Öz
Geleneksel Türk tiyatrosunun önemli türlerinden olan Karagöz, toplumu ilgilendiren konuları kuklalar aracılığıyla beyaz perdeye yansıtan bir eğlence ve eğitim aracıdır. Bu araştırmada Türkçe ders kitaplarında yer alan Karagöz ile Hacivat metinlerinin iletişim boyutuyla ele alınması ve bu metinlerde yer alan mizah unsurlarının tespit edilmesi amaçlanmıştır. Çalışma doküman incelemesi modelindedir. Araştırmanın verileri, 2018-2019 Eğitim-Öğretim Yılı içinde Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulunda okutulması ön görülen bütün Türkçe ders kitaplarından elde edilmiştir.
Araştırma sonucunda; ders kitaplarının %86’sında Karagöz metinlerine yer verildiği, bu metinlerin genel olarak tiyatro türünde okuyucuya sunulduğu, metinlerin daha çok “millî kültür” ve “erdemler” teması altında sıralandığı ve dört temel beceriden en az yazma becerisiyle ilişkilendirildiği tespit edilmiştir. İncelenen metinlerde Karagöz’ün söylediği sözlerin, sergilediği davranışların iletişimsizliğin önünde güçlü birer engel olmakla birlikte bu engelin, Hacivat’ın sahip olduğu yapıcı özellikler aracılığıyla aşıldığı, iletişimin zor şartlarda bile sürdürülebileceğini gösteren Karagöz-Hacivat metinlerinin okuyucuyu güldüren, eğlendiren birer mizah unsuruna dönüştüğü görülmektedir. Bu bakımdan Karagöz ile Hacivat'ın okuyucuyu yalnızca eğlendirmekle kalmadığı, iletişimsizlik yoluyla iletişim olgusuna dikkat çektiğini ve mizah duygusunun gelişmesine katkıda bulunduğunu söylemek mümkündür.
Anahtar Kelimeler
Türkçe eğitimi Türkçe ders kitapları iletişim Karagöz ile Hacivat mizah unsurları
Kaynakça
- Ağın Haykır H., Kaplan H., Kıryar, A., Tarakçı, R. ve Üstün E. (2018). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe ders kitabı 5. Ankara: MEB Yayınları.
- Akgül, A., Demirer, N, Gürcan, E., Karadaş, D, Karahan, İ. ve Uysal, A. (2018). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 7 ders kitabı. Ankara: MEB Yayınları.
- Anameriç, H. (2014). Bilginin toplumsallaşmasında bir bilgi kaynağı olarak gölge tiyatrosu: Karagöz ve Hacivat. Uluslararası Kültürel Mirasın ve Kültürel Bellek Kurumlarının Yönetimi Kongresi (17-20 Eylül 2014). Urla. 1-18. Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı, İstanbul: 360-375.
- And, M. (1968). Karagöz üzerindeki bilgilere yeni katkılar. Türk Dili Dergisi, No: 207
- And, M. (2014). Başlangıcından 1983’e Türk tiyatro tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Ceylan, S., Duru, K., Erkek, G. ve Pastutmaz M. (2018). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe ders kitabı 6. Ankara: MEB Yayınları.
- Çolakoğlu, G. (2006). Gelenekten beslenen Karagöz. Folklor/Edebiyat, Cilt 12, Sayı 46: 543-554.
- Dağ, O. (2006). Hacivat ile Karagöz piyeslerinde komik ve uyumsuz dilsel öğeler. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi,: Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
- Demir, T. ve Özdemir, B. (2013). Türkçe eğitiminde Karagöz / gölge oyunları ile değer öğretimi. Değerler Eğitimi Dergisi, Cilt 11, No. 25: 57-89.
- Düzgün, D. (2010). Türk gölge oyunu karagözde İstanbul hayatı. A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi [TAED], Sayı 43: 25-33.
- Elgünler, T. Ç. ve Fener, T. Ç. (2011). İletişimin kalitesini etkileyen engeller ve bu engellerin giderilmesi. The Turkish Online Journal Of Design., Art And Communication-Tojac. 1 (1): 35-39. Gönenç, E. Ö. (2007). İletişimin tarihsel süreci. İletişim Fakültesi Dergisi. Sayı 28, Cilt 0: 87-102.
- Hınçer, İ. (1959). Gölge oyununun doğuşu. Türk Folklor Araştırmaları Dergisi. No: 119
- Kaya, A. (2012). İletişime giriş: temel kavramlar ve süreçler. (4. Baskı). (Ed. Alim Kaya), Kişilerarası İlişkiler ve Etkili İletişim. Ankara: Pegem-A Yayınları.
- Kaya, B. (2018). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 7 ders kitabı. Ankara: Dersdestek Yayıncılık.
