نقش طرح‌های هادی در بهبود اوضاع کالبدی و فضایی سکونتگاه‌های روستایی مطالعه موردی:روستاهای بخش جلگه چاه‌هاشم شهرستان دلگان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه گلستان

2 دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه گلستان

چکیده

طرح هادی روستایی به عنوان سند توسعه فیزیکی و کالبدی روستا، ضمن بررسی وضع موجود روستاها، نحوه استفاده از زمین برای کاربری­‌های متعدد و نحوه گسترش آن در آینده را مشخص می‌کند. با توجه به این‌که روستاهای کشور به دلیل شرایط ویژه فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و شرایط جغرافیایی در طول قرن‌ها تکوین یافته است. تحقیق حاضر سعی دارد به بررسی نقش طرح هادی در توسعه کالبدی مناطق روستایی متناسب با شرایط مذکور در شهرستان دلگان بپردازد. روش پژوهش در مطالعه حاضر، به‌ صورت توصیفی - تحلیلی و میدانی است. جامعه آماری تحقیق حاضر روستاهایی در دو دهستان جلگه چاه‌هاشم هستند که طرح هادی روستایی در آن‌ها اجرا شدند. در ضمن بر اساس فرمول کوکران ۳۱۲ نفر از خانوارهای روستایی به عنوان جامعه نمونه انتخاب شدند که با روش نمونه‌گیری تصادفی ساده مورد پرسش‌گری و سنجش قرار گرفتند. سپس داده‌های مستخرج از پرسش‌نامه  با استفاده از تحلیل‌ همبستگی، مقایسه میانگین فریدمن و کروسکال­والیس، در محیط نرم‌افزاری SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج حاصل از تحلیل همبستگی نشان می‌­دهد تا سطح اطمینان ۹۹ درصد رابطه منطقی و معناداری بین اجرای طرح هادی با تحولات فضایی و کالبدی در روستاهای مورد مطالعه وجود دارد. همچنین نتیجه همبستگی کرامرز v نشان می‌­دهد که اجرای طرح هادی باعث تثبیت جمعیت روستاییان در روستاهای مورد مطالعه شهرستان دلگان شده است. علاوه بر آن نتایج آزمون کروسکال­والیس تفاوت معنادار و ۹۹ درصدی برخی از شاخص­‌ها را پس از اجرای طرح هادی بین روستاهای مورد مطالعه نشان می‌­دهند.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The role of rural guide plans in physical-spatial improvement of conditions of rural settlements Case study: Villages of Jolgeh Chah Hashem District in Dalgan County

نویسندگان [English]

  • sajedeh narooei mehr 1
  • aliakbar najafi kani 2
1 Master student of geography and rural planning, Golestan University
2 Associate Professor of the Department of Geography and Rural Planning, Golestan University
چکیده [English]

The rural guide plan as a document of the physical development of the village examines the existing situation of the villages, as well as determining how to use the land for multiple usages and how to deploy it in the future. Considering that the villages of the country have been formed due to special cultural, social, economic, and geographical conditions over the centuries, the present study tries to examine the role of a rural guide plan in the physical development of rural areas according to the mentioned conditions in Dalgan County. The statistical population of the current study is the villages of Jolgeh Chah Hashem District, where the rural guide plan was implemented. In addition, based on Cochran's formula, 312 people from rural households were selected as a sample population, who were questioned and measured by a simple random sampling method. Then, the extracted data from the questionnaire were analyzed by using correlation analysis, Friedman and Kruskal-Wallis test, in SPSS software. The results of the correlation analysis demonstrate that there is a logical and meaningful relationship between the implementation of the rural guide plan and the improvement of the physical conditions in the studied villages up to the confidence level of 99%. Furthermore, Cramer’s V correlation indicates that the implementation of a rural guide plan has stabilized the population of the studied villages of Dalgan County. In addition, the results of the Kruskal-Wallis test indicate a significant difference of 99% in some indicators among the studied villages after the implementation of the rural guide plan.

 

کلیدواژه‌ها [English]

  • rural guide plan
  • physical-spatial development
  • rural settlements
  • Jolgeh Chah in Dalgan County

مراجع

  1. افراخته، حسن، عزیز پور فرهاد و عزیزی، سمیه(1401)، ارزیابی پیامدگرای طرح هادی در سکونتگاه­های روستایی ایران مبتنی بر نگرش خبرگان دانشگاهی و دستگاه­های اجرایی، فصلنامه مسکن و محیط روستا، شماره 178، صص92-78.
  2. ابراهیمی، محمدصادق؛ امینی، امیرمظفر و میکاییل، سیدحنیف (1393)، بررسی وضعیت خدمات زیربنایی و روبنایی طرح هادی روستایی. فصلنامه چشم‌انداز جغرافیایی در مطالعات انسانی، 26(2) صص 105-119.
  3. اعظمی، موسی؛ توحیدلو، شادعلی و حضرتی، مجید (1395)، ارزیابی میزان تحقق‌پذیری کاربری اراضی در اجرای طرح هادی روستایی (مطالعه موردی: شهرستان زنجان). فصلنامه آمایش جغرافیایی فضا، 22(6) صص210-224.
  4. بهرامی، رحمت‌الله و حیدری، عابد (1396)، ارزیابی سطح رضایت‌مندی روستاییان از اجرای طرح هادی روستایی (مطالعه موردی: دهستان نگل شهرستان سنندج). فصلنامه مهندسی جغرافیایی سرزمین، 1(1):صص 114-123.
  5. رضایی، روح‌الله و صفا، لیلا (1393)، تحلیل اثرات اجرای طرح هادی روستایی با استفاده از مدل معادلات ساختاری (مطالعه موردی: شهرستان زنجان)، فصلنامه علمی– پژوهشی فضای جغرافیایی، 46(14) صص151-171.
  6. ریاحی، وحید؛ سالمی‌زاده، شیما؛ کرمی‌نسب، صدیقه و حاتمی، فاطمه (1396)، ارزیابی آثار کالبدی اجرای طرح هادی روستایی از دیدگاه روستاییان (مطالعه موردی: دهستان کرخه). جغرافیا و توسعه، 46(2) صص 133-146.
  7. سواری، مسلم؛ شیری، نعمت‌اله و شعبانعلی قمی، حسین (1392)، تحلیل عوامل مرتبط با رضایت‌مندی روستاییان از طرح هادی (مطالعه موردی: روستای قراگل شهرستان دیواندره). فصلنامه مسکن و محیط روستا، مجله مسکن و محیط، 142(8): 67-82.
  8. صادقی، خدیجه؛ طولابی‌نژاد، مهرشاد (1398)، تحلیل ادراک جامعه محلی از بازساخت کالبدی – فضایی اجرای طرح هادی در دهستان رشتخوار. فصلنامه مسکن و محیط روستا، 167(8)صص 67-82.
  9. عزیزپور، فرهاد (1395)، مدرنیته و تحول کالبدی – فضایی سکونتگاه‌های روستایی ایران. مسکن و محیط روستا، 155(9): 37-50.
  10. عظیمی، نورالدین؛ مولائی هشجین، نصرالله و عاشقی، اردشیر (1391)، بررسی اثرات کالبدی اجرای طرح‌های هادی روستایی از دیدگاه روستاییان (مطالعه موردی: شهرستان میاندوآب). چشم‌انداز جغرافیایی، 19(7)صص 25-37.
  11. عظیمی، نورالدین؛ مولائی هشجین، نصرالله و علی‌زاده، علیرضا (1390)، بررسی عوامل جغرافیایی موفقیت اجرای طرح‌های هادی روستایی در شرق استان گیلان. فصلنامه چشم‌انداز جغرافیایی. 16(6)صص84-98.
  12. غفاری، غلام‌رضا؛ میرزایی، حسن و کریمی، علی‌رضا (1390)، بررسی رابطه بین صنعت و کیفیت زندگی توسعه روستایی (مقایسه موردی مناطق روستایی شهرستان قروه). مجله توسعه محلی (روستایی – شهری)، 1(3)صص 1-24.
  13. محمدی، زهرا، نجفی­کانی، علی‌اکبر و قائقرمه، عبدالعظیم (1395)، بررسی توسعه کالبدی – فضایی شهرهای ساحلی با تأکید بر توسعه پایدار (مطالعه موردی: شهر بندرترکمن). فصلنامه آمایش جغرافیایی فضا، 19(6)صص151-166.
  14. مطیعی لنگرودی، سیدحسن و یاری، ارسطو (1389)، حفاظت محیط زیست و برنامه‌ریزی توسعه فیزیکی روستا با تأکید بر ارزیابی طرح‌های هادی روستایی. فصلنامه جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، 49(3)صص45-60.
  15. مظفر، فرهنگ؛ حسینی، سیدباقر؛ سلیمانی، محمد؛ ترکاشوند، عباس و سرمدی، علی‌اکبر (1387)، ارزیابی اثرات اجرای طرح‌های هادی بر محیط زیست روستاهای ایران. فصلنامه علوم محیطی، 3(5)صص 11-32.
  16. مودت، الیاس؛ ملکی، سعید و دیده‌بان، محمد (1399)، ارزیابی خطرپذیری انسانی- کالبدی در برابر زلزله. آمایش جغرافیایی فضا، شماره 35، صص 192-179.
  17. موسوی نماور، سیدحبیب (1393)، نقش طرح هادی در توسعه کالبدی روستاها (مطالعه موردی: روستاهای انجم‌آباد و پیغمبر از شهرستان رباط‌کریم). پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی.
  18. حکمت یار طاهره، مکانیکی جواد و شاطری، مفید(1400)، تحلیل اثرات اجرای طرح هادی روستایی در توسعه مسکن و وضعیت زیست محیطی سکونتگاه­های روستایی، موردی روستاهای بخش مرکزی جیرفت، فصلنامه برنامه ریزی منطقه ای، شماره 43، صص184-175.
  19. نجفی­کانی، علی­اکبر (1398). چالش­ها و تنگناهای توسعه اقتصادی در نواحی روستایی، موردی: روستاهای بخش داشلی­برون شهرستان گنبد، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، شماره29، صص، 168-151.
  20. نجفی­کانی، علی‌اکبر، صحنه، بهمن و کلاته‌عربی، ربابه (1400)، تحلیلی بر چالش‌های روستاهای سیل‌زده استان گلستان (مطالعه موردی: روستاهای بخش مرکزی شهرستان آق‌قلا). فصلنامه توسعه محلی، 1(13): صص315-345.

 

  1. Ahmadi, M. R., (1995), Rural Planning on the Basis of Rural Development Centers. Dessertation for Master Degree. University of Tehran.
  2. Anabestani, aliakbar., Soleimani, Zahra and ataei pouria(2022) Challenges of Physical Planning in Iranian Villages with Emphasis on Rural Guidance [Hadi] Plans. Journal of Research and Rural Planning.n 36.p103-119.
  3. Booth, P., (1993), The cultural dimension in comparative research: making sense of development control in France, European Planning Studies. 1(2): 217-229.
  4. M., Kelly,et al., (2006), Promoting physical activity in communities: Approaches for successful evaluation of programs and policies, Evaluation and program planning 29(7): 280-292.
  5. Cravo, P. M., Bailoa. S., (2012), Spatial Planning and Tourism Development in Portugal, regionální disparity. 7(5): 76-88.
  6. Corbin, Juliet. Staruss, Anselm. (2019). Basics of Qualitative Research (4 th ed.): Techniques and Procedures for Developing Grounded Theory, London: SAGE Publications. 245-251.
  7. De Luca ،, Lingua ،V., (2014), Evolution in regional planning: the Italian path, International Journal of Architecture and Planning. 2(2): 14–33 ،ISSN: 2147-9380 ،available online at:
  8. Ebrahimzadeh, I.; Mir Najaf, M., (2014), Land Use Methods and Techniques, Side Publications, First Edition. [In Persian].
  9. Eftekhari, A., (2012), [Classroom pamphlet, Methodology of research methodology] Ph.D:Tarbiat Modarres University, Tehran.
  10. Ernste, H., (2012), Framing Cultures of Spatial Planning, Planning Practice and Research. 27(1): 87-101.
  11. Hariri Akbri, M., (2006), Management and development of civil society institutions. J Social Sciences, 1(2), pp. 41-45. [In Persian].
  12. IrinaRamnniceanuRobert Ackrill., (2007), EU Rural development policy in the new member states: promoting multifunctionalityp.417.
  13. Leigh, N. G., Blakely, E. J., (2003), Planning local economic development: Theory and practice. SAGE Publications, Incorporated.
  14. Liu, Y.S., (2007), Rural Transformation Development and New Countryside Construction in Eastern Costal Area of China. A Geographical Since, 20(62): 563-570.
  15. Moser, C.. (3003), Gender planning and development: Theory, practice and training. Routledge.
  16. Othengrafen, Frank., Reimer, Mario.,(2013) The embeddedness of planning in cultural contexts: Environment and Planning. 45(2): 69-84.
  17. Râmniceanu, I., Ackrill, R., (2007), EU rural development policy in the new member states: Promoting multifunctionality? Journal of Rural Studies, Volume 23(4): 416- 429.
  18. Siegfried, B., Budjurova, E., (2011), Issues and challenges in rural development: compendium of approaches for socio-economic and ecological development in developing countries, Margraf Publishers GmbH.
  19. Skeldon, R., (2003), Migration transitions revisited: their continued relevance for the development of migration theory. Population, Space and place, 01(3), 022-022.
  20. Swisher, M. E., Moor, K. N., (2014), Sustainable Community Development, Publication: University of Florida.
  21. Tiu S., Osters S., Kubena K., (2003), Institutional effectiveness planning Work book Texas A&M University.
  22. Totzer, Tanja., (2008), Relationships between urban – per urban – rural regions: first findings from the Eu- project plural, Rurality near the city, February. (8): 1-17.
  23. Vahidi, M., (1992), Reflections on the Half Century of Planning Development, Abadi Journal, Second Year. [In Persian]
  24. Al Abed, Ibrahim., Hellyer, Peter., (1997), United Arab Emirates: A New Perspective, London: Trident Press.
مطالعات جغرافیایی مناطق خشک
دوره 13، شماره 48
مرداد 1401
صفحه 100-79

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار