‌های 1377تا1380 مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج حاصل نشان داد که ژنوتیپ‌ها از نظر عملکرد دانه در سال‌‌ها و مکان‌های مختلف اختلاف معنی‌داری دارند. براساس نتایج آزمون یکنواختی واریانس اشتباهات آزمایشی، تجزیه واریانس مرکب ژنوتیپ‌ها در سال‌ها و مکان‌‌های مختلف انجام و نتایج به دست آمده نشان داد که اثر متقابل ژنوتیپ×سال×مکان در سطح یک درصد معنی‌دار است. بین ژنوتیپ‌ها از نظر عملکرد دانه اختلاف معنی‌دار وجود داشت و لاین‌های شماره 4(آذر2)،و‌شماره10،(sbn/1-64-199)، به ترتیب با 1635 و 1597 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه را تولید نمودند. میانگین عملکرد دانه رقم شاهد(سرداری)1485 کیلوگرم در هکتار بود. در این بررسی با توجه به معنی‌دار بودن اثر متقابل ژنوتیپ در محیط از تجزیه پایداری برای تشخیص لاین‌های پایدار استفاده گردید. براساس نتایج تجزیه پایداری عملکرد دانه ژنوتیپ‌‌ها بر پایه روش‌های ضریب تغییرات محیطی (%.c.v)، واریانس درون مکانی(پارامتر تیپ چهار) و روش غیر پارامتری رتبه (Rank)،‌لاین‌های شماره 4 (رقم آذر 2)، 16 (شاهد سرداری)، و 10 جزء لاین‌های پایدار تشخیص داده شدند. لاین شماره 10 (199-64-sbn/1) به علت دارا بودن عملکرد دانه بالا، پایداری محصول و همچنین داشتن مقاومت به بیماری زنگ زرد به عنوان ژنوتیپ جدید برای نامگذاری و معرفی جهت کاشت در مناطق سردسیر و معتدل دیم کشور انتخاب گردید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Study Of Adaptability And Stability Of Grain Yield Of Bread Wheat Genotypes In Cold And Moderate-Colddryland Areas

نویسندگان [English]

  • M. Roustaii
  • D. Sadeghzadeh Ahari
  • A. Hesami
  • K. Soleymani
  • H. Pashapour
  • K. Nader Mahmoudi
  • M.M. Pour Siah Bidi
  • M. Ahmadi
  • M. Hassanpour Hosni
  • G. Abediasl
چکیده [English]

To study the stability and adaptability of grain yield of advanced bread wheat genotypes in cold and moderate-cold dryland areas, 16 adanced genotypes were evaluated in Maragheh, sararood, kordestan, Ilam, Zanjan, Shirvan, Orumieh and Ardebil Experimental Stations in 1998 to 2001 cropping seasons. The experimental design in all the locations was randomized complete block design with four replications. In each location simple and combined analysis of variance were implemented. Based on homogeneity of error variances, combined analysis of variance was done over locations and years. Results showed that interaction effect of genotype × year × location was significatn at 1% probability level. A significant difference was also found among the genotypes, and genotypes No. 4(Azar 2) and No. 10(sbn/ 1-64-199) with 1635 and 1597 kgha^-1produced the highest the highest grain yield respectively, sardari(the check cultivar) produced 1485 kgha^-1 of grain yield. Result of stability analysis on grain yield using parametric method of C.V.% and Lin and Binns, and non-parametric method of rank, showed that genotypes No. 4(Azar 2) No. 16(Sardari) and No. 10(Sbn/1-64-199) were the most stable genotypes. Overall based on the mean of grain yield, stability parameters and diseases results, genotype No. 10(Sbn/ 1-64-199) was found to be the highest yielding, most stable and resistant to yellow rust genotype, therefore it was selected as a desirable genotype.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Dryland wheat
  • Grain yield
  • Stability
  • adaptability
  • cold and mederate-cold areas.19