بررسی‌ دو قول‌ به‌ ظاهر متناقض‌ درباب‌ حمل‌های‌ اولی‌ ذاتی‌ و شایع‌ صناعی‌

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

در برخی‌ از کتب‌ فلسفی‌، قضیه‌ ظاهراً واحدی‌ را یک‌ بار به‌ حمل‌ اولی‌ذاتی‌ و بار دیگر به‌ حمل‌ شایع‌ صناعی‌ صادق‌ دانسته‌اند؛ برای مثال‌«جزئی‌ جزئی‌ است‌» را یک‌ بار به‌ حمل‌ اولی‌ و بار دیگر، به‌ حمل‌ شایع‌، صادق‌ دانسته‌اند؛ یا معدوم‌ مطلق‌ را در جایی‌ به‌ حمل‌ اولی‌ صادق‌دانسته‌اند و در جایی‌ به‌ حمل‌ اولی‌ کاذب‌ به‌ شمار آورده‌اند. این‌ تهافت ‌ظاهری‌ باعث‌ شده‌است‌ تا در تبیین‌ حمل‌های‌ اولی‌ ذاتی‌ و شایع‌ صناعی‌سر در گمی‌ پیش‌ آید. برخی‌ اختلاف‌ مورد بحث‌ را ناشی‌ از تفاوت‌ درعقد الوضع‌ و عقد الحمل‌ قضایا دانسته‌اند. در این‌ مقاله‌ ضمن‌ بررسی‌ایراد این‌ راه‌ حل‌، راه‌ حل‌ جدید دیگری‌ برای‌ برطرف‌ کردن‌ تناقض‌ظاهری‌، که‌ مبتنی‌ بر مصداق‌های‌ خارجی‌ و ذهنی‌ و تمایز بین‌ مفهوم‌ ووجود ذهنی‌ مفهوم‌ است‌ ارائه‌ خواهد شد که‌ تهافت‌ ظاهری‌ را حل‌خواهد کرد.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

On Primary Essential Predication and Common Technical Predication: A Review of Two Seemingly Contradictory Views

نویسندگان [English]

  • Hamid Reza Āyatullāhi 1
  • Sa`īd Anvāri 2
چکیده [English]

On the one hand, in some philosophical writings, an apparently single proposition is regarded as true according to both primary essential predication and common technical predication. For example, the proposition “a particular is particular” is considered as true on both the primary predication and the common predication.
On the other hand, absolute non-existent is on one occasion regarded as true, but on other occasion as false according to the primary predication.
This apparent incoherence has caused a tangle in explaining the above-mentioned predications. Some philosophers consider the difference between subject and predicate as the origin of the contrasts in dispute. Examining the objections of this speculation, the present essay presents a new solution based on distinctions between concept and mental being, and between external extention and mental extention, which completely removes the apparent incoherence.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • primary essential predication
  • common technical predication
  • concept
  • mental extention
  • external extention
1.آملی‌، محمد تقی‌، حاشیه‌ بر غرر الفرائد (شرح‌ منظومه‌ حکمت‌)، تصحیح‌ مهدی‌ محقق‌، انتشارات‌ دانشگاه‌تهران‌، تهران، 1369ش‌.
2. ابن‌ ترکه‌، المناهج‌ فی‌ المنطق‌، تصحیح‌ ابراهیم‌ الدیباجی‌، انتشارات‌ دانشگاه‌ تهران‌، تهران‌، 1376ش‌.
3. ابن‌ سینا، منطق‌ المشرقیین‌، مکتبة السلفیة‌، قاهره‌، 1328ق‌.
4.ابن‌ کمونه‌، التنقیحات‌ فی‌ شرح‌ التلویحات‌، تصحیح‌ سید حسن‌ سید موسوی‌، پایان‌ نامه‌ دکتری‌، به‌راهنمایی‌ دکتر ابراهیمی‌ دینانی‌، دانشکده‌ الاهیات‌ دانشگاه‌ تهران‌، تهران، 1375ش‌.
5.جرجانی‌، میر سید شریف‌، حاشیه‌ بر شرح‌ الشمسیة، به‌ همراه‌ شرح‌ شمسیة‌، انتشارات‌ بیدار، قم‌،1382ش‌.
6. الرفاعی‌، عبد الجبار، مبادی‌ الفلسفة الاسلامیة، دار الهادی‌،بیروت‌، 1422ق‌.
7. سبزواری‌، ملاهادی‌، شرح‌ المنظومه‌، تصحیح‌ و تعلیق‌ حسن‌ زاده‌ آملی‌، نشرناب‌، قم‌، 1416ق‌.
8. ــــــــــــ ، حاشیه‌ بر شرح‌ منظومه‌، تصحیح‌ مهدی‌ محقق‌، انتشارات‌ دانشگاه‌ تهران‌، تهران، 1369ش‌.
9. شهابی‌، محمود، رهبر خرد، کتابفروشی‌ خیام‌، تهران‌، 1364ش‌.
10. ــــــــــــ ، النظر الدقیقة‌ فی‌ قاعدة‌ بسیط الحقیقة، انجمن‌ فلسفه‌ ایران‌، تهران‌، 1396ق‌.
11. طباطبایی‌، محمد حسین‌، بدا‌یة الحکمة، بی‌ نا، بی‌ جا، 1403ق‌.
12. ــــــــــــ ، نهایة الحکمة‌، موسسه‌ النشر الاسلامی‌، قم‌، 1416ق‌ .
13. عماد الدوله‌، ترجمه‌ و شرح‌ مشاعر، تصحیح‌ هانری‌ کربن‌، کتابخانة‌ طهوری‌، 1363ش‌.
14. قطب‌ الدین‌ رازی‌، تحریر القواعد المنطقیة‌ (شرح‌ الشمسیة‌)، انتشارات‌ بیدار، قم‌، 1382ش‌.
15. قطب‌ الدین‌ شیرازی‌، درة التاج لغرة الّدباج‌، تصحیح‌ سید محمد مشکوة‌، چاپخانة مجلس‌، تهران‌،1320ش.‌
16.کمپانی‌، تحفة الحکیم ، به‌ نقل‌ از حکمة المتعالیة فی شرح تحفة الحکیم، سید محمد کاظم‌ موسوی‌، مکتب‌الاعلام‌ الاسلامی، بی‌تا.
17.مدرس‌ زنوزی‌، علی‌، رسالة حملیه‌، انتشارات‌ علمی‌ و فرهنگی‌، تهران‌، 1363ش‌.
18.مصباح‌ یزدی‌، محمد تقی‌، تعلیقات‌ نهایة، انتشارات‌ الزهراء، 1363ش‌.
19.مظفر، محمد رضا، المنطق‌، انتشارات‌ الهام‌، تهران‌، 1377ش‌.
20.ملاصدرا، محمد شیرازی‌، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، داراحیاء التراث‌ العربی‌، بیروت‌،1423ق‌.
21. ــــــــــــ ، التنقیح‌ فی‌ المنطق‌، مجموعه‌ رسائل‌ فلسفی‌ صدرالمتألهین‌، تصحیح‌ ناجی‌ اصفهانی‌، انتشارات‌ حکمت‌، تهران‌، 1375ش‌.
22.ــــــــــــ ، شواهدالربوبیة‌، تصحیح‌ جلال‌ الدین‌ الآشتیانی‌، ‌موسسة التاریخ العربی، بیروت‌، 1360ش.‌
23.ــــــــــــ ، المشاعر، تصحیح‌ هانری‌ کربن‌، به‌ همراه‌ ترجمة‌ میرزا عمادالدوله‌، کتابخانة‌ طهوری‌، 1363ش‌.
24. ملکشاهی‌، حسن‌، ترجمه‌ و تفسیر المنطق‌ تفتازانی‌، انتشارات‌ دانشگاه‌ تهران‌، تهران،1367ش‌.
25. موحد، ضیاء، در آمدی‌ به‌ منطق‌ جدید، انتشارات‌ علمی‌ و فرهنگی‌، تهران‌، 1373ش‌.
26.هیدجی‌، حاشیه‌ بر غرر الفرائد (شرح‌ منظومة‌ حکمت‌)، تصحیح‌ مهدی‌ محقق‌، انتشارات‌ دانشگاه‌ تهران، تهران،1369ش.‌
• به‌ جز منابعی‌ که‌ بطور خاص‌ در متن‌ مورد استفاده‌ قرار گرفته‌ اند، سایر منابع‌ عبارتند از:
27. انواری‌، سعید، خصوصیات‌ حمل‌های‌ اولی‌ ذاتی‌ و شایع‌ صناعی‌، ارائه‌ شده‌ در دومین‌ همایش‌ جهانی‌حکمت‌ متعالیه‌، تهران‌، خرداد 1383ش‌.
28.خوانساری‌، محمد، منطق‌ صوری‌، ج2، انتشارات‌ آگاه‌، تهران‌، 1362 ش‌.
29.دادبه‌، اصغر، حمل‌های‌ اولی‌ ذاتی‌ و شایع‌ صناعی‌، دایرة المعارف‌ تشیع‌، نشر شهید سعید محبی‌، تهران‌،526/6
30.سعیدی‌ کلیشمی‌، گل‌ بابا، قضایا در منطق‌ ارسطویی‌ و تحول‌ آن‌ در اسلام‌، انتشارات‌ مشکوة‌، تهران‌،1380ش‌.
31.قراملکی‌، احد فرامرز، تحلیل‌ قضایا، پایان‌ نامة‌ تحصیلی‌ دورة‌ دکتری‌، به‌ راهنمایی‌ دکتر ضیاء موحد، دانشکدة الاهیات‌، تهران‌، 1373ش‌.
32.کردی‌، محمد، قضایای‌ حقیقیه‌ و خارجیه‌ و ذهنیه‌، ناشر مؤلف‌، تهران‌، 1381ش‌.
33.محمد حسین‌ ایران‌ دوست‌، قضایای‌ ثلاث‌، پایان‌ نامة‌ کارشناسی‌ ارشد، به‌ راهنمایی‌ دکتر نجفقلی‌حبیبی‌، دانشکده‌ الاهیات‌، تهران‌، 1368ش‌.
34.مطهری‌، مرتضی‌، شرح‌ مبسوط منظومه‌، مجموعه‌ آثار، انتشارات‌ صدرا، تهران‌، 1378ش‌،       291 و 304- 303/9، 567-565/10
35.میر باقری‌، مرتضی‌، تحلیل‌ تطبیقی‌ مسئلة‌ حمل‌ در فلسفة‌ اسلامی‌ و معرفت‌شناسی‌ کانت‌، پایان‌ نامة ‌دکتری‌، به‌ راهنمایی‌ دکتر دینانی‌، دانشگاه‌ تربیت‌ مدرس‌، رشتة فلسفة‌ اسلامی‌، تهران‌، 1375ش‌.
 
 
CAPTCHA Image