همه تا درِ آز رفته فراز (یک معنی ناشناختۀ آز در داستان رستم و سهراب)

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسنده

فرهنگستان زبان و ادب فارسی

چکیده

بیت: «همه تا در آز رفته فراز/ به کس بر نشد این در راز باز» در مقدّمۀ داستان رستم و سهراب یکی از ابیات دشوار و بحث انگیز شاهنامه است. دربارۀ معنای این بیت و ترکیب «درِ آز» در آن تاکنون چند پیشنهاد مختلف مطرح شده است؛ از جمله: آز به معنای مرگ، آز در معنی افزون خواهی، درِ آز به معنی بالاترین حدّ زیاده جوییِ انسان برای آگاهی از راز مرگ و چیرگی بر آن. نگارنده به استناد قراینی، معنای «نیاز، احتیاج، آرزو و به طور کلّی خواست طبیعی آدمی» را برای «آز» پیشنهاد و بیت مورد بحث را این‌گونه معنا کرده است: همۀ آدمیان نیازهای طبیعی چون خوردن و آشامیدن و آمیزش جنسی و آرزوهای مختلف دارند که لازمۀ زندگیِ این جهانی است. چون زندگی طبیعی آدمی با ویژگی‌های خاصّ خود با مرگ- که آن نیز قواعد ویژۀ خود را دارد- در تضاد است، درِ رازِ مرگ بر انسان گشوده نخواهد شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Unknown Meaning of the word “Āz” in “Rostam and Sohrāb Story”

نویسنده [English]

  • Abolfazl Khatibi
چکیده [English]

The above line is one of disputable and difficult lines in the introduction of “Rostam and Sohrāb Story”. There are several suggested meanings for the lines and the phrse "door of āz" including death, greed and the supreme greed of humanity for knowing secrets of death to achieve immortality. The author reasons that the following meanings can be suggested for the word for āz: "need, requirement, wish and in general human natural demands”. Accordingly, the meaning of this line is as follows: “all human beings have natural demands like eating, drinking, sexuality and various wishes which are characteristics of the life in this world”. Since this life with its own specific features is in contrast with death, the mysterious door of death will be opened to nobody.

کلیدواژه‌ها [English]

  • “Rostam and Sohrāb Story”
  • introduction
  • greed
  • āz
  • need and human natural demands
CAPTCHA Image