Atty Lolkema werd in 1921 geboren in Harlingen. Zij was de oudste van vijf kinderen in het zeemansgezin. Vader werd overgeplaatst naar Rotterdam en voer bij Muller en Co op Engeland en het gezin verhuisde . Toen de oorlog uitbrak was ze in het laatste jaar van de kweekschool. Ze ging in het onderwijs en heeft geld voor het gezin verdiend en voedseltochten per fiets ondernomen. De vader voer in de oorlog op de Batavier-schepen, en keerde in 1945 terug.
Files not yet migrated to Data Station. Files for this dataset can be found at https://easy.dans.knaw.nl/ui/datasets/id/easy-dataset:41498.
DANS Licence
Use email button above to contact.
Varen met gevaarIn juni 1940 werd de Vaarplicht van kracht. Vanaf dat moment waren de Nederlanders die op onze koopvaardijvloot voeren onderdeel van de geallieerde strijdkrachten. De documentaire ‘Een vergeten zeemansgeschiedenis’ laat zien wat deze zeelieden en hun gezinnen moesten doorstaan.Direct na de Duitse inval werd in Londen de Netherlands Shipping and Trade Commission (NSTC) opgericht. De NSTC, die onder toezicht stond van de Nederlandse regering in ballingschap, was verantwoordelijk voor alle activiteiten van de Nederlandse koopvaardij buiten bezet gebied. Een van de eerste daden van de NSTC was de invoering van de Vaarplicht in juni 1940. Die bepaalde dat alle Nederlandse zeelieden bij wijze van dienstplicht moesten blijven varen, of weer moesten gaan varen.OorlogsinspanningHet Vaarplichtbesluit had ingrijpende gevolgen voor de Nederlandse koopvaardijschepen die zich bij het uitbreken in internationale wateren bevonden of in havens van de geallieerde bondgenoten. Tot aan het einde van de Vaarplicht, in februari 1946, werden deze schepen en hun bemanningen namelijk veelvuldig ingezet voor het verschepen van troepen, wapens, olie en andere grondstoffen, om zo een bijdrage te leveren aan de geallieerde oorlogsinspanning. Als stoker, matroos of officier werd de bemanning bovendien onder de meest gevaarlijke omstandigheden betrokken bij verschillende militaire invasies. Aan de inzet van de koopvaardijvloot waren dan ook grote risico’s verbonden. Meer dan 400 Nederlandse schepen werden tot zinken gebracht waarbij 3.600 Nederlandse bemanningsleden omkwamen. Maar de koopvaardijlieden ondervonden niet alleen de voortdurende dreiging van aanvallen door Duitse, Italiaanse en Japanse onderzeeboten en bommenwerpers. Jarenlang waren ze ook onwetend over het lot van hun familie in bezet Nederland.Het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) verwierf het archief van de NSTC in 1999. Het bevat onder andere gegevens over bemanningen en scheepsbewegingen, materiaal dat nu gedigitaliseerd en via de website van het NIMH toegankelijk is gemaakt (www.nimh.nl).Een vergeten zeemansgeschiedenisHet audiovisueel bedrijf Zigma heeft de herinneringen aan de oorlogsjaren van koopvaardijveteranen op zee en hun familieleden thuis in een Getuigen Verhalenproject vastgelegd. De interviews zijn te bekijken op www.getuigenverhalen.nl en ook beschikbaar via easy.dans.knaw.nl.Deze interviews, aangevuld met historische filmbeelden, foto’s, brieven en ander archiefmateriaal, vormen het uitgangspunt voor de documentaire ‘Een vergeten zeemansgeschiedenis’. Daarin schetsen de makers een beeld van de tot nu toe weinig bekende geschiedenis van de koopvaardij tijdens de oorlog.Neem het verhaal van Jacobus Tazelaar die als marconist onder andere voer op het schip de Simaloer. Hoewel verboden, hield hij gedurende de oorlogsjaren een minuscuul klein geschreven dagboek bij. Uit de cahiers leest hij in de documentaire voor hoe zijn schip een luchtaanval te verduren kreeg, en hoe de bemanning in winterse buien in een te volle open sloep enige dagen op de Atlantische Oceaan doorbracht voordat ze door een vissersschip konden worden opgepikt. Of Jacobus Gorter, bemanningslid op een schip dat in konvooi voer en munitie vervoerde. Het schip werd geraakt door een torpedo. Gorter was de enige van de 88 bemanningsleden die de ramp heeft overleefd. Er gold vaarplicht, dus werd hij korte tijd later weer op een ander schip aangesteld.De interviews laten ook zien wat de gevolgen voor de gezinnen van zeelieden waren. De achtergebleven familieleden leefden niet alleen in grote onzekerheid over het lot van hun naasten, maar hadden het ook financieel zwaar. Want omdat hun mannen in geallieerde dienst voeren had de Duitse bezetter het uitbetalen van de salarissen gestaakt. De vrouwen waren nu aangewezen op het Maatschappelijk Hulpbetoon. Voor de vrouwen van de lagere bemanningsleden betekende dat in het begin geen achteruitgang. De gages van hun echtgenoten waren veelal niet hoger dan de uitkering die ze nu ontvingen. De Duitsers verminderen echter de hoogte van de uitkering toen hen dat duidelijk werd.Direct na de oorlog bleek dat in Nederland de inspanning van de koopvaardij onbekend was gebleven. Teruggekeerde zeelieden moesten zich melden bij de Politieke Opsporingsdienst om te worden onderzocht op hun politieke betrouwbaarheid. Of zoals een van hen het uitdrukte: “Heb je vijf jaar gevaren en gevochten moest je vragen beantwoorden of je in de oorlog niet fout was geweest!”De interviews zijn verdeeld over twee projecten: 'Verplicht varen voor Koningin en Vaderland' en 'Koopvaardijgezinnen in Oorlogstijd'.
Our Community Norms as well as good scientific practices expect that proper credit is given via citation. Please use the data citation shown on the dataset page.
This file has already been deleted (or replaced) in the current version. It may not be edited.
Restricting limits access to published files. People who want to use the restricted files can request access by default. If you disable request access, you must add information about access to the Terms of Access field.
The selected file or files have already been published. Contact an administrator to change the embargo date or reason of the file or files.
The file will be deleted after you click on the Delete button.
Files will not be removed from previously published versions of the dataset.
Please select one or more files.
Share this dataset on your favorite social media networks.
Citations for this dataset are retrieved from Crossref via DataCite using Make Data Count standards. For more information about dataset metrics, please refer to the User Guide.
The selected file(s) may not be downloaded because you have not been granted access.
You may request access to the restricted file(s) by clicking the Request Access button.
The files selected are too large to download as a ZIP.
You can select individual files that are below the 953.7 MB download limit from the files table, or use the Data Access API for programmatic access to the files.
Please select a file or files to be downloaded.
The restricted file(s) selected may not be downloaded because you have not been granted access.
Click Continue to download the files you have access to download.
Are you sure you want to delete this dataset and all of its files? You cannot undelete this dataset.
Are you sure you want to delete this draft version? Files will be reverted to the most recently published version. You cannot undelete this draft.
Private URL can only be used with unpublished versions of datasets.
Are you sure you want to disable the Private URL? If you have shared the Private URL with others they will no longer be able to use it to access your unpublished dataset.
The file(s) will be deleted after you click on the Delete button.
This dataset contains restricted files you may not compute on because you have not been granted access.
Are you sure you want to deaccession? The selected version(s) will no longer be viewable by the public.
Are you sure you want to deaccession this dataset? It will no longer be viewable by the public.
Please select two versions to view the differences.
Please select a file or files for access request.
Embargoed files cannot be accessed. Please select an unembargoed file or files for your access request.
Select existing file tags or create new tags to describe your files. Each file can have more than one tag.
You need to Log In to request access.
This dataset is made available under the following terms. Please confirm and/or complete the information needed below in order to continue.
Upon downloading files the guestbook asks for the following information.
Account Information
Use the Download URL in a Wget command or a download manager to download this package file. Download via web browser is not recommended. User Guide - Downloading a Dataverse Package via URL
https://ssh.datastations.nl/api/access/datafile/
Please confirm and/or complete the information needed below in order to request access to files in this dataset.
You will not be able to make changes to this dataset while it is in review.
Are you sure you want to republish this dataset?
Select if this is a minor or major version update.
This dataset cannot be published until DANS Data Station Social Sciences and Humanities is published by its administrator.
Return this dataset to contributor for modification.
DANS Data Station Social Sciences and Humanities Support
Please fill this out to prove you are not a robot.