تأثیر حریق بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک توده بنه-بادام، منطقه چنارمیشوان سیاخ دارنگون در استان فارس، ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه مهندسی بهداشت، ایمنی و محیط زیست، مؤسسه آموزش عالی دانش‌پژوهان پیشرو، اصفهان، ایران

2 استادیار پژوهشی، بخش تحقیقاتی منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شیراز ، ایران.

3 دانشیار،گروه عمران، مؤسسه آموزش عالی دانش‌پژوهان پیشرو، اصفهان، ایران.

چکیده

آتش ­سوزی تأثیرات بسیار مهمی بر خصوصیات خاک و پوشش گیاهی یک منطقه دارد. هدف از انجام این پژوهش مطالعه تأثیر آتش ­سوزی روی برخی از ویژگی­ های فیزیکی (وزن مخصوص و میزان رطوبت خاک) و شیمیایی (هدایت الکتریکی، اسیدیته، مقدار کربن آلی، مقدار مواد آلی، عناصر نیتروژن، پتاسیم و فسفر) خاک جنگل بنه-بادام در منطقه چنارمیشوان سیاخ دارنگون در استان فارس می ­باشد. برای این منظور یک عرصه جنگلی در منطقه چنارمیشوان که در سال 1400 طعمه حریق قرارگرفته بود انتخاب شد. نمونه ­برداری از این منطقه و منطقه آتش ­سوزی نشده در عمق 0-20 سانتی­متر انجام شد. ویژگی­ های فیزیکی و شیمیایی خاک در هر دو منطقه اندازه ­گیری شد. نتایج نشان داد که اختلاف معنی ­داری بین دو منطقه موردبررسی ازنظر میزان رطوبت خاک وجود نداشت. به‌علاوه وزن مخصوص خاک نیز تحت تأثیر آتش­ سوزی قرار نگرفت زیرا این پارامتر بین دو منطقه موردبررسی فاقد اختلاف معنی­ دار بود. از طرف دیگر، هدایت الکتریکی خاک در منطقه آتش­ سوزی شده به‌طور معنی ­داری بسیار بیشتر از منطقه شاهد بود. بین اسیدیته خاک در دو منطقه آتش­سوزی شده و نشده اختلاف معنی­ داری وجود داشت. مقدار این پارامتر در منطقه آتش­ سوزی شده برابر با 085/0 ± 08/8 بود که بیشتر از مقدار به‌دست‌آمده در منطقه بدون آتش­ سوزی (067/0 ± 85/7) بود. نتایج این تحقیق همچنین نشان داد که آتش ­سوزی توانست مقدار مواد آلی و کربن آلی خاک را به‌طور معنی ­داری افزایش دهد. علاوه بر این موارد، مقدار هر سه عنصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم در توده آتش­ سوزی شده به‌طور معنی­ داری بیشتر از توده شاهد بود. بر اساس نتایج این مطالعه می ­توان نتیجه­ گیری کرد که آتش­سوزی می­تواند باعث افزایش حاصلخیزی خاک سطحی در کوتاه ­مدت شود. نتایج حاصل از این تحقیق می ­تواند در بخش ­های متفاوتی مانند اداره ­های منابع طبیعی و محیط‌زیست باهدف توجه به اکوسیستم موجود در این منطقه و حفظ ساختمان و ویژگی­ های مطلوب خاک منطقه مورداستفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Fire-dependent Effects on Physical and Chemical Properties of Soil of Chenarmishvan, Siakhdarengoon Region, Fars Province, Iran

نویسندگان [English]

  • Mehdi Paknazar 1
  • Mohammadreza Negahdar Saber 2
  • Amir Masoud Samani Majd 3
  • Mehrdad Zarafshar 2
1 MSc Student, Department of HSE, Daneshpajoohan Pishro Higher Education Institute, Isfahan, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Natural Resources, Fars Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization, Shiraz, Iran.
3 Associate Professor, Department of Civil Engineering, Daneshpajoohan Pishro Higher Education Institute, Isfahan, Iran.
چکیده [English]

Fire has significant effects on soil structure and vegetation. This research aimed to study the effects of fire on some physical (specific gravity and soil moisture) and chemical (electrical conductivity, acidity, amount of organic carbon, amount of organic matter, and elements of nitrogen, potassium, and phosphorus) forest soil of Chenarmishvan, Siakhdarengoon region, Fars province, Iran. For this purpose, a forest area was selected in Chenarmishvan, which had been set on fire in 1400. Meanwhile, the control (non-fire) was sampled similarly. Sampling was done at a depth of 0-20 cm. Physical and chemical properties of soil were measured in both areas (burned and control) and were compared with an independent t-test at P< 0.05. The results showed that there was no significant difference between the two studied areas in terms of soil moisture. In addition, the specific gravity of the soil was not affected by the fire since this parameter showed no significant difference between the two investigated areas. The electrical conductivity of the soil in the burned area was significantly higher than that of the control. There was a significant difference the acidity of the soil between the two areas. The value of this parameter in the burned area was 8.08 ± 0.085, which was higher than the value obtained in the non-fired area (7.85 ± 0.067). Our results also showed that fire could significantly increase the amount of organic matter and organic carbon in the soil. Furthermore, the amount of the nitrogen, phosphorus, and potassium in the burned area was significantly higher than the control. Based on our results, it can be concluded that burning can increase soil fertility in the short term. The findings of this study can be applied to many departments, such as those in charge of the environment and natural resources, with the goal of protecting the soil's beneficial properties and sustaining the region's ecosystem.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Fire
  • Electrical Conductivity
  • Organic Carbon
  • Food Elements
  • Apparent Specific Gravity

مراجع

  • اسدیان، قاسم، ختار، مهناز، سیاه ­منصور، رضا، و احمدیان، مهدی. 1400. اثر آتش­سوزی بر ویژگی­ های شیمیایی و فیزیکی خاک مراتع سولان استان همدان. طبیعت ایران، 6 (5)، 67-73.

https://doi.org/10.22092/IRN.2020.352228.1307

  • اشرفی سعیدلو، ساناز، رسولی صدقیانی، میرحسن، و برین، محسن. تأثیر سابقه آتش­سوزی بر برخی خواص فیزیکی و شیمیایی خاک در اکوسیستم جنگلی سردشت. (1396). نشریه علوم آب‌وخاک علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی،21 (3)، 109-119.

http://dx.doi.org/10.29252/jstnar.21.3.109

  • بازگیر، مسعود، ریاحی، زینب، ولی‌زاده کاخکی، فاطمه، و رستمی کیا، محمود. 1399. پیامدهای آتش‌سوزی بر ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک‌های جنگلی بلوط منطقه بدره-استان ایلام. بوم‌شناسی جنگل‌های ایران، 8 (15)، 81-92.

http://dx.doi.org/10.52547/ifej.8.15.81

  • بانج شفیعی، عباس، اکبری نیا، مسلم، عزیزی، پیروز، و اسحاقی راد، جواد. (1389). تأثیر آتش‌سوزی بر برخی از ویژگی‌های شیمیایی خاک جنگل در شمال ایران (مطالعه موردی: جنگل خیرودکنار). تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 18 (3)، 365-379.

sid.ir/paper/111319/fa

  • حیدری، جلال، و قربانی دشتکی، شجاع. (1392). تأثیر آتش­سوزی پوشش گیاهی بر کیفیت خاک مراتع نیمه استپی کرسنگ، چهارمحال و بختیاری. پژوهش‌های حفاظت آب‌وخاک، 20 (2)، 125-142.

https://sid.ir/paper/156550/fa

  • خلیل­ پور، مصیب، و جلیلوند، حمید. (1396). اثر آتش‌‌سوزی بر پوشش گیاهی و برخی خصوصیات فیزیکی شیمیایی خاک منطقه قلات گناوه در استان کهگیلویه و بویراحمد. بوم‌شناسی کاربردی 6 (4)، 17-28.

https://civilica.com/doc/1155853

  • ریاحی، زینب، بازگیر، مسعود، ولی زاده کاخکی، فاطمه، و رستمی نیا، محمود. (1397). بررسی پیامد آتش­سوزی بر ویژگی ­های فیزیکی و شیمیایی خاک در مراتع منطقه بدره (استان ایلام). نشریه پژوهش­ های حفاظت آب‌وخاک، 25 (5)، 25-46.

magiran.com/p1945055

  • شیدای‌کرکج، اسماعیل، جعفری فوتمی، عیسی، و جهدی، رقیه. (1398). تأثیر آتش ­سوزی بر برخی خصوصیات اکوسیستم ­های مرتعی در بخش جنوبی پارک ملی گلستان، ایران. مرتع و آبخیزداری، مجله منابع طبیعی ایران، 72 (3)، 755-767.

https://doi.org/10.22059/jrwm.2019.245647.1185

  • صادقی فر، مصطفی، بهشتی آل آقا، علی، و پور رضا، مرتضی. (1396). بررسی میزان بهبودی ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک در سال‌های پس از آتش‌سوزی در جنگل‌های شاخه زاد بلوط زاگرس در استان کرمانشاه. نشریه پژوهش‌های حفاظت آب‌وخاک، 24 (2)، 289-302.

https://doi.org/10.22069/jwfst.2017.11378.2577

  • صادقی فر، مصطفی، علی بهشتی آل آقا، و مرتضی پور رضا. (1397). مقایسه برخی شاخص ­های فیزیکو-شیمیایی و میکروبی خاک در سال‌های پس از آتش‌سوزی در جنگل‌های زاگرس شهرستان پاوه. نشریه پژوهش‌های خاک (علوم خاک و آب)، 32 (1)، 19-1.

https://doi.org/10.22092/ijsr.2018.116565

  • طرح معاونت پژوهش ­های تولیدی و زیربنایی. (1399). علل آثار، چالش­ها، راهکارهای مقابله با آتش­سوزی­ های جنگل و مراتع کشور: مرکز پژوهش ­های مجلس شورای اسلامی.

https://civilica.com/doc/1333090

  • طلایی تبار، سید مجتبی، طاطیان، محمدرضا، و تمرتاش، رضا. (1395). اثر کوتاه‌مدت رفتار آتش‌بر ساختار پوشش گیاهی و ویژگی­های فیزیک و شیمیایی خاک در مراتع غیر مشجر درود فرامان. نشریه مرتع‌داری، 3 (1)، 1-18.

https://doi.org/10.22069/jrm.2017.7813.1159

  • گودرزی، محمود، عظیمی، مژگان السادات، و بانج شفیعی، شهرام. (1394). بررسی پیامدهای آتش­ سوزی بر خصوصیات فیزیکی شیمیایی خاک مراتع. نشریه مرتع‌داری، 2 (1)، 53-64.

https://civilica.com/doc/952929

  • مصلح ­آرانی، اصغر، الفتی، فهیمه، و عظیم ­زاده، حمیدرضا. (1393). اثر آتش­سوزی بر برخی خصوصیات شیمیایی خاک در جنگل باغ شادی هرات، استان یزد. نشریه مدیریت خاک و تولید پایدار، 4 (4)، 347-357.

https://dorl.net/dor/20.1001.1.23221267.1393.4.4.17.7

  • مولوی، رؤیا، باقر نژاد، مجید، و ادهمی، ابراهیم. (1388). اثر آتش­سوزی جنگل و سوزاندن پسمان زراعی بر تغییرات کانی‌های رسی و برخی ویژگی ‏های فیزیکو- شیمیایی لایه­ های سطحی خاک. علوم آب‌وخاک (علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی)، 13 (49)، 99-110.

sid.ir/paper/14846/fa

  • همت­ بلند، ابراهیم، اکبری نیا، مسلم، و بانج شفیعی، عباس. (1389). اثر آتش‌سوزی بر برخی ویژگی‌های شیمیایی خاک در جنگل‌های بلوط مریوان تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 18 (2)، 205-218.

https://sid.ir/paper/111182/fa

 

توسعه پایدار شهری
دوره 4، شماره 13
بهمن 1402
صفحه 43-57

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار