بررسی اثر شوری آب آبیاری و عناصر غذایی پرمصرف بر ویژگی‌های شیمیایی خاک و عملکرد گندم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار پژوهشی و رئیس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی قزوین

2 استادیار پژوهشی و رییس مرکز ملی تحقیقات شوری

چکیده

به منظور بررسی تأثیر شوری آب آبیاری و کود نیتروژن، فسفر و پتاسیم بر عملکرد گندم طرحی با سه آزمایش مجزا در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اسماعیل آباد قزوین در قالب طرح آماری بلوک­های کامل تصادفی روی عملکرد گندم رقم الوند انجام گرفت. این آزمایش به صورت سه طرح جداگانه اثرات سه سطح شوری آب آبیاری (کمتر از 2، 8-6 و12-10 دسی زیمنس بر متر به ترتیب W1،W2 وW3) و کود نیتروژنه در 4 سطح (60، 30درصد کمتر از توصیه کودی، بر اساس توصیه کودی و 30 درصد بیشتر از توصیه کودی)، کود فسفره در 3 سطح (30 درصد کمتر از توصیه کودی، بر اساس توصیه کودی و 30 درصد بیشتر از توصیه کودی) و پتاسیم در3 سطح (30 درصد کمتر از توصیه کودی، بر اساس توصیه کودی و 30 درصد بیشتر از توصیه کودی) اجرا شد. نتایج نشان داد که با توجه به میانگین 2 سال آزمایش، با افزایش میزان هدایت الکتریکی آب آبیاری، میزان شوری خاک بعد از برداشت محصول افزایش یافته و میزان عملکرد محصول به طور معنی­داری کاهش یافت. افزایش کود فسفره تا سطح توصیه کودی اثر شوری آب تا سطح دوم شوری آب آبیاری ( dS m-18-6 =(W2  را بر روی عملکرد کاه کاهش داد، به طوری­که از نظر آماری اختلاف معنی­داری بین مصرف آب­ها با شوری­های کمتر از 2 و بین 6 تا 8 دسی­زیمنس بر متر بر روی عملکرد کاه وجود نداشت، افزایش کود فسفره بر روی عملکرد دانه تا سطح 5 درصد معنی­دار بود. افزایش کود نیتروژنه تا سطح 30% بیشتر از توصیه کودی بطور غیر معنی­دار اثر تنش شوری آب آبیاری را کاهش داد. در بررسی اثرات پتاسیم، واکنش خاک (pH خاک) بعد از برداشت محصول کاهش یافته و از 2/8 به 6/7 رسید و افزایش کود پتاسیم تا سطح دوم تیمار شوری آب آبیاری، سبب افزایش عملکرد دانه گندم شد، این بدان معنی است که در شرایط شور باید در مصرف کودهای شیمیایی نهایت دقت را به عمل آورد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effects of Irrigation Water Salinity and Macronutrients on Soil Chemical Properties and Yield of Wheat

نویسندگان [English]

  • mehrzad mostashari 1
  • M.J. Roosta 2
1 Assistant Professor and DJ of Qazvin Agriculture and Natural Research Center
2 Assistant Professor and DG of Salinity National Research Center
چکیده [English]

In order to investigate the effects of irrigation water salinity and nitrogen, phosphorus, and potassium fertilizers on wheat yield, three separate experiments were conducted in Ismael Abad Agricultural Research Station, in Qazvin, using randomized complete block design. Salinity treatments included three irrigation water salinities with EC values of <2, 6-8, and 10-12dSm-1 (W1, W2, and W3, respectively). Fertilizer treatments included four nitrogen levels( 60% and 30% less and 30% more than the recommended fertilizer rate based on soil test), phosphorus had 3 levels (30% less than the recommended fertilizer rate, recommended rate, and 30 % more), Potassium had 3 levels (30% less than fertilizer recommended rate, recommended rate, and 30% more) and were studied in three separate experiments. The results showed that increase in irrigation water EC increased soil salinity and reduced yield significantly. Phosphorus application up to the recommended rate increased grain yield significantly (P<5%) and decreased effects of salinity of water on straw yield up to W2=6-8 dS.m-1, i.e. difference between the effects of EC <2 and EC=6-8 dSm-1 on straw yield was not significant. Application levels of nitrogen fertilizer up to 30% more than the recommended rate slightly decreased irrigation water salinity effects, but the decrease was slight and insignificant. As to the effects of potassium, soil pH decreased from 8.2 to 7.6 after the harvest and potassium fertilizer increased wheat grain yield up to W2 salinity level. This means that under saline conditions great care must be taken in the application of chemical fertilizers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • EC of irrigation water
  • Fertilizer recommendation
  • Nitrogen
  • Phosphorous
  • Potassium

مراجع

  1. اژدر عنابی میلانی، مهاجر میلانی، پرویز. 1386. اثر نیتروژن و پتاسیم در عملکرد و کارایی مصرف آب سه رقم گندم در شرایط شور. دهمین کنگره علوم خاک ایران.
  2. حق نیا، غلامحسین. 1375. راهنمای تحمل گیاهان نسبت به شوری. انتشارات جهاد دانشگاهی دانشگاه مشهد..
  3. حیدری، م.، نادیان، ح. ا. بخشنده، ع. خلیل عالمی س. و فتحی. ق.ا. 1386. بررسی اثرات مختلف شوری و نیتروژن بر تنظیم کننده­های اسمزی و جذب عناصر غذایی در گندم. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی. جلد11. شماره40 الف صفحه210-193.
  4. درودی، محمد سعید و حمید سیادت. 1378. تأثیر شوری آب آبیاری، کودهای سولفات پتاسیم و اوره بر عملکرد و غلظت عناصر غذایی در گندم. مجله خاک و آب جلد 12 شماره6، ویژه نامه گندم.
  5. علی احیائی، مریم .1376. شرح روش­های تجزیه شیمیایی خاک (جلد دوم ). نشریه فنی شماره 1024، وزارت جهاد کشاورزی. سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، موئسسه تحقیقات خاک و آب.
  6. کراوس، ادلف. 1373. گزارش نتایج حاصل از تحقیقات پتاسیم در پاکستان، مجموعه سخنرانی­های علمی. موسسه تحقیقات خاک و آب.
  7. ملکوتی، محمد جعفر و مهدی نفیسی. 1373. مصرف کود در اراضی زراعی (فاریاب و دیم). انتشارات دانشگاه تربیت مدرس.
  8. مهاجر میلانی، پرویز. 1378. تغذیه گندم در شرایط شور استان قم. مجله خاک و آب جلد 12 شماره6. ویژه نامه گندم.
  9. مهاجر میلانی، پرویز. 1375. چگونگی بهره­برداری از اراضی شور مقدمه­ای بر شوری خاک. نشریه فنی شماره17. موسسه تحقیقات خاک و آب.
  10. Arvidsson, J. 1997. Nutrient uptake in compacted soil in field and laboratory experiments-Doctoral Thesis. Soil compaction Agricultural- From soil stress to Plant Stress. Swedish university of Agricutural Sciences, Uppsala, Paper 7.
  11. Bernstein, L. and Ogata. G. 1965. Effect of salinity on nodulation nitrogen fixation and growth of Soybean and Alfalfa. Agronomy Journal. 58:201-203.
  12. Bohra, J.S. and K. Derffling. 1993. Potassium nutrition of rice (Oryza sativa L.) Varieties under NaCl salinity Plant and Soil. 152- 299-303.
  13. C. J.1962. Hydrometer method improved for making particle size analysis of soil. Agron. J. 45: 464 – 465.
  14. Grattan, S.R. and Grieve. C. M. 1999. Mineral nutrient acquisition and responses by plants grown in saline environment: In,M. Press arakli. Hand Book of Plant and Crop Stress. Marcel Dekker Inc., New York. P: 203-226.
  15. Gupta, S. K. and I. C. Gupta. 1997. Crop production waterlogged saline soils. Scientific publishers. India.
  16. Ilahi, I., F. Hossain and M. Khan. 1994. The effect of salinity and macronutrient level on Wheat. I. Composition. J. Plant Nutrition, 20(9):1169-1182.
  17. Kafkafi, U., N. Valovas and J. Jetey. 1982. Chloride interaction with nitrate and P nutrition in tomato (Lycopersicon esculentrum L.). J. Plant Nutrition. 5 (12):1369-1385.
  18. Kaya, C. and Higgs. 2003. Supplementary potassium nitrate improves salt tolerance in bell pepper plants. Journal pf Plant Nutrition. 25: 2663-2676.
  19. Kuo, S. 1996. Phosphorus. In"Methods of soil analysis. Part3. Chemical methods". (Ed. D. L. Sparks) pp 551-574. Soil Science of America: Madison, WI.
  20. Lindsay, w.L. and W.A. Norvel .1978. Development of a DTPA Soil test for Zinc, iron, manganese, and Copper . Soil Sci , Soc . Am . J . 42:421-428.
  21. Loeppert R. H., L. Suarez. 1996. Carbonate and gypsum. In "Methods of soil analysis. Part 3. chemical methods". (Ed. Dl. Sparks) pages 437-474. Soil Sc. Soc. of Am. Madison, WI.
  22. Magistad, O. C. 1945. Plant growth relation on saline and alkaline soils. Bot. Rew 11, 181-230. In: Tel No4.
  23. Manchanda, H.R, Singh, J.P. 1982. Wheat growth in chloride and Sulphate dominant saline soils and the effect of phosphorus application. Journal of the Indian Society of Soil Sci. Pp: 53-57.
  24. Nelson D. W. , and L. E. Sommers. 1996 . Total Carbon , organic carbon, and organic matter. In "Methods of soil analysis. Part 3. chmical methods".(Ed. DI. Sparks)
  25. Pessarakli, M. 1991. Dry matter yield, nitrogen-15 absorption, and water uptake by green bean under sodium chloride stress crop. Sci. 31: 1633-1640.
  26. Qarbani, M. H. 2002. Effect of salt stress during growth on seed power in wheat. M.S. Thesis, Farming college, Agricultural and Natural Source University of Gorgan. press. 85p.
  27. Ryan, J. and A. Master. 1992. Fertilizer use efficiency under rain-fed agriculture in west Asia and North Africa, Proceeding of the forth regional workshop 3-10 May 1991. Agadir, Morocco international center for Agricultural Research in Dry Areas.
  28. Sepaskhah, A.R. and Boersmal. 1979. Shoot and root growth of wheat seeding exposed to several levels of Matric potential and Na Cl-indiuced osmotic potential of soil water. Agronomy. J. 71.74G752.
  29. Shalhevet, J. 1996. Plants under water and salt stress In: L. Fowden, T. Mansfield
  30. Thomas, G. W. 1996. Soil pH and soil acidity. In" Methods of soil analysis. Part3. Chemical methods" (Ed. Dl. Sparks). pages 475-490. Soil Sci. Soc. Am. Madison, WI.
پژوهش های خاک
دوره 27، شماره 3
آذر 1392
صفحه 285-301

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار