Nutraceutyki w żywności i farmacji. Praca przeglądowa
BARBARA HELENA SAWICKA
Department of Plant Production Technology and Commodity Science, University of Life Sciences in Lublin, Akademicka 15, 20-950 Lublin, PolandPARISA ZIARATI
Nutrition and Food Sciences Research Center, Tehran Medical Sciences, Islamic Azad University, TehranParisa ziarati, PhD
Adiunkt chemii medycznej
-
Islamic Azad University
Tehran, Iran
Telefon: 98-21- 22633980, 98-21-2264051-4
e-mail: ziarati.p@iaups.ac.ir , parziarati@gmail.com - Pani Parisa Ziarati jest pracowitą badaczką, ponieważ opublikowała około 125 artykułów naukowych w wiodących czasopismach technicznych i naukowych. Jest autorką 3 książek. Wygłosiła 135 wykładów na krajowych i międzynarodowych konferencjach dotyczących istotnych tematów, głównie chemii środowiska. Nadzorowała także 95 prac magisterskich i pośredniczyła w 81 tezach jako doradca. Opublikowała również kilka artykułów na temat nowych odkryć w dziedzinie fitoremediacji, tematu bieżących i oryginalnych badań, które cieszą się znacznym zainteresowaniem komercyjnym. Ponadto pracowała intensywnie nad przekształceniem tanich produktów odpadowych (żywność, produkty rolne, leśne, przemysłowe i odpady kopalniane) w cenne zasoby do rekultywacji wody.
https://orcid.org/0000-0002-9802-9949
BARBARA KROCHMAL-MARCZAK
Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośniestarszy wykładowca, kierownik Zakładu Produkcji Roślinnej i Bezpieczeństwa Żywności, Wyższej Państwowej Szkoły Zawodowowej w Krośnie imienia Stanisława Pigonia w Krośnie, 38-400 Krosno, ul. Dmochowskiego 12
DOMINIKA SKIBA
Department of Plant Production Technology and Commodity Science, University of Life Sciences in Lublin, Akademicka 15, 20-950 Lublin, PolandAsystent w Katedrze Technologii Produkcji Roślinnej i Towaroznawstwa, Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie. Dr Dominika Skiba zajmuje się roślinami okopowymi, oleistymi i energetycznymi a także oceną towaroznawczą produktów pochodzenia roślinnego.
Abstrakt
Wzrost świadomości konsumentów na temat żywności i zdrowia doprowadził do wzrostu zapotrzebowania na żywność zawierającą związki biologicznie czynne, zwłaszcza przeciwutleniacze, które mogą pomóc organizmowi człowieka zwalczać stres oksydacyjny. Odkryto wiele niekonwencjonalnych lub nowych źródeł przeciwutleniaczy, co jest priorytetem nie tylko dla przemysłu rolno-spożywczego, lecz także farmaceutycznego. Wykazano, że nie tylko surowce, lecz także odpady z przetwórstwa owoców i warzyw zawierają cenne cząsteczki, takie jak białka, niezbędne aminokwasy, przeciwutleniacze, włókno dietetyczne, naturalne barwniki lub związki aromatyczne, które mogą być ekstrahowane, oczyszczane i modernizowane w produktach spożywczych lub farmaceutykach o wartości dodanej. Jest to podstawa ogromnego potencjału surowców roślinnych i biotechnologicznych, a także odpadów spożywczych do wykorzystania jako źródeł przeciwutleniaczy.
Słowa kluczowe:
związki bioaktywne, przeciwutleniacze, naturalne barwniki, wykorzystanie odpadów spożywczych, funkcjonalne składniki żywności, korzyści zdrowotneBibliografia
Abdrabb S., Hussein S., 2015. Chemical Composition of Pulp, Seed and Peel of Red Grape from Libya 3, 6–11.
Almodovar M.A., 2010. Dla urody i zdrowia [For beauty and health]. Alegoria, Warszawa, pp. 20.
Andlauer W., Furst P., 2002. Nutraceuticals: a piece of history, present status and outlook. Food Res. Int. 35, 171–6.
Ashwini G.C., Vaishali K.S, Ram S.S., Ganesh B.O., Digambar N., 2013. Role of nutraceuticals in various diseases: A comprehensive review. IJRPC 3(2), 290–299.
Audrey M., Barnett A., Burrows O.J., 2004. Effect of Processing on Nutrient Content of Foods. Cajanus 37(3), 160–164.
Babbar N., Oberoi H.S., Sandhu S.H., 2015. Therapeutic and Nutraceutical Potential of Bioactive Compounds Extracted from Fruit Residues, Critical Reviews in Food Science and Nutrition, 55(3), 319–337, DOI: 10.1080/10408398.2011.653734
Bagchi D., Nair S., 2016. Development of new functional food and nutritional products, 1st ed. Academic Press, pp. 544.
Błecha K., Wawer I., 2011. Żywność funkcjonalna: żywność wzbogacona, suplementy diety i środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego. Profilaktyka Zdrowotna i Fitoterapia Bonimed, Żywiec, 13–16.
Bloch A.S., 2000. Pushing the envelope of nutrition support: complementary therapies. Nutrition 16, 236–9.
Bovard K.P., Rumsey T.S., Oltjen R.R., Fontenot J.P., Priode B.M., 1977. Supplementation of apple pomace with non-protein nitrogen for gestating beef cows. II. Skeletal abnormalities of calves. J. Anim. Sci. 45(3),523–531.
Brower V., 1998. Nutraceuticals: ready for a healthy piece of the healthcare market? Nat. Biotechnol. 16(8), 728–731, PMID: 9702769, DOI: 10.1038/nbt0898-728
Cheok C.Y., Adzahan N.M., Rahman R.A., Abedin N.H.Z., Hussain N., Sulaiman R., Chong G.H., 2018. Current trends in the use of tropical fruit waste. Crit. Rev. Food Sci. Nutr. 58(3), 335–361, DOI: 10.1080/10408398.2016.1176009
Ciepłucha K., 2004. Nutraceutyki. Panacea 2(7), 11–13.
De Felice S.L., 1995. Nutraceutical revolution: its impact on research and development in the food industry. Trends Food Sci. Technol. 6(2), 59–61.
Długosz A., 2007. Toksykologia roślin leczniczych. In: E. Lamer-Zarawska et al. (eds), Fitoterapia i leki roślinne. PZWiL, Warszawa, 449–469.
DSHEA, 1994. The Dietary Supplement Health and Education Act of 1994 (“DSHEA”), is a 1994 statute of United States Federal legislation which defines and regulates dietary supplements. Under the act, supplements are effectively regulated by the FDA for Good Manufacturing Practices under 21 CFR Part 111.
EMA, 2019. EMA/114407/2019. Suspension of medicines containing fenspiride due to the potential risk of disturbances heart rhythm. 2 pp. http://www.urpl.gov.pl/sites/default/files/Fenspiride_EMA%20public%20health%20communication_PL.pdf
ENA (European Nutraceutical Association), 2016. http://www.enaonline.org/files/artikel_en/343/Nutraceutical%20Nutraceutical_ENA_20th%20Of%20June.pdf
Espín J.C., García-Conesa M.T., Tomás-Barberán F.A., 2007. Nutraceuticals: Facts and fiction. Fitochemia 68, 22–24 , 2986–3008, DOI: 10.1016/j.phytochem.2007.09.014
FAO-OIV Focus, 2016. Table and Dried Grapes. Nonalcoholic products of the vitivini cultural sector intended for human consumption.
FAOSTAT, 2018. http://www.fao.org/statistics/en/ [access 07.07.2019].
FDA, 2019. Dietary supplements. Documents containing guidelines and legal information.
Ferrentino G., Asaduzzaman A., Scampicchio M.M., 2018. Current technologies and new insights regarding the recovery of valuable compounds from fruit by-products, critical reviews. Food Science and Nutrition, 58 (3), 386–404, DOI: 10.1080/10408398.2016.1180589
Gętek M., Czech N., Fizia K., Białek-Dratwa A., Muc-Wierzgoń M., Kokot T., Nowakowska-Zajdel E. 2013. Nutrigenomics – bioactive dietary components. Adv. Hyg. Exp. Med. 67, 255–260.
Gholizadeh E., Ziarati P., 2016. Remediation of Contaminated Rice Farmlands Soil and Oryza sativa Rice Product by Apple Pomace as Adsorbent. Biosci. Biotechnol. Res. Asia 13, 2245–2253.
Gómez M., Martinez M.M., 2018. Fruit and vegetable by-products as new ingredients improving the nutritional quality of bread, critical reviews. Food Sci. Nutr. 58(13), 2119–2135, DOI: 10.1080/10408398.2017.1305946
http://www.nutrition.org.uk [access 07.07.2019].
Kaderides K., Goula A.M., Konstantinos G., Adamopoulos A., 2015. A process for turning pome-granate peels into a valuable food ingredient using ultrasound assisted extraction and encapsula-tion. Innov. Food Sci. Emerg. Technol. 31, 204–215.
Kosiorek A., Oszmiański J., Golański J., 2013. Podstawy do zastosowania polifenoli roślinnych jako nutraceutyków o właściwościach przeciwpłytkowych [Rationale for the use of plant poly-phenols as antiplatelet nutraceuticals]. Post. Fitoter. 2, 108–117.
Krochmal-Marczak B., Sawicka B., Bienia B., 2018. Topinambur jako surowiec dla przemysłu farmaceutycznego [Topinambur as a raw material for the pharmaceutical industry]. In: M. Maciąg, K. Maciąg (ed.), Właściwości prozdrowotne roślin i ich metabolitów wtórnych [Health-promoting properties of plants and their secondary metabolites]. Wyd. Nauk. Tygiel, Lublin, 28–38.
Krochmal-Marczak B., Sawicka B., Stryjecka M., Pisarek M., 2017. Wartość odżywcza i prozdrowotna wybranych warzyw z rodzaju kapusta (Brassica L.) [Nutritional and health benefits of selected vegetable species of the genus (Brassica L.)]. Herbalism 3(1), 71–79.
Lahiji F.A., Ziarati P., Jafarpour A., 2016. Potential of Rice Husk Biosorption in Reduction of Heavy Metals from Oryza sativa Rice. Biosci. Biotechnol. Res. Asia 13, 2231–2237.
Martinez-Pineda M., Yagüe-Ruiz C., Vercet-Tormo A., 2019. Is it possible to include potato in the diet of patients with chronic kidney disease? New culinary alternatives to reducing potassium. J. Renal Nutr., S1051–2276 (19), 30271–30277, DOI: 10.1053/j.jrn.2019.07.001
Merriam Webster Dictionary, 2015. https://www.merriam-webster.com/words-at-play/word-of-the-year-2015
Mueller C., 1999. The regulatory status of medical foods and dietary supplements in the United States. Nutrition 15, 249–51.
Neveu V., Perez-Jimenez J., Vos F. et al., 2010. Phenol-Explorer: an online comprehensive database on polyphenol contents in foods. DOI: 10.1093/database/bap024
Olędzka R., 2007. Nutraceutyki, żywność funkcjonalna – rola i bezpieczeństwo stosowania. Bromatol. Chem. Toksykol. 15(1), 1–89.
Oltjen R.R., Rumsey T.S., Fontenot J.P., Bovard K.P., Priode B.M., 1977. Supplementation of apple pomace with nonprotein nitrogen for gestating beef cows. III. Metabolic parameters. J. Anim. Sci. 45, 532–42.
Prabu L.S., Prakash TNK., Kumar C.D., Kumar S.S., Ragavendran T., 2012. Nutraceuticals: A review. Eliksir Pharm. 46, 8372–8377.
Pszczółkowski P., Sawicka B., 2016. Wartość odżywcza białka wybranych odmian ziemniaka [Nutritional value of protein of selected potato varieties]. In: G. Lawendowicz, J. Le Thanh-Blicharz (eds), Bioprodukty – pozyskiwanie właściwości i zastosowanie w produkcji żywności [Bioproducts – acquisition, properties and application in food production]. Polskie Towarzystwo Technologów Żywności – Oddział Wielkopolski, Wydział Nauk o Żywności i Żywieniu, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Poznań, 56–64, http://pttzow.up.poznan.pl/files/monografie/bioprodukty.pdf
Quazi F., Lenevich S., Molday R.S., 2012. ABCA4 is an importer of N-retinylidene-phosphatidylethanolamine and phosphatidylethanolamine. Nat. Commun. 3, 925.
Regulation (EC) No 1924/2006 of the European Parliament and of the Council of 20 December 2006 on nutrition and health claims made on foods. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/ALL [access 07.07.2019].
Rehnquist J., 2003. Department of Health and Welfare – Inspector General’s Office – Dietary sup-plement labels: Key Elements (PDF).
Rizzon L.A., Miele A., 2012. Analytical characteristics and discrimination of Brazilian commercial grape juice, nectar, and beverage. Ciênc. Tecnol. Aliment. 32, 93–97.
Sakthinathan B., Nandhini U.D., 2017. Phytochemicals – A Nutraceutical Source of Vegetables. Chem. Sci. Rev. Lett. 6(24), 2133–2137.
Saluk-Juszczak J., Kołodziejczyk J., Babicz K., Królewska K., 2010. Żywność funkcjonalna – rola nutraceutyków w profilaktyce chorób krążenia. Kosmos Probl. Nauk Biol. 59(3–4), 527–538.
Santini A., Cammarata S.M., Capone G., Ianaro A., Tenore G.C., Pani L., Novellino E., 2018. Nutraceuticals: opening the debate on the regulatory framework. Br. J. Clin. Pharmacol. 84(4), 659–672, DOI: 10.1111/bcp.13496
Santini A., Novellino E., 2017. Nutraceuticals in hypercholesterolemia: a review. Br. J. Pharmacol. 174(11), 1450–1463, DOI: 10.1111/bph.13636
Sawicka B., 2016. Niedobory i nadmiar magnezu w krajowej diecie na przykładzie ziemniaka [Deficiencies and excess magnesium in the domestic diet on the example of potato]. In: M. Maj-Żurawska, K. Pyrzyńska (eds), Magnez – pierwiastek życia [Magnesium – the element of life]. Malamut, Warsaw, 295–310.
Sawicka B., Kotiuk E., Bienia B., Wójcik S., 2013a. Znaczenie gorczycy białej (Sinapis alba), gorczycy sarepskiej (Brassica juncea var. sareptana) i gorczycy czarnej (Brassica nigra) w żywieniu i fitoterapii [Importance of white mustard (Sinapis alba), black mustard (Brassica juncea var. sareptana) and black mustard (Brassica nigra) in nutrition and phytotherapy]. In: I. Wawer, T. Trziszka (eds), Ziołolecznictwo, biokosmetyki i żywność funkcjonalna [Herbalism, biocosmetics and functional foods]. PWSZ Krosno, UP Wroclaw, 340–364, DOI: 10.13140/2.1.2232.8965
Sawicka B., Kotiuk E., Krochmal-Marczak B., Bienia B., 2013b. Znaczenie gorczycy białej (Sinapis alba), gorczycy sarepskiej (Brassica juncea var. sareptana) i gorczycy czarnej (Brassica nigra) w fitoterapii [Meaning of white mustard (Sinapis alba), black mustard (Brassica juncea var. sareptana) and black mustard (Brassica nigra) in phytotherapy]. I Międzynar. Konf. “Ziołolecznictwo, biokosmetyki i żywność funkcjonalna” [1st Int. Conf. on: Herbal Medicine, Biocosmetics and Functional Foods]. Krosno, 18–19 April, 66.
Sawicka B., Skiba D., Kiełtyka-Dadasiewicz A., 2015. Możliwości wykorzystania słonecznika bulwiastego (Helianthus tuberosus L.) w żywności funkcjonalnej [The possibility of using artichoke (Helianthus tuberosus L.) in functional foods]. In: E.K. Chyłek, M. Pietras (ed.), III Kongres Nauk Rolniczych Nauka – Praktyce. Badania naukowe w procesie kształtowania polskiej wizji Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybackiej [III Congress of Agricultural Sciences Science – Practice. Scientific research in the process of shaping the Polish vision of the Common Agricultural Policy and the Common Fisheries Policy]. Pascal, Warsaw, 243–246.
Sawicka B., Noaema A.H., Krochmal-Marczak B., 2016. Functional foods in the opinion of consumers of Lublin region. In: M.A. Jarossová, I. Hlavatý (eds), Biopotraviny, tradičné a regionálne potraviny na Slovensku a v zahraničí. Ekonóm, Bratislava, 181–189.
Sawicka B., Noaema A.H., Krochmal-Marczak B., 2018a. Ziemniak (Solanum tuberosum L.) jako roślina o wysokich wartościach odżywczych i właściwościach leczniczych [Potato (Solanum tuberosum L.) as a plant with high nutritional values and medicinal properties]. In: M. Maciąg, K. Maciąg (ed.), Właściwości prozdrowotne roślin i ich metabolitów wtórnych [Health-promoting properties of plants and their secondary metabolites]. Wyd. Nauk. Tygiel, Lublin, 83–97.
Sawicka B., Skiba D., Barbaś P., 2018b. Właściwości odżywcze i lecznicze słonecznika bulwiastego (Helianthus tuberosus L.) [Nutritional and healing properties of Jerusalem artichoke (Helianthus tuberosus L.)]. In: M. Maciąg, K. Maciąg (ed.), Właściwości prozdrowotne roślin i ich metabolitów wtórnych [Health-promoting properties of plants and their secondary metabolites]. Wyd. Nauk. Tygiel, Lublin, 65–82.
Scalbert A., Andres-Lacueva C., Arita M. et al., 2011. Databases on food phytochemicals and their health-promoting effects. J. Agric. Food Chem. 59, 4331–4348.
Sharifi-Rad J., Carretero A.S., Salehi B., Krochmal-Marczak B., Skiba D., Ceylan D., Coy-Barrera E., Capanoglu E., Bhatt I., Sarac I., Singh L., Kmale M., Kadyks-Gurrea M.L., El Jemli M., Butnariu M., Kumar P., Kamiloglu S., Tripathi V., El Jemli Y, Bouyahya A., Sawicka B., Marmouzi I., 2019. Brassica plants – from farm to food applications and phytotherapy. A Review. Trends Food Sci. Technol. [in print].
Shashirekha M.N., Mallikarjuna S.E., Rajarathnam S., 2015. Status of bioactive compounds in food, with an emphasis on fruits and vegetables, critical reviews. Food Nutr. Sci. 55(10), 1324–1339, DOI: 10.1080/10408398.2012.692736
Skiba D., Sawicka B., 2016. Możliwość wykorzystania bulw Helianthus tuberosus w produkcji żywności [Possibilities of using Helianthus tuberosus tubers in food production]. In: G. Lawendowicz, J. Le Thanh-Blicharz (eds), Bioprodukty – pozyskiwanie właściwości i zastosowanie w produkcji żywności [Bioproducts – acquisition, properties and application in food production]. Polskie Towarzystwo Technologów Żywności – Oddział Wielkopolski, Wydział Nauk o Żywności i Żywieniu, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Poznań, 47–55, http://pttzow.up.poznan.pl/files/monografie/bioprodukty.pdf
Skibola C.F., Smith M.T., 2000. Potential health impacts of excessive flavonoid intake. Free Radic. Biol. Med. 29, 375–83.
Socaci S.A., Rugină D.O., Diaconeasa Z.M., Pop O.A., Fărcaș A.C., Păucean A., Tofană M., Pintea A., 2017. Antioxidant compounds recovered from food waste – improve health through appropriate food, M.Ch. Hueda (ed.), Functional Food. Improve Health through Adequate Food. IntechOpen, DOI: 10.5772/intechopen.69124
Soquetta M.B., Marsillac Terra L. de, Bastos C.P., 2018. Technologize verse para extracción de compuestos bioactivos en frutas y verduras. CyTA J. Food 16(1), 400–412, DOI: 10,1080/19476337.2017.1411978
Sousa E.C., Uchôa-Thomaz A., Carioca J., et al., 2014. Chemical composition and bioactive compounds of grape pomace (Vitis vinifera L.), Benitaka variety, grown in the semiarid region of Northeast Brazil. Food Sci. Technol. Campinas 34, 135–142.
Trziszka T., Cichocka A., 2018. Nutraceutyki i ich znaczenie w żywieniu człowieka [Nutraceuticals and their importance in human nutrition]. III Kongres Nauk Rolniczych [III Congress of Agricultural Sciences], Wrocław, https://kongres.cdr.gov.pl/images/P6_4_Trziszka.pdf [access: 07.07.2019].
Ustawa o bezpieczeństwie żywności i żywieniu (Dz.U. 2006, nr 171, poz. 1225) [The Act on food safety and nutrition (Journal of Laws 2006, No. 171, item 1225)].
Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. O bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz.U. 2017, poz. 149 i 60) [The Act of 25 August 2006 on food and nutrition safety (Journal of Laws 2017, item 149 and 60)].
Verhagen H., Vos E., Francl S., 2010. Status of nutrition and health claims in Europe. Arch. Bio-chem. Biophysics 501, 6–15.
Garima Verma, Manoj Kumar Mishra, 2016. A review on gene therapy: history, vectors, technologies and application. World J. Pharm. Pharmaceutic. Sci. 5(10), 1334–1355.
WHS (World Health Statistics), 2018. Monitorowanie zdrowia dla zrównoważonego rozwoju [Health monitoring for sustainable development]. https://www.who.int/gho/publications/world_health_statistics/2018/en/
Zeisel S.H., 1999. Regulation of “Nutraceuticals”. Science 285, 1853–1855, DOI: 10.1126/science.285.5435.1853
Ziarati P., Moshiri I.M., Sadeghi P., Mohammadi S., 2017. Grape Pomace Flour (Vitis spp.) from Shiraz in South of Iran by High Trace Mineral Elements as Food Supplements. SF Drug Del. Res. J. 1(1), 1–9.
Department of Plant Production Technology and Commodity Science, University of Life Sciences in Lublin, Akademicka 15, 20-950 Lublin, Poland
Nutrition and Food Sciences Research Center, Tehran Medical Sciences, Islamic Azad University, Tehran
Parisa ziarati, PhD
Adiunkt chemii medycznej
-
Islamic Azad University
Tehran, Iran
Telefon: 98-21- 22633980, 98-21-2264051-4
e-mail: ziarati.p@iaups.ac.ir , parziarati@gmail.com - Pani Parisa Ziarati jest pracowitą badaczką, ponieważ opublikowała około 125 artykułów naukowych w wiodących czasopismach technicznych i naukowych. Jest autorką 3 książek. Wygłosiła 135 wykładów na krajowych i międzynarodowych konferencjach dotyczących istotnych tematów, głównie chemii środowiska. Nadzorowała także 95 prac magisterskich i pośredniczyła w 81 tezach jako doradca. Opublikowała również kilka artykułów na temat nowych odkryć w dziedzinie fitoremediacji, tematu bieżących i oryginalnych badań, które cieszą się znacznym zainteresowaniem komercyjnym. Ponadto pracowała intensywnie nad przekształceniem tanich produktów odpadowych (żywność, produkty rolne, leśne, przemysłowe i odpady kopalniane) w cenne zasoby do rekultywacji wody.
Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
starszy wykładowca, kierownik Zakładu Produkcji Roślinnej i Bezpieczeństwa Żywności, Wyższej Państwowej Szkoły Zawodowowej w Krośnie imienia Stanisława Pigonia w Krośnie, 38-400 Krosno, ul. Dmochowskiego 12
Department of Plant Production Technology and Commodity Science, University of Life Sciences in Lublin, Akademicka 15, 20-950 Lublin, Poland
Asystent w Katedrze Technologii Produkcji Roślinnej i Towaroznawstwa, Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie. Dr Dominika Skiba zajmuje się roślinami okopowymi, oleistymi i energetycznymi a także oceną towaroznawczą produktów pochodzenia roślinnego.
Licencja
Artykuły są udostępniane na zasadach CC BY 4.0 (do 2020 r. na zasadach CC BY-NC-ND 4.0)..
Przysłanie artykułu do redakcji oznacza, że nie był on opublikowany wcześniej i nie jest rozpatrywany do publikacji gdzie indziej.
Autor podpisuje oświadczenie o oryginalności dzieła, wkładzie poszczególnych osób i źródle finansowania.
Samoarchiwizacja
Czasopismo Agronomy Science przyjęło politykę samoarchiwizacji nazwaną przez bazę Sherpa Romeo drogą niebieską. Od 2021 r. autorzy mogą samoarchiwizować postprinty artykułów oraz wersje wydawnicze (zgodnie z licencją CC BY). Artykuły z lat wcześniejszych (udostępniane na licencji CC BY-NC-ND 4.0) mogą być samoarchiwizowane tylko w wersji wydawniczej.
