مصرف فرهنگی، طبقۀ اجتماعی یا فردیت؟ (مورد مطالعه شهر تهران)

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار جامعه‌شناسی، گروه جامعه‌شناسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

2 دانش آموختۀ دکتری جامعه‌شناسی فرهنگی گروه جامعه‌شناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

اهداف: مصرف و مصرف فرهنگی از پدیده‌های مهم جامعۀ معاصر است که ضمن تأثیرپذیری از عوامل مختلف فردی و اجتماعی، ابعاد مختلف زندگی افراد را متأثر می‌کند. بسیاری از صاحب‌نظران، مصرف و مصرف فرهنگی را متأثر از طبقۀ اجتماعی و نیز معرفی برای آن می‌دانند. برخی مطالعات، به‌ویژه در دنیای مدرن علاوه بر طبقه، ویژگی‌های فردی و فردیت را نیز عامل مهم تعیین‌کنندۀ مصرف و مصرف فرهنگی دانسته‌‌اند. هدف این مقاله بررسی میزان و نوع مصرف فرهنگی شهروندان تهرانی و عوامل مؤثر بر آن با تأکید بر دو رویکرد فوق است. روش مطالعه: روش مقاله، پیمایش و ابزار گردآوری داده‌ها پرسش‌نامه بوده است. پاسخ‌گویان550 نفر از شهروندان 15 تا 75 سال مناطق 22 گانۀ شهر تهران بوده که با نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای، انتخاب و با آنان مصاحبه انجام شده است. یافته‌ها: نتایج تحقیق نشان می‌دهد هم فردیت و هم طبقۀ افراد با میزان و نوع مصرف فرهنگی آن‌ها رابطه دارند؛ اما رابطۀ آن‌ها در کالاهای فرهنگی مختلف متفاوت است. در کل متغیرهای مدرن- سنتی بودن، تمایلات فرهنگی، طبقه، سکولار- دین‌دار و تمایلات اجتماعی با مصرف فرهنگی (688/0=R) همبستگی چندگانه دارند و می‌توانند (461/0 = R2) از تغییرات مصرف فرهنگی را تبیین نمایند. بیشترین وزن به متغیرهای تمایلات فرهنگی، مدرن - سنتی بودن و پس از آن طبقه تعلق دارد. نتیجه‌گیری: معادلۀ رگرسیون بینش نظری مقاله را که مدعی است مصرف فرهنگی به طور هم‌زمان از فردیت و طبقۀ افراد متأثر است، تأیید می‌کند. بنابراین نتایج نشان می‌دهد که هم متغیر طبقه و هم فردیت هر دو بر مصرف فرهنگی تأثیرگذار است؛ اما وزن آن‌ها در مورد کالاهای فرهنگی متفاوت است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Cultural Consumption: Social Class or Individuality? (A Case Study of Tehran)

نویسندگان [English]

  • Davood Parchami 1
  • Fatemeh Derakhshan 2
1 ََAssistant Professor of Sociology, Department of Sociology, Faculty of Literature and Humanities, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
2 PhD in Cultural Sociology, Department of Sociology, Faculty of Social Sciences, Allameh Tabataba'i Universit, Tehran, Iran
چکیده [English]

Objectives: Consumption and cultural consumption are among the important phenomena of contemporary society that affect different aspects of people's lives. Many experts consider cultural consumption and consumption to be influenced by and representative of social class. Some studies, especially in the modern world, in addition to class, have considered individual characteristics and individuality to be important determinants of consumption and cultural consumption. The purpose of this research is to examine the amount and type of cultural consumption of citizens of Tehran and the factors affecting it, emphasizing the two above approaches. Method: The method of this study was a survey, and the data collection instrument was a questionnaire. Results: The results show that individual characteristics, individuality, and class of people are related to the amount and type of cultural consumption; however, their relationship is different in various cultural goods. In general, these factors have multiple correlations with cultural consumption (R = 0.688) and can explain (R2 = 0.461) the changes in cultural consumption. Most of the weight belongs to cultural tendencies, modern-traditional, and then class variables. Conclusion: The regression equation confirms the theoretical insight of the paper, which claims that cultural consumption is simultaneously influenced by individual characteristics, individuality, and class of individuals.

کلیدواژه‌ها [English]

  • consumption
  • cultural consumption
  • cultural goods
  • class
  • individuality

مراجع

باکاک، رابرت (1398). مصرف. ترجمۀ خسرو صبری، تهران: شیرازه.
بنت، اندی (1386). فرهنگ و زندگی روزمره. ترجمۀ لیلاجوافشانی و حسن چاوشیان، تهران: اختران.
بوردیو، پیر (1399). تمایز: نقد اجتماعی قضاوت های ذوقی. ترجمۀ حسن چاوشیان، تهران: ثالث.
پرچمی، داود (1400).  آموزش عالی و قشربندی اجتماعی در ایران. اولین کنفرانس بین­المللی علوم تربیتی، روان­شناسی و علوم انسانی. تهران: دبیرخانۀ دائمی کنفرانس.
پرچمی، داود و جلالی، فاطمه (1395). بسترهای اجتماعی اقتصاد مقاومتی. مجموعه مقالات اولین همایش اقتصاد مقاومتی.
پرچمی، داود و درخشان، فاطمه (1398). بررسی تطبیقی رابطۀ توسعۀ اقتصادِ فرهنگ و نظم در جامعه. علوم اجتماعی، 26(86): 1-40.
پرچمی، داود و درخشان، فاطمه (1400). بررسی شکاف اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن؛ مورد مطالعه: شهر تهران. جامعه­شناسی کاربردی، 32(3): 26-1.
پورجبلی، ربابه و خلیلی، عباس (1390). بررسی نقش پایگاه اقتصادی اجتماعی در مصرف کالاهای فرهنگی (شهر زنجان). مطالعات علوم اجتماعی ایران، 7(1): 23-1.
حاجی­زاده، رویا و رضوی دینانی، ابتسام (1395). مصرف کالاهای فرهنگی و عوامل مؤثر بر آن: مطالعۀ موردی جوانان شهرستان خوی، مطالعات جامعه­شناسی، 8(29): 112-93
گرب، ادوارد (1383). نابرابری اجتماعی: دیدگاه­های نظریه­پردازان کلاسیک و معاصر. ترجمۀ محمد سیاهپوش و احمدرضا غروی­زاد، تهران: معاصر.
گیدنز، آنتونی (1388). تجدد و تشخص: جامعه و هویت شخصی در عصر جدید. ترجمۀ ناصر موفقیان، تهران: نی.
گیدنز، آنتونی (1398). پیامدهای مدرنیت. ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: مرکز.
گیدنز، آنتونی (1399). جامعه­شناسی. ترجمۀ منوچهر صبوری، تهران: نی.
مقدم فر، عطاالله (1397). بررسی وضعیت مصرف فرهنگی طبقۀ متوسط در سیاست فرهنگی جمهوری اسلامی ایران. مطالعات راهبردی، 21(1): 40-7.
وبر، ماکس (1394). اقتصاد و جامعه. ترجمۀ عباس منوچهری، مهرداد ترابی نژاد و مصطفی عمادزاده، تهران: سمت.
اسکندریان، غلامرضا؛ جعفرزاده پور، فروزنده و زمانی، سیمین (1401).گونه‌شناسی الگوهای مصرف فرهنگی در میان نسل جوان. جامعه­پژوهی فرهنگی، 11(4): 28-1.
 
Bauman, Z. (2007). Consuming life. Cambridge: Polity Press
Bauman, Z. (2014). Intimations of postmodernity. Taylor & Francis.
Beck, U. (2013). World at risk. Polity Press.
Buncak, J., Hrabovska, A., & Sopoci, J. (2019). The way of life and the cultural consumption of social classes in slovak society. Sociologia, 51(1), 25-43.
Chan, T. W., & Goldthorpe, J. H. (2007). Social stratification and cultural consumption: The visual arts in England. Poetics, 35(2-3), 168-190.
Hermeking, M. (2006).  Culture and internet consumption: contributions from cross-cultural marketing and advertising research. Computer-Mediated Communication, 11(1), 192-216.
Krom, I., Guzel, E. (2016). Postmodern branding experience of cultural omnivores: zorlu center case. Akademik Bakiş Dergisi.
Noble, G., Ang, I. (2018). Ethnicity and cultural consumption in Australia. Media & Cultural Studies, 32(3),1-12.
Peterson, R. A. (2005). Problems in comparative research: The example of omnivorousness. Poetics, 33(5-6), 257-282.
Storey, J. (2010). Cultural studies and the study of popular culture. Edinburgh University Press.
Strawson, P. F. (2002). Individuals: An essay in descriptive metaphysics. London: Methuen.
Sullivan, O., Katz-Gerro, T. (2010). The omnivore thesis revisited: voracious cultural consumers. European Sociological Review, 23, 123–137.
Throsby, D., Ginsburgh, V. (2013). Handbook of the economics of art and culture. Elsevier Science.
UNESCO-UIS (2012). Measuring the economic contribution of cultural industries. UNESCO Institute for Statistics
Van Eijck, K. (2015). Social inequality in cultural consumption patterns.  In J. D. Wright (Ed.) International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences. Elsevier.
Warde, A (2005). Consumption and theories of practice. Consumer Culture, 5(2),131-153.
 
 
جامعه‌شناسی نهادهای اجتماعی
دوره 10، شماره 22
اسفند 1402
صفحه 283-310

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار