Metaverse ve Ortak Kaynak Trajedisi; İmkân ve İmkânsızlıklar Üzerine Bir Deneme

Teknolojik gelişmelerin hayallerin sınırlarını zorladığı günümüzde sanal gerçeklik ile fiziksel gerçekliğin etkileşimi açısından sıra dışı dönüşümler yaşanmaktadır. Bu dönüşüm sürecinde insanlığın şimdiye kadar bildiği, deneyimlediği fiziksel varoluş anlayışının ötesine geçen köklü değişimler söz konusudur. Alışılagelmişin dışında yaşam ve etkileşim biçimlerini sayısallaştırarak sanal bir mekâna taşıyan bu yeni katmanlı teknoloji "metaverse" olarak adlandırılmaktadır. Metaverse, arttırılmış gerçeklik teknolojisine dayanarak dünyanın sanal ikizini yaratan, blok zincir teknolojisi ile yeni sanal ekonomik sistemlerin gelişimine imkân veren, güçlü iletişim ve avatar tanımlama teknolojileri üzerinden yeni kimliklerin oluşmasını ve sosyal ağların düzenlenmesini sağlayarak bunlar üzerinden gerçek dünya ile bağlantı kurulmasını sağlayan içeriklerin üretilmesini mümkün kılan çok boyutlu teknolojik bir mimaridir.

Metaverse'nin sahip olduğu teknolojik mimarinin genişliği ve gelişme potansiyelinin sınırsız olması onun aynı zamanda iş, eğitim, sağlık, eğlence, ticaret ve askeri alanda yeni ve karlı bir yatırım alanı olarak dikkat çekmesine neden olmaktadır. Metaverse'nin sunduğu fırsat ve olanakların genişliği, yüksek kazanç ve kar elde etme olasılıkları beraberinde bu alana büyük yatırımların yapılmasına ve güçlü bir rekabet ortamının doğmasına neden olmaktadır. Bu kapsamda teknolojik yatırımların ve endüstriyel üretimin önemli miktarda ham maddeye ve enerjiye ihtiyaç duyacağı açıktır. Teknolojik gelişimin dünya kaynakları üzerinde kontrolsüz, denetimsiz şekilde yürütülmesi beraberinde ortak mallar olarak adlandıran ve tüm dünya yaşayan insanlarının hayatlarını doğrudan etkileyen su, atmosfer, elektromanyetik tayf, toprak gibi doğal kaynakların yok olması sorununu ortaya çıkarmaktadır.

Bu çalışmada metaverse teknolojisinin gelişimini ve uygulamalarının yaygınlaşmasını destekleyen yatırımların artmasıyla beraber ortaya çıkan doğal kaynakların aşırı tüketilmesi süreci, ortak kaynak kullanım trajedisi kuramı bağlamında ele alınacaktır. Burada doğal kaynakların yıkımı ile sonuçlanabilecek bu tüketim döngüsünün aşılması hususunda ortaya atılan güncel çözümlerin genellikle teknokratik bir yaklaşımla oluşturulduğu ancak önerilen çözümlerin teknik bir anlayışla çözülemeyeceği dikkate sunularak metaverse ile birlikte doğal kaynakların kontrolsüz kullanımıyla ortaya çıkabilecek sorunların çözümüne ilişkin alternatif öneriler tartışılacaktır.