Plan

Chargement...

Figures

Chargement...
Couverture fascicule

Une deuxième lecture du "bouclier" de Doura-Europos

[article]

doc-ctrl/global/pdfdoc-ctrl/global/pdf
doc-ctrl/global/textdoc-ctrl/global/textdoc-ctrl/global/imagedoc-ctrl/global/imagedoc-ctrl/global/zoom-indoc-ctrl/global/zoom-indoc-ctrl/global/zoom-outdoc-ctrl/global/zoom-outdoc-ctrl/global/bookmarkdoc-ctrl/global/bookmarkdoc-ctrl/global/resetdoc-ctrl/global/reset
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
Page 373

COMMUNICATION

UNE DEUXIÈME LECTURE DU « BOUCLIER » DE DOURA-EUROPOS PAR M. PASCAL ARNAUD

Lorsqu'en 1923, les fouilleurs de F. Cumont exhumèrent dans la « Tour des Archers » de Doura-Europos un fragment de « peau de bouclier portant une liste d'étapes », ils venaient de porter à la lumière l'unique témoin authentique de la cartographie ancienne qui fût parvenu jusqu'à nous. Le savant lui consacra très vite une attention à la hauteur de ses mérites, qui déboucha sur une série de publications consistantes, quoique redondantes1. Cette carte, où demeuraient visibles les tracés des rivages d'une mer où évoluaient au moins quatre navires, le Danube et une série de lieux habités désignés par des vignettes à l'image de temples et accompagnés de l'indication de distances en milles romains, quoique la carte fût légendée en grec, suggéra au savant belge le schéma d'interprétation suivant : ce document avait été dressé par les artisans des canabae pour orner le bouclier de parade d'un soldat de la vingtième cohorte des Palmy- réniens, et reproduisait l'itinéraire qui l'avait conduit du limes danubien à sa garnison de Doura, par Trébizonde et Artaxata ; il lisait en effet la série d'étapes suivante :

fju(Xia)...] Bu66va [fju(Xi,a)...] KàX[X]aTiç [xi(Xkx)... Tofjtia [xt(Xta) Xy' "I[CT]rpoç tcot(<x.[loç) (ii(Xia) pi' Aàvouêiç uoT(a(j.è<;) [(xi(Xia)...]1 Tùpa ^xt(Xta) 7tS' Bop[o]a[0év]r)ç [fil(Xta)...]

1. L'article a été successivement publié dans La Géographie, XLIII, 1925, p. 1 s., puis dans Syria, VI, 1925, p. 1 s. ; enfin, dans la publication générale des Fouilles de Doura Europos, Paris, 1926, p. 323-337, qui constituera notre ouvrage de référence (ultérieurement abrégé en Fouilles...).

1989 25

doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw
doc-ctrl/page/rotate-ccwdoc-ctrl/page/rotate-ccw doc-ctrl/page/rotate-cwdoc-ctrl/page/rotate-cw