ارزیابی تاب‌آوری اقلیمی در بعد کالبدی(مطالعه موردی: محله نقش‌جهان، اصفهان، ایران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر، جهاد دانشگاهی(ACECR)، واحد اصفهان، اصفهان، ایران.

2 دانش آموخته کارشناسی، گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران.

3 دانش آموخته کارشناسی، گروه شهرسازی، مؤسسه آموزش عالی دانش‌پژوهان پیشرو، اصفهان، ایران.

چکیده

یکی از راهکارهای اصلی مقابله با تغییرات اقلیمی و بحران‌های ناشی از آن در شهرها، تاب‌آوری شهری است. تاب‌آوری به توانایی هر سیستم شهری در تحمل و بازیابی سریع در اثر ضربه و فشارهای متعدد و تداوم ارائه خدمات اشاره دارد. شهر تاب‌آور شهری است که ضمن حفظ عملکردهای اساسی، ساختارها و هویت خود و همچنین سازگاری و پیشرفت در برابر تغییرات مداوم، آماده بازسازی آسیب‌های ناشی از هرگونه بحران مانند تغییر اقلیم است. این موضوع در تحقیقات مختلف و اسناد بین‌المللی جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده است و از آن‌جا که ایران در معرض چالش‌های اقلیمی بسیاری است، ضرورت چنین تحقیقاتی بیش از پیش احساس می‌شود. در این پژوهش، سوال اصلی این است که چگونه تاب‌آوری اقلیمی در بستر شهر شکل می‌گیرد و چگونه ابعاد آن به‌ویژه تاب‌آوری کالبدی باید ارزیابی شود. با توجه به این‌که اصفهان در معرض تغییرات اقلیمی است و بر اساس سناریوهای مختلف، تغییرات گسترده‌ای در دما و بارندگی این شهر برای دهه‌های آینده پیش‌بینی می‌گردد؛ پژوهش حاضر برای ارزیابی تاب‌آوری کالبدی محلات شهری در برابر تغییرات اقلیمی در نمونه پژوهی محله نقش‌جهان در شهر اصفهان طراحی و انجام شده است. اولین گام در راستای این امر بررسی چارچوب نظری تاب‌آوری شهری و استخراج شاخص‌های تاب‌آوری کالبدی بود. سپس جمع‌آوری داده‌ها از روش‌هایی مانند مطالعات اسنادی، مصاحبه و مشاهده انجام و داده‌های به‌دست‌آمده توسط نرم‌افزارهای GIS و SPSS تحلیل گردید. در انتها سطح تاب‌آوری اقلیمی در پنج دسته از معیار‌های محیطی-کالبدی، ساختار شهری، مقاومت و سازگاری، تراکم و دسترسی به خدمات ارزیابی و تحلیل شد. در بافت نقش‌جهان، امتیاز نهایی نشان می‌دهد که تاب‌آوری کالبدی در برابر تغییرات اقلیمی در سطح متوسط است. بنابراین در راستای بهبود آن راهبردهایی نیز ارائه شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluation of climatic resilience in physical aspect (Case study: Naqshe Jahan Neighborhood, Isfahan, Iran)

نویسندگان [English]

  • Elham Ghasemi 1
  • Mahdi Soleimani 2
  • Mohammad Jazini 3
  • Zohreh Sarlaki 3
  • Amirmahdi Hajian 3
1 Researcher, ACECR, Isfahan branch, Isfahan, Iran.
2 B.Sc., Department of Urban Development, Faculty of Architecture and Urban Development, Art University of Isfahan, Isfahan, Iran.
3 B.Sc., Department of Urban Development, Daneshpajoohan Pishro Higher Education Institute, Isfahan, Iran.
چکیده [English]

One of the main solutions to deal with climate change and its resulting crises in cities is urban resilience. Resilience refers to the ability of any urban system to withstand and recover quickly from multiple shocks and pressures and to continue to provide services. A resilient city is a city that is ready to rebuild the damage caused by any crisis, such as climate change, while maintaining its basic functions, structures and identity, as well as adapting and progressing against constant change. This issue has found a special place in various researches and international documents, and since Iran is exposed to many climatic challenges, the necessity of such researches is felt more than ever. In this research, the main question is how climatic resilience is formed in the city and how its dimensions, especially physical resilience, should be evaluated. Considering that Isfahan is exposed to climate change and based on different scenarios, wide changes in temperature and rainfall of this city are predicted for the coming decades, the present study has been designed and carried out to evaluate the physical resilience of urban neighborhoods to climate change through the case study of Naqshe Jahan Neighborhood in Isfahan. The first step was to study the theoretical framework of urban resilience and extract the indicators of physical resilience. Then data collection was performed by methods such as documentary studies, interviews and observation and the data obtained were analyzed by GIS and SPSS software. Finally, the level of climate resilience was evaluated and analyzed in five categories of environmental-physical, urban structure, resistance and compatibility, density and access to services. In Naqshe Jahan District, the final score indicates that physical resilience to climate change is moderate. Therefore, strategies were proposed to improve it.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Urban resilience
  • Climate resilience
  • Physical resilience
  • Climate change
  • Naqshe Jahan Neighborhood of Isfahan

مراجع

  • احمدی، مریم، مژگان میرزایی، و امیر مسعود سامانی مجد، و مهیا کندری، و سادات هاشمی نسب، و راضیه صبوحی.1398.مطالعه طبقه­بندی اقلیمی ایستگاه­های حوضه آبریز زاینده­رود به روش Köppen-Geiger. ارائه‌شده در نهمین کنفرانس بین‌المللی توسعه پایدار و عمران شهری. اصفهان.
  • حاتمی­ نژاد، حسین، و حسین فرهادی­خواه، و محمود آروین، و نگار رحیم­پور. 1396. بررسی ابعاد مؤثر بر تاب­آوری شهری با استفاده از مدل ساختاری تفسیری (نمونه موردی: شهر اهواز). فصلنامه دانش پیشگیری و مدیریت بحران. 7(1): 45-34.
  • رضایی، محمدرضا، مجتبی رفیعیان، و سیدمصطفی حسینی. 1394. سنجش و ارزیابی میزان تاب‌آوری کالبدی اجتماع‌های شهری در برابر زلزله (مطالعۀ موردی: محله‌های شهر تهران). پژوهش­های جغرافیای انسانی. 47 (4): 623-609.
  • رضایی، محمدرضا، محمدحسین سرائی، و امیر بسطامی­نیا. 1395. تبیین و تحلیل مفهوم «تاب­آوری» و شاخص­ها و چارچوب­های آن در سوانح طبیعی. فصلنامه دانش پیشگیری و مدیریت بحران. 6(1): 46-32.
  • سلیمانی، مهدی، و صفورا مختارزاده و مریم طائف­نیا، و غزل فرجامی. 1398. آلودگی هوا و سلامت اجتماعی؛ تلاشی برای افزایش تاب­آوری اجتماعی در برابر تغییرات اقلیمی و آلودگی هوا. ارائه‌شده در نهمین کنفرانس بین­المللی توسعه پایدار و عمران شهری. اصفهان.
  • میرزایی، مژگان، و امیر مسعود سامانی مجد، و مریم احمدی، و مهیا کندری و سادات هاشمی نسب، و راضیه صبوحی. 1398. تغییرات اقلیمی حوضه آبریز زاینده‌رود بر اساس سناریوهای IPCC و طبقه‌بندی کوپن-گایگر. ارائه‌شده در نهمین کنفرانس بین­المللی توسعه پایدار و عمران شهری. اصفهان.
  • هاشمی ­نسب، سادات،و مریم احمدی، و مژگان میرزایی، وامیرمسعود سامانی مجد، مهیا کندری، و راضیه صبوحی. 1398. بررسی اثرات تغییر فراسنج­های اقلیمی بر منابع آب در بالادست حوضه زاینده‌رود. ارائه‌شده در نهمین کنفرانس بین­المللی توسعه پایدار و عمران شهری. اصفهان.
  • Agard, J.; L. Schipper (2014): “Glossary”, in IPCC Fifth Assessment Report, retrived from https://www.ipcc.ch/pdf/ (accessed on 21 June 2018).
  • Alberti, M.; Marzluff, J. M.; Shulenberger, E.; Bradley, G.; Ryan, C.; Zumbrunnen, C. (2003): Integrating humans into ecology: opportunities and challenges for studying urban ecosystems. In: Bioscience, 53(12), 1169-1179.
  • Applegath, C.; Arney, E.; Fitzpatrick, D.; Gómez-Palacio, A.; Howard, P.; Vomberg, A.; . . . Yazer, J. (2013): Resilient city. Retrieved on 25th June 2013, from http://www.resilientcity.org/.
  • Delgado-Ramos, G. C.; Guibrunet, L. (2017): Assessing the ecological dimension of urban resilience and sustainability. In: International Journal of Urban Sustainable Development, 9(2), 151-169.
  • Feldmeyer, D.; Wilden, D.; Kind, C.; Kaiser, T.; Goldschmidt, R.; Diller, C.; Birkmann, J. (2019): Indicators for monitoring urban climate change resilience and adaptation. In: Sustainability, 11(10), 2931.
  • Folke, C. (2006): Resilience: The emergence of a perspective for social–ecological systems analyses. In: Global environmental change, 16(3), 253-267.
  • Grimmond, C.; Roth, M.; Oke, T. R.; Au, Y.; Best, M.; Betts, R.; . . . Emmanuel, R. (2010): Climate and more sustainable cities: climate information for improved planning and management of cities (producers/capabilities perspective). In: Procedia Environmental Sciences, 1, 247-274.
  • Habitat, U. (2006): The State of the World’s Cities Report 2006/7. New York: United Nations.
  • Holling, C. S. (1973): Resilience and stability of ecological systems. In: Annual review of ecology and systematics, 4(1), 1-23.
  • OECD. (2018): Climate-resilient infrastructure. In: OECD Environment Policy Paper No. 14.
  • Patton, H. J. (2001): Regional magnitude scaling, transportability, and Ms: mb discrimination at small magnitudes. In: pure and applied geophysics, 158(11), 1951-2015.
  • Reams, M. A.; Clinton, K. W.; Lam, N. S. (2012): Achievement of climate planning objectives among US member cities of the International Council for Local Environmental Initiatives (ICLEI). In: Low carbon economy, 3(4), 137.
  • Spaans, M.; Waterhout, B. (2017): Building up resilience in cities worldwide–Rotterdam as participant in the 100 Resilient Cities Programme. In: Cities, 61, 109-116.
  • Tierney, K.; Bruneau, M. (2007): Conceptualizing and measuring resilience: A key to disaster loss reduction. In: TR news, 250, 14-17.
  • TU Delft; (2010): Space, density and urban form.
  • Wilbanks, T. J.; Kates, R. W. (2010): Beyond adapting to climate change: embedding adaptation in responses to multiple threats and stresses. In: Annals of the Association of American Geographers, 100(4), 719-728.
توسعه پایدار شهری
دوره 2، شماره 5
دی 1400
صفحه 53-63

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار