تناسب مجازات با میزان مسئولیت جانی در جنایت ارتکابی به‌عنوان یک اصل عقلایی در کتاب دیات است؛ به این معنا که میزان مسئولیت جانی در پرداخت دیه در جنایت شدیدتر بیش از جنایت خفیف‌تر باید باشد. اجرای این اصل نیاز به تدوین مقدماتی دارد که مباحث فقهی و حقوقی در کنار علم پزشکی می‌توانند به تعیین مناسب‌ترین مجازات براساس میزان مسئولیت جانی بپردازند. صدمات استخوانی به‌عنوان یکی از موضوعات کتاب دیات بوده و اجرای اصل تناسب در آن نیازمند تعریف دقیق صدمات استخوانی و دامنۀ شمول هر یک از عناوین استخوان‌ها و صدمات احصاشده است. هرچند در فقه، دیه برخی صدمات استخوانی ذکر شده، لکن با پیشرفت علم، صدمات استخوانی زیادی در علم پزشکی با کمک تصویر‌برداری ذکر شده که تطبیق صدمات پزشکی با فقه و حقوق، نیازمند تعیین دامنۀ شمول استخوان‌ها و تعریف صدمات مذکور در متون روایی به‌عنوان موضوع احکام و سپس تطبیق صدمات در علم پزشکی با آن است. مطابق قانون آیین دادرسی کیفری، بازپرس برای معاینۀ جراحات، آثار و علائم ضرب، صدمات جسمی، ملزم به اخذ نظر پزشک قانونی یا دعوت از وی حسب مورد است. در متون روایی ـ فقهی و نیز حقوق موضوعه، حکم بر عنوان استخوان که شامل تمام قسمت‌های آن است حمل شده، در حالی که با مراجعه به رویۀ پزشکی قانونی در صدور گواهی‌ها، شاهد اتخاذ برخی تصمیمات متفاوت از آنچه در متون فقهی و حقوقی ذکر شده است، هستیم. همچنین در علم پزشکی قریب به بیست نوع صدمه برای استخوان تصور شده، ولی صدمات استخوانی در فقه با عناوین بسیار محدودتری ذکر شده است. تطبیق صدمات استخوانی از منظر پزشکی با فقه در قالب جدولی صورت گرفته که این تطبیق می‌تواند در حکم به مجازات متناسب با میزان مسئولیت جانی با تعیین جایگاه شدت صدمه براساس صدمات مذکور در فقه به‌عنوان شاخص، مورد استفادۀ تطبیقی قاضی در صدور احکام یا بررسی فعالانۀ گواهی‌های پزشکی قانونی قرار گیرد. این نوشتار به صورت کتابخانه‌ای به بررسی چگونگی تطبیق دامنۀ شمول استخوان و مفهوم صدمات آن از منظر پزشکی با فقه و حقوق موضوعه به‌عنوان مقدمۀ اجرای اصل تناسب مجازات با میزان مسئولیت در دیۀ صدمات استخوان پرداخته است.
بای، حسینعلی، شاکر، محمد حسین، بررسی قاعده دیه کوبیدگی استخوان، حقوق اسلامی، دوره 13، شماره 51، اسفند 1395.
برونر و سودارث، ارتوپدی/پرستاری داخلی و جراحی (ترجمه فریب نصیری زیبا)، یک جلد، تهران: نشر جامعه نگر-سالمی، اول، (1390 ش). ص 138
جان کرا و فورد آدامز، دیوید هامبلن، اصول شکستگی ها و ارتوپدی(مترجم: دکتر سعید کاراندیش) یک جلد،تهران: چاپخانه 128، دوم، (1377 ش).
شاهرودى، سید محمود هاشمى، جمعى از پژوهشگران، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، 3 جلد، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بیت علیهم السلام، قم - ایران، اول، (1426 ه ).
ریچارد ال دریک، واین وگل، آدام میشل، آناتومی گری، (مترجمین: رضا شیرازی، ابراهیم اسفندیاری، ساره کظمی، محمد حسن کریم فر)، تهران: انتشارات اندیشه رفیع، اول، (1393 ش).
دشت بزرگ، احمد،استئومیلیت هماتوژن حاد در کودکان: بررسی گذشت هنگر در بیمارستان های اهواز، مجله جراحی استخوان و مفاصل ایران، دوره یازدهم، شماره 2، (بهار 1392).
ساریخانی، عادل، شاکر، محمدحسین، موسوی، سید ابراهیم، ضابطه دیه شکستگی استخوان، فصلنامه دیدگاه‌های حقوق قضایی، دوره 24، شماره 86، تابستان 1398.
شاکر، محمدحسین، بای، حسینعلی، مطالعه تطبیقی قاعده دررفتگی استخوان در فقه و حقوق موضوعه، فصلنامه فقه پزشکی، سال هشتم، شماره 28 و 29، پاییز و زمستان 1395.
شاکر، محمد حسین، ساریخانی، عادل، بررسی دیه شکستگی استخوان از منظر قانون و رویه سازمان پزشکی قانونی به همراه حل برخی مشکلات اجرایی، دوره ۲۲، شماره ۴، (۱۳۹۵).
شاکر اشتیجه، محمدحسین، ارژنگ، اردوان، کلانتری خلیل آباد، عباس، صدیقی آخا، حمید، کاربرد ضابطه تناسب صدمات استخوان و میزان جبران خسارت در ارش؛ از تعیین توسط متخصص تا تطبیق و حکم توسط قاضی، فصلنامه دیدگاه‌های حقوق قضایی، دوره ۲۶، شماره ۹۶، (زمستان ۱۴۰۰).
شاکر، محمد حسین، بررسی دیه صدمات مربوط به استخوان، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه قم، تاریخ دفاع 8/7/94.
صرافان، ناصر، و همکاران، درمان شکستگی های چندقطعه ای استخوانهای ران و ساق به روش پلاک گذاری بیولوژیک، مجله جراحی استخوان و مفاصل ایران، دوره سوم، شماره 3، (بهار 84).
عابدی، محمد حسن، مهدوی سید امیر حسین، ناطقی فرد فریبرز، ارش و دیه، یک جلد، تهران: پیام عدالت، اول، (1384 ش).
عبدلی تفتی، عباس، و همکاران، گزارش یک مورد پلاستیک دفورمیتی استخوان فیبولا، مجله دانش و تندرستی، دوره 9، شماره 4، (زمستان 1393).
عفت پرور و همکاران، محمدرضا، تاثیر دریل کاری بر نکروز حرارتی استخوان، مجله جراحی استخوان و مفاصل ایران، دوره 13، شماره 4، (شماره مسلسل 53)، (پاییز 1394).
لنکرانى، محمد فاضل موحدى، جامع المسائل (فارسى - فاضل)، دو جلد، انتشارات امیر قلم، قم - ایران، یازدهم، (بی تا).
مکارم شیرازى، ناصر، استفتاءات جدید (مکارم)، 3 جلد، انتشارات مدرسه امام على بن ابى طالب علیه السلام، قم - ایران، دوم، (1427 ه ق).
میرزا طلوعی، فردین، افشار، احمد رضا، نتایج درمانی شکستگی های سگمنتال استخوان تیبیا به روش میله گذاری داخل کانال به صورت بسته، مجله پزشکی ارومیه، سال دوزادهم، شماره چهارم، (زمستان 80).
میرزاطلوعی، فردین، نوایی فر، نسرین، تبریزی، علی، غیور، شیوا، بررسی رابطه ادم حاد ایزوله استخوان با درد در بیماران با ترومای حاد زانو، مجله جراحی استخوان و مفاصل ایزان، دوره 13، شماره 3، (تابستان 1394).
دورلند، ویلیام الکساندر، نیومن، انگلیسی-فارسی، فرهنگ پزشکی دورلند،( مترجم دکتر محمد هوشمندویژه) چاپ چهارم، تهران: چاپ هاتف، (1385 ش)
عربی
ابن عرفه، محمد بن محمد(بی تا)، تفسیر ابن عرفه، 3 جلد، بیروت: دار الکتب العلمیه.
ابن منظور، ابو الفضل، جمال الدین، محمد بن مکرم(1414 ق)، لسان العرب، 15 جلد، سوم، بیروت – لبنان: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع - دار صادر.
ابو الحسین، احمد بن فارس بن زکریا(1404 ه ق)، معجم مقائیس اللغة، 6 جلد، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، قم - ایران، اول،
جزرى، ابن اثیر، مبارک بن محمد، النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، 5 جلد، مؤسسه مطبوعاتى اسماعیلیان، قم - ایران، اول، (بی تا).
جوهرى، اسماعیل بن حماد، الصحاح - تاج اللغة و صحاح العربیة، 6 جلد، بیروت-لبنان: دار العلم للملایین، اول، (1410 ق).
راغب، اصفهانى، حسین بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن، 14 جلد، لبنان – سوریه: دار العلم - الدار الشامیة، اول، (1412 ه ق).
حسینى روحانی، قمّى، سید صادق، فقه الصادق علیه السلام (للروحانی)، 26 جلد، دار الکتاب - مدرسه امام صادق علیه السلام، قم - ایران، اول، (1412 ه ق).
حمیرى، نشوان بن سعید، شمس العلوم و دواء کلام العرب من الکلوم، 12 جلد، بیروت – لبنان: دار الفکر المعاصر، اول، (1420 ق).
زمخشرى، ابو القاسم، محمود بن عمر، الفائق فی غریب الحدیث، 4 جلد، دار الکتب العلمیة، بیروت - لبنان، اول، (1417 ه ق).
سعدى، ابو جیب، القاموس الفقهی لغة و اصطلاحا، 1 جلد، دمشق-سوریه: دار الفکر، دوم، (1408 ق).
صاحب بن عباد، کافى الکفاة، اسماعیل بن عباد، المحیط فی اللغة، 10 جلد، بیروت – لبنان: عالم الکتاب، اول، (1414).
صدر، شهید، سید محمد، ما وراء الفقه، 10 جلد، بیروت-لبنان: دار الأضواء للطباعة و النشر و التوزیع، اول، (1420).
فراهیدى، خلیل بن احمد، کتاب العین، 8 جلد، قم: نشر هجرت، دوم، (1410 ق).
فیومى، احمد بن محمد مقرى، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، در یک جلد، منشورات دار الرضی، قم - ایران، اول، ه ق،
قرشی، سید على اکبر، قاموس قرآن، 7 جلد، تهران: دار الکتب الإسلامیة، ششم، (1412 ق).
عاملى، شهید ثانى، زین الدین بن على، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (المحشّى - کلانتر)، 10 جلد، کتابفروشى داورى، قم - ایران، اول، (1410 ه ق).
کلینى، ابو جعفر، محمد بن یعقوب، الکافی (ط - دار الحدیث)، 15 جلد، دار الحدیث للطباعة و النشر، قم - ایران، اول، (1429 ه ق).
عبد الرحمان، محمود، معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهیة، 3 جلد، ه ق، (بی تا).
واسطى، زبیدى، حنفى، محب الدین، سید محمد مرتضى حسینى، تاج العروس من جواهر القاموس، 20 جلد، بیروت – لبنان: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع، اول، (1414 ق).
)
