Widokówka z Paryża. O polskich przekładach Madeline Ludwiga Bemelmansa
Abstrakt
Artykuł dotyczy jedynych dotychczasowych przekładów Madeline (1939) Ludwiga Bemelmansa na język polski, które zostają zaprezentowane na tle rozważań o biografii i pozostałej twórczości pisarza. Tłumaczenia wykonane przez Zofię Kierszys (1998) i Małgorzatę Pietrzyk (2015) pozwalają polskiemu czytelnikowi zapoznać się z twórczością anglojęzycznego autora literatury dziecięcej. Autorka tekstu dowodzi, że różne strategie obrane przez dwie tłumaczki mogą wpływać na odbiór picturebooka, który w Polsce pojawił się prawie sześćdziesiąt lat po amerykańskiej premierze. Zestawiając ze sobą oryginał i polskie przekłady dzieła, ukazuje również na konkretnym przykładzie ewolucję norm tłumaczeniowych i tendencji translatorskich.
Słowa kluczowe
literatura amerykańska; literatura dziecięca; Ludwig Bemelmans; Madeline; Małgorzata Pietrzyk; przekład; Zofia Kierszys
Bibliografia
Adamczyk-Garbowska, M. (1988). Polskie tłumaczenia angielskiej literatury dziecięcej. Problemy krytyki przekładu. Wrocław, Warszawa, Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Adamczyk-Garbowska, M. (1990). Od tłumaczki. W: A. A. Milne, Fredzia Phi-Phi (M. Adamczyk-Garbowska, tłum., s. 5–7). Lublin: Wydawnictwo Lubelskie.
b.a. (b.d.a). Ludwig Bemelmans. Madeline Wiki. Pobrane z: https://madeline.fandom.com/wiki/Ludwig_Bemelmans.
b.a. (b.d.b). Miss Clavel. Madeline Wiki. Pobrane z: https://madeline.fandom.com/wiki/Miss_Clavel.
Bader, B. (1976). American picturebooks from Noah’s Arc to The Beast Within. New York, NY: Macmillan.
Barańczak, S. (1992a). Mały, lecz maksymalistyczny Manifest translatologiczny albo: Tłumaczenie się z tego, że tłumaczy się wiersze również w celu wytłumaczenia innym tłumaczom, iż dla większości tłumaczeń wierszy nie ma wytłumaczenia. W: Ocalone w tłumaczeniu (s. 13–63). Kraków: Wydawnictwo a5. (wyd. oryg. 1990).
Barańczak, S. (1992b). Rice pudding i kaszka manna. O tłumaczeniu poezji dla dzieci. W: Ocalone w tłumaczeniu (s. 67–77). Kraków: Wydawnictwo a5. (wyd. oryg. 1975).
Barrie, J. M. (1906). Peter Pan in Kensington Gardens. London: Hodder & Stoughton.
Baśń w przekładzie. (2010). Przekładaniec, 22–23(2–1).
Bemelmans, L. (1934). Hansi. New York, NY: Viking.
Bemelmans, L. (1936). The golden basket. New York, NY: Viking.
Bemelmans, L. (1937). The castle number nine. New York, NY: Viking.
Bemelmans, L. (1938). Quito express. New York, NY: Viking.
Bemelmans, L. (1939). Madeline. New York, NY: Simon & Schuster.
Bemelmans, L. (1956). Madeline’s and the bad hat. New York, NY: Viking.
Bemelmans, L. (1959). Madeline’s and the Gypsies. New York, NY: Viking.
Bemelmans, L. (1961). Madeline in London. New York, NY: Viking.
Bemelmans, L. (1985). Madeline’s Christmas. New York, NY: Viking. (wyd. oryg. 1956).
Bemelmans, L. (1998a). Gwiazdka Madeline (Z. Kierszys, tłum.). Warszawa: Prószyński i S-ka. (wyd. oryg. 1956).
Bemelmans, L. (1998b). Madeline (Z. Kierszys, tłum.). Warszawa: Prószyński i S-ka. (wyd. oryg. 1939).
Bemelmans, L. (2001). Mad about Madeline: The complete tales. New York, NY: Viking. (wyd. oryg. 1939–1961).
Bemelmans, L. (2014). A Madeline treasury: The original stories by Ludwig Bemelmans. New York, NY: Viking. (wyd. oryg. 1939–1961).
Bemelmans, L. (2015a). Madeline. W: Madeline w Paryżu (M. Pietrzyk, tłum., s. 15–59). Kraków: Znak. (wyd. oryg. 1939).
Bemelmans, L. (2015b). Madeline w Paryżu (M. Pietrzyk, tłum.). Kraków: Znak. (wyd. oryg. 1939–1961).
Bemelmans, L. (2015c). Wyspa Boga (lub Początki Madeline). W: Madeline w Paryżu (M. Pietrzyk, tłum., s. 314–317). Kraków: Znak. (wyd. oryg. 1985).
Bemelmans, L., Bemelmans Marciano, J. (1999). Madeline in America and other holiday tales. London: Scholastic.
Bemelmans Marciano, J. (1999). Bemelmans: The life and art of Madeline’s creator. New York, NY: Viking.
Bemelmans Marciano, J. (2001). Madeline says Merci. New York, NY: Viking.
Bemelmans Marciano, J. (2005). Madeline loves animals. New York, NY: Viking.
Bemelmans Marciano, J. (2008). Madeline and the cats of Rome. New York, NY: Viking.
Bemelmans Marciano, J. (2011). Madeline at the White House. New York, NY: Viking.
Bemelmans Marciano, J. (2013). Madeline and the old house in Paris. New York, NY: Viking.
Bilczewski, T. (2010). Komparatystyka i interpretacja. Nowoczesne badania porównawcze wobec translatologii. Kraków: TAiWPN Universitas.
Borodo, M. (2006). Children’s literature translation studies? – zarys badań nad literaturą dziecięcą w przekładzie. Przekładaniec, 16(1), 12–23.
Borowik, S. (2017). Literatura dla dzieci i młodzieży a gender (wybrane przykłady). W: K. Tałuć (red.), Literatura dla dzieci i młodzieży. Tom 5 (s. 120–133). Katowice: Wydawnictwo UŚ.
Bromwich, J. E. (2018, 27 kwietnia). How the author of Madeline created his most famous character. New York Times. Pobrane z: https://www.nytimes.com/2018/04/27/style/madeleine-author-illustrator.html.
Cackowska, M. (2016). Książka obrazkowa. W: D. Waloszek (red.), Encyklopedia dzieciństwa. Pobrane z: http://encyklopediadziecinstwa.pl/index.php?title=Książka_obrazkowa.
Carroll, L. (1865). Alice’s adventures in Wonderland. London: Macmillan.
Carroll, L. (1871). Through the Looking Glass, and what Alice found there. London: Macmillan.
Dymel-Trzebiatowska, H. (2014). Translatoryka literatury dziecięcej. Analiza przekładu utworów Astrid Lindgren na język polski. Gdańsk: Wydawnictwo UG.
Dymel-Trzebiatowska, H. (2019). Filozoficzne i translatoryczne wędrówki po Dolinie Muminków. Gdańsk: Wydawnictwo UG.
Ferris, L. (2018, 22 marca). In an old house in Paris, thinking of Madeline. Lingua Franca. Pobrane z: https://www.chronicle.com/blogs/linguafranca/2018/03/22/in-an-old-house-in-paris-thinking-of-madeline/.
FirstMan. (2010, 27 stycznia). Break bread. Urban dictionary. Pobrane z: https://www.urbandictionary.com/define.php?term=Break%20bread.
Fundacja „ABCXXI – Cała Polska czyta dzieciom”. (2019). Złota lista książek polecanych przez Fundację „ABCXXI – Cała Polska czyta dzieciom” do czytania dzieciom. Pobrane z: http://calapolskaczytadzieciom.pl/ckfinder_pliki/files/Z%C5%82ota%20Lista%20%2B%20lista%20dla%20rodzic%C3%B3w%20%20-%2028.08.2019%281%29.pdf.
Heyward, A., Maliani, M., London, R., Cooper, S., Kohner, P. (prod.). (1993). Madeline [serial telewizyjny]. Burbank, CA: The Family Channel.
Heyward, A., Maliani, M., London, R., Cooper, S., Kohner, P. (prod.). (1995–2001). The new adventures of Madeline [Nowe Przygody Madeline] [serial telewizyjny]. Burbank, CA: ABC, Disney Channel.
Kellog, C. (2013, 11 października). Is Madeline really 75 years old? Her author talks to NPR. Los Angeles Times. Pobrane z: https://www.latimes.com/books/jacketcopy/la-et-jc-madeline-75-20131011-story.html.
Klingberg, G. (1986). Children’s fiction in the hands of the translators. Lund: Gleerup.
Quindlen, A. (2015). Wstęp. W: L. Bemelmans, Madeline w Paryżu (M. Pietrzyk, tłum., s. 9–12). Kraków: Znak. (wyd. oryg. 2001).
Przekład literatury dziecięcej. (2006). Przekładaniec, 16(1).
Rajewska, E. (2004). Dwie wiktoriańskie chwile w Troi, trzy strategie translatorskie. Alice’s Adventures in Wonderland i Through the Looking-Glass Lewisa Carrolla w przekładach Macieja Słomczyńskiego, Roberta Stillera i Jolanty Kozak. Poznań: Wydawnictwo PSP.
Rajewska, E. (2015). Twórczość przekładowa kobiet. W: E. Kraskowska, B. Kaniewska (red.), Polskie pisarstwo kobiet w wieku XX. Procesy i gatunki, sytuacje i tematy (s. 269–298). Poznań: WN UAM.
Szymańska, I. (2009). Wymiary obcości w przekładzie dla dzieci. Przypadek Byczka Fernando. Między Oryginałem a Przekładem, 15, 155–172.
Szymańska, I. (2010). Serie translatorskie w polskich przekładach anglojęzycznej literatury dziecięcej. Obraz adresata jako motyw łączący serię. W: K. Hejwowski, A. Szczęsny, U. Topczewska (red.), 50 lat polskiej translatoryki. Materiały z konferencji naukowej zorganizowanej przez Instytut Lingwistyki Stosowanej Uniwersytetu Warszawskiego w Warszawie w dniach 23–25 listopada 2007 r. (s. 513–527). Warszawa: UW.
Szymańska, I. (2014). Przekłady polemiczne w literaturze dziecięcej. Rocznik Przekładoznawczy, 9, 193–208.
Venuti, L. (2009). Strategies of translation. W: M. Baker, G. Saldanha (red.), Routledge encyclopedia of translation studies (s. 240–244). London, New York, NY: Routledge. (wyd. oryg. 1998).
Wieczorkiewicz, A. (2018). Piotruś Pan w Ogrodach Kensingtońskich Jamesa Matthew Barriego. Kontekst – interpretacja – przekład. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Zbierzchowska, A. (2018). Madeline. W: M. Cackowska, H. Dymel-Trzebiatowska, J. Szyłak (red.), Książka obrazkowa. Leksykon. Tom 1 (s. 147–153). Poznań: Instytut Kultury Popularnej.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Polska
https://orcid.org/0000-0002-3027-5211
Karolina Olech – mgr, przygotowuje rozprawę doktorską w Szkole Nauk o Języku i Literaturze, na Wydziale Filologii Polskiej i Klasycznej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu dotyczącą recepcji przekładowej utworów Ludwiga Bemelmansa, Roalda Dahla oraz Sarah Crossan w Polsce. Kontakt: karolina.olech@amu.edu.pl.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Polityka Open Access
Wszystkie artykuły prezentowane na łamach „Dzieciństwa. Literatury i Kultury” są publikowane w otwartym dostępie na licencji Creative Commons – Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Oznacza to, że:
- mogą być udostępniane i cytowane pod warunkiem jednoznacznego i klarownego wskazania autora/autorki/autorów/autorek przywoływanego tekstu;
- nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczałyby innych w wykorzystywaniu tekstu na warunkach określonych w licencji.
Więcej informacji: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl
