Przyczynek do badań nad służbą Polaków z ziem litewsko-białoruskich w administracji cywilnej Cesarstwa Rosyjskiego w XIX wieku
DOI:
https://doi.org/10.18778/2080-8313.16.03Słowa kluczowe:
urzędnicy, XIX wiek, inteligencja, administracja, biurokracja, służba cywilna, Rosja, gubernie północno-zachodnieAbstrakt
Community of Poles as civil servants in the public administration of Russian Empire on the Lithuanian-Belarusian territory in the nineteenth century is a white stain in Polish historiography. A cursory evaluation of the group might show servility of the group but insightful look at individual biographies raises doubts of its absolute submission. Many of the officials, losing their hope for political change in the territory annexed to Russia, tried to find their place in the reality after partition on the one hand, and not lose their national identity on the other. Certainly, tsarist’s officials of Polish origin were not a monolith. This is a group, which could be devoted to in-depth studies without stereotypical thinking about „a foreign uniform”.
Bibliografia
Lietuvos Valstybės Istorijos Archyvas, f. 378, inw. 131.
Google Scholar
Памятная книжка Виленской губернии на 1845 г., Wilno 1845
Google Scholar
Памятная книжка Виленской губернии на 1873 г., Wilno 1873.
Google Scholar
Полное собрание законов Российской Империи, 2-е собрание.
Google Scholar
Beauvois D., Inteligencja bez wyjścia (1803–1832), [w:] Inteligencja polska pod zaborami, red. R. Czapulis-Rastenis, Warszawa 1978.
Google Scholar
Beauvois D., Szkolnictwo polskie na ziemiach litewsko-ruskich 1803–1832, t. 1, Uniwersytet Wileński, Lublin 1991.
Google Scholar
Caban W., Inteligencja prowincjonalna wobec walki o niepodległość w XIX wieku na przykładzie urzędników administracji państwowej Guberni Radomskiej, [w:] Polska w XIX i XX wieku, Społeczeństwo i gospodarka, red. W. Caban, J. Szczepański, Kielce 2013.
Google Scholar
Caban W., Urzędnicy administracji państwowej a powstanie styczniowe (na przykładzie guberni radomskiej), [w:] Inteligencja polska XIX i XX wieku, t. 5, red. R. Czepulis-Rastenis, Warszawa 1987.
Google Scholar
Chwalba A., Imperium korupcji w Rosji i Królestwie Polskim w latach 1861–1917, Warszawa 2001.
Google Scholar
Chwalba A., Polacy w służbie Moskali, Warszawa 1999.
Google Scholar
Cichoń P., Korpus urzędniczy w myśli administracyjnej Księstwa Warszawskiego 1807–1815, „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa” 2004.
Google Scholar
Jurkowski R., Ziemiaństwo polskie Kresów Północno-Wschodnich, Warszawa 2001.
Google Scholar
Knopp T., Prefekci Księstwa Warszawskiego. Przyczynek do portretu zbiorowego, „Studia Historyczne” 2012, R. 55, z. 3–4.
Google Scholar
Koranyi K., Powszechna historia państwa i prawa, Warszawa 1966, t. III.
Google Scholar
Korwin-Milewski H., Siedemdziesiąt lat wspomnień (1855–1925), Poznań 1930.
Google Scholar
Korybut-Marciniak M., Kariery urzędnicze mieszkańców ziem litewsko-białoruskich w aparacie administracyjnym Cesarstwa Rosyjskiego w XIX wieku, [w:] Dzieje biurokracji, t. VI, red. T. Bykowa, A. Górak, G. Smyk, Lublin 2016.
Google Scholar
Korybut-Marciniak M., Na służbie w Petersburgu – stolica carów w oczach Artura Dolińskiego, „Echa Przeszłości” 2014, t. XV.
Google Scholar
Korybut-Marciniak M., Stanisław i Artur Dolińscy-rosyjscy urzędnicy. Problem tożsamości Polaków w obcej służbie, [w:] Między irredentą a kolaboracją. Ugoda, lojalizm, legalizm. „Dusza urzędnika” – ludzie i ich kariery, red. A. Szmyt, Olsztyn 2015.
Google Scholar
Korybut-Marciniak M., Wilno-Nowogród-Petersburg-Warszawa. Życie carskiego urzędnika, [w:] Litwa i jej sąsiedzi w relacjach wzajemnych (XVII–XIX w.), red. I. Janicka, A. Kołodziejczyk, Olsztyn-Gdańsk 2014.
Google Scholar
Latawiec K., Naczelnicy powiatów guberni lubelskiej w latach 1867–1915. Próba charakterystyki grupy, „Annales UMCS”, sectio F, vol. LVIII, 2003.
Google Scholar
Latawiec K., Obsada personalna chełmskiego zarządu powiatowego w latach 1867–1915, „Rocznik Chełmski”, t. 10, 2006.
Google Scholar
Latawiec K., Urzędnicy pochodzący z guberni białoruskich w korpusie cywilnej administracji ogólnej Królestwa Polskiego na przełomie XIX i XX w. Przyczynek do badań nad inteligencją urzędniczą w imperium rosyjskim, [w:] Дыяспара. Культуралогiя. Гiсторыя, пад рэд. А. Мальдзiса, А. Смаленчука, Минск 2006.
Google Scholar
Marszałek P. K., Gubernatorzy wojskowi w systemie polskiej administracji początków XIX wieku, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2012, T. 64, z. 1.
Google Scholar
Mickiewicz A., Dziady, t. II, Paryż 1844.
Google Scholar
Między irredentą a kolaboracją. Ugoda, lojalizm i legalizm. „Dusza urzędnika” – zewnętrzna akceptacja i wewnętrzna niezgoda?, red. N. Kasparek, M. Klempert, Olsztyn 2015.
Google Scholar
Między irredentą a kolaboracją. Ukoda, lojalizm, legalizm. „Dusza urzędnika” – ludzie i ich kariery, red. A. Szmyt, Olsztyn 2015.
Google Scholar
Osiecka M., Urzędnicy Komisji Rządowych Królestwa Polskiego 1815–1867, „Miscellanea Historico-Archivistica” 2014, t. 21.
Google Scholar
Romanowski A., Pozytywizm na Litwie. Polskie życie kulturalne na ziemiach litewsko-białorusko-inflanckich w latach 1864–1904, Kraków 2003.
Google Scholar
Rostocki W., Korpus w gęsie pióra uzbrojony. Urzędnicy warszawscy, ich życie i praca w Księstwie Warszawskim i Królestwie Polskim do roku 1831, Warszawa 1972.
Google Scholar
Sikorska-Kulesza J., Deklasacja drobnej szlachty na Litwie i Białorusi w XIX wieku, Warszawa 1995.
Google Scholar
Smyk G., Administracja publiczna Królestwa Polskiego w latach 1864–1915, Lublin 2011.
Google Scholar
Smyk G., Zasady funkcjonowania rosyjskiego modelu biurokratycznego w Królestwie Polskim po powstaniu styczniowym, „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego” 2006, nr 2.
Google Scholar
Stolzman M., Nigdy od ciebie miasto… Dzieje kultury wileńskiej lat międzypowstaniowych (1832–1863), Olsztyn 1987.
Google Scholar
Suma T., Urzędnicy poczty Królestwa Polskiego w latach 1815–1866: próba charakterystyki zbiorowości, Warszawa 2008.
Google Scholar
Szczepański J., Urzędnicy administracji państwowej Królestwa Polskiego w latach 1815–1866, Kielce 2015.
Google Scholar
Śliwowska W., Mikołaj I i jego czasy (1825–1856), Warszawa 1865.
Google Scholar
Tokć S., Dziarżalny aparat caryzmu u Biełarusi y 30–60 h gg. XIX st., Dysertacja doktorska obroniona na Akademii Nauk Białorusi w Mińsku w 1997 r.
Google Scholar
Wiech S., Lustracje urzędników administracji państwowej Królestwa Polskiego w latach 1866–1873, [w:] Między irredentą a kolaboracją. Polacy w czas zaborów wobec obcych władz i systemów politycznych, red. S. Kalembka, N. Kasparek, Olsztyn 2001.
Google Scholar
Wiech S., Między pragmatyzmem a serwilizmem. Charakterystyka postaw i zachowań urzędników Królestwa Polskiego po upadku powstania styczniowego w ocenie carskiej policji politycznej, [w:] Między irredentą a kolaboracją. Postawy społeczeństwa polskiego w latach niewoli – „W obcym mundurze”, red. L. Michalska-Bracha i M. Korybut-Marciniak, Warszawa 2013.
Google Scholar
Wiech S., Urząd generał-gubernatora w Rosji i w Królestwie Polskim, „Czasopismo Prawno-Historyczne”, t. 59, 2007, z. 1.
Google Scholar
Wiech S., Warszawscy generałowie-gubernatorzy o sytuacji społeczno-politycznej Królestwa Polskiego. Raporty Albiedynskiego i Szuwałowa z lat 1881 i 1896, oprac. S. Wiech, Kielce 2007.
Google Scholar
Zasztowt L., Kresy 1832–1864, Szkolnictwo polskie na ziemiach litewsko-ruskich dawnej Rzeczpospolitej, Warszawa 1997.
Google Scholar
Zieliński Z., Wyżsi urzędnicy pruskiej administracji prowincjonalnej w Poznańskiem 1871–1918, Poznań 2014.
Google Scholar
Żywicki J., Urzędnicy – architekci, budowniczowie, inżynierowie cywilni…: ludzie architektury i budownictwa w województwie lubelskim oraz guberni lubelskiej w Królestwie Polskim w latach 1815–1915, Lublin 2010.
Google Scholar
Горизонтов Л. Е., Служить или не служить империи? Поляки в России XIX в., [w:] Rosyjsko-polskie kontakty językowe, literackie i kulturalne, red. W. Choriew, M. Wołos, Moskwa 2011.
Google Scholar
Горизонтов Л. Е., Парадоксы имперской политики: поляки в России и русские в Польше, Москва 1999.
Google Scholar
Шепелев Л.Е, Чиновный мир России XVII – иачало XX в., Sankt Petersburg 1999.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