- KIR, T., Kırman, E. ve Yağız, S. (2018). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe ders kitabı 7. Ankara: MEB Yayınları.
- Köknel, Ö. (2005). İnsanı anlamak. İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
- Mete, F. ve Dağ, M. (2019). 5. sınıf Türkçe ders kitabında saygı ifade kalıpları. Değerler Eğitimi Dergisi, 17 (38): 333-355.
- Mete, G., Karaslan, M., Kaya, Y., Ozan, Ş. ve Özdemir, D. (2018). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe ders kitabı 8. Ankara: MEB Yayınları.
- Mizrahi, D. (2009). Osmanlı’da Karagöz oyunları. Toplumsal Tarih Dergisi, Sayı 181: 48-55.
- Öçal, E. ve Doğan, A. (2015). Karagöz-Hacivat (Türk gölge oyunu) diyaloglarıyla fen eğitimi. Kafkas Üniversitesi, e – Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2 (2): 1-11.
- Şekerci, Y. (2018). 6. sınıf ortaokul Türkçe ders kitabı. Ankara: Eksen Yayınları.
- Şişman, B. (2009). Türk gölge oyununun konularının ve suretlerinin güncelleştirilmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Volume 2/6: 610-616.
- Tarlakazan, B. E. (2018). Türk gölge oyunu ‘Karagöz’de doğaüstü tasvir ve semboller. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 6 (6): 915-923.
- Yazıcı, Ö. ve Gündüz, Y. (2010). Etkili eğitim denetiminde yaşanan iletişim engelleri ve bu engelleri aşma yolları. Kuramsal Eğitimbilim, 3 (2): 37-52.
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Yılmaz, F. ve Taşkın, M. (2014). Hacivat Karagöz oyunları ile Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi ve kültür aktarımı. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 2, Sayı: 5: 270-288.
- Elektronik Kaynaklar
- Cengiz, M. N. (2019). İletişim nedir? Sözlü ve sözsüz iletişim. 16.05.2020 tarihinde https://www.iienstitu.com/blog/iletisim-nedir-sozlu-ve-sozsuz-iletisim adresinden erişildi.
- Şenyer, E. (2014). Çocuklarda televizyon bağımlılığı. 14.04.2020 tarihinde https://www.karagoz.net/cocuklarda_televizyon_bagimliligi.htm adresinden erişildi.
- Yıldırım, İ. (t.y.). İletişime giriş. 16.05.2020 tarihinde https://docplayer.biz.tr/113395925-Iletisim-prof-dr-ibrahim-yildirim.html adresinden erişildi.
Öz
Shadow play, which is one of the important types of traditional Turkish theater, is an entertainment and education tool that reflects the issues that concern the society to the big screen through puppets. In this study, it was aimed to address the texts of Karagöz and Hacivat in the Turkish textbooks with the communication dimension and to identify the humor elements in these texts. The study is in document review model. The data of the research was obtained from the Turkish textbooks, which were foreseen to be taught in the Middle School and Imam Hatip Secondary School in the 2018-2019 academic year. As a result of the research; It was determined that 86% of the textbooks included Karagöz texts, these texts were presented to the reader in general in the type of theater, the texts were mostly listed under the theme of "national culture" and "virtues" and were associated with the least writing skill of the four basic skills. In the texts examined, it is seen that the words Karagöz speaks and the behaviors exhibited are transformed into humor elements that make the reader laugh and entertain the reader, which means that this obstacle is overcome through the constructive features of Hacivat, and that communication can be maintained even under difficult conditions. In this regard, it is possible to say that Karagöz and Hacivat not only entertain the reader, but also draw attention to the phenomenon of communication through non-communication and contribute to the development of a sense of humor.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Ağın Haykır H., Kaplan H., Kıryar, A., Tarakçı, R. ve Üstün E. (2018). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe ders kitabı 5. Ankara: MEB Yayınları.
- Akgül, A., Demirer, N, Gürcan, E., Karadaş, D, Karahan, İ. ve Uysal, A. (2018). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 7 ders kitabı. Ankara: MEB Yayınları.
- Anameriç, H. (2014). Bilginin toplumsallaşmasında bir bilgi kaynağı olarak gölge tiyatrosu: Karagöz ve Hacivat. Uluslararası Kültürel Mirasın ve Kültürel Bellek Kurumlarının Yönetimi Kongresi (17-20 Eylül 2014). Urla. 1-18. Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı, İstanbul: 360-375.
- And, M. (1968). Karagöz üzerindeki bilgilere yeni katkılar. Türk Dili Dergisi, No: 207
- And, M. (2014). Başlangıcından 1983’e Türk tiyatro tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Ceylan, S., Duru, K., Erkek, G. ve Pastutmaz M. (2018). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe ders kitabı 6. Ankara: MEB Yayınları.
- Çolakoğlu, G. (2006). Gelenekten beslenen Karagöz. Folklor/Edebiyat, Cilt 12, Sayı 46: 543-554.
- Dağ, O. (2006). Hacivat ile Karagöz piyeslerinde komik ve uyumsuz dilsel öğeler. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi,: Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
- Demir, T. ve Özdemir, B. (2013). Türkçe eğitiminde Karagöz / gölge oyunları ile değer öğretimi. Değerler Eğitimi Dergisi, Cilt 11, No. 25: 57-89.
- Düzgün, D. (2010). Türk gölge oyunu karagözde İstanbul hayatı. A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi [TAED], Sayı 43: 25-33.
- Elgünler, T. Ç. ve Fener, T. Ç. (2011). İletişimin kalitesini etkileyen engeller ve bu engellerin giderilmesi. The Turkish Online Journal Of Design., Art And Communication-Tojac. 1 (1): 35-39. Gönenç, E. Ö. (2007). İletişimin tarihsel süreci. İletişim Fakültesi Dergisi. Sayı 28, Cilt 0: 87-102.
- Hınçer, İ. (1959). Gölge oyununun doğuşu. Türk Folklor Araştırmaları Dergisi. No: 119
- Kaya, A. (2012). İletişime giriş: temel kavramlar ve süreçler. (4. Baskı). (Ed. Alim Kaya), Kişilerarası İlişkiler ve Etkili İletişim. Ankara: Pegem-A Yayınları.
- Kaya, B. (2018). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 7 ders kitabı. Ankara: Dersdestek Yayıncılık.
- KIR, T., Kırman, E. ve Yağız, S. (2018). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe ders kitabı 7. Ankara: MEB Yayınları.
- Köknel, Ö. (2005). İnsanı anlamak. İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
- Mete, F. ve Dağ, M. (2019). 5. sınıf Türkçe ders kitabında saygı ifade kalıpları. Değerler Eğitimi Dergisi, 17 (38): 333-355.
- Mete, G., Karaslan, M., Kaya, Y., Ozan, Ş. ve Özdemir, D. (2018). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe ders kitabı 8. Ankara: MEB Yayınları.
- Mizrahi, D. (2009). Osmanlı’da Karagöz oyunları. Toplumsal Tarih Dergisi, Sayı 181: 48-55.
- Öçal, E. ve Doğan, A. (2015). Karagöz-Hacivat (Türk gölge oyunu) diyaloglarıyla fen eğitimi. Kafkas Üniversitesi, e – Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2 (2): 1-11.
- Şekerci, Y. (2018). 6. sınıf ortaokul Türkçe ders kitabı. Ankara: Eksen Yayınları.
- Şişman, B. (2009). Türk gölge oyununun konularının ve suretlerinin güncelleştirilmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Volume 2/6: 610-616.
- Tarlakazan, B. E. (2018). Türk gölge oyunu ‘Karagöz’de doğaüstü tasvir ve semboller. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 6 (6): 915-923.
- Yazıcı, Ö. ve Gündüz, Y. (2010). Etkili eğitim denetiminde yaşanan iletişim engelleri ve bu engelleri aşma yolları. Kuramsal Eğitimbilim, 3 (2): 37-52.
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Yılmaz, F. ve Taşkın, M. (2014). Hacivat Karagöz oyunları ile Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi ve kültür aktarımı. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 2, Sayı: 5: 270-288.
- Elektronik Kaynaklar
- Cengiz, M. N. (2019). İletişim nedir? Sözlü ve sözsüz iletişim. 16.05.2020 tarihinde https://www.iienstitu.com/blog/iletisim-nedir-sozlu-ve-sozsuz-iletisim adresinden erişildi.
- Şenyer, E. (2014). Çocuklarda televizyon bağımlılığı. 14.04.2020 tarihinde https://www.karagoz.net/cocuklarda_televizyon_bagimliligi.htm adresinden erişildi.
- Yıldırım, İ. (t.y.). İletişime giriş. 16.05.2020 tarihinde https://docplayer.biz.tr/113395925-Iletisim-prof-dr-ibrahim-yildirim.html adresinden erişildi.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 18 Aralık 2020 |
| Kabul Tarihi | 14 Haziran 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 Güz |
Cited By
Karagoz shadow plays as an artistic-pedagogical tool in teaching Islam
British Journal of Religious Education
https://doi.org/10.1080/01416200.2023.2284117
- Makale Dosyaları
IBAD Sosyal Bilimler Dergisi / IBAD Journal of Social Sciences