شناسایی عوامل مؤثر بر سرمایة اجتماعی مدیران در سازمان‌های ایرانی‌ـ اسلامی (پژوهشی آمیخته در آموزش‌وپرورش)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 گروه مدیریت آموزشی، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 گروه تاریخ تشیع، دانشکده تاریخ تشیع، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

3 گروه علوم تربیتی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران

4 گروه مدیریت، دانشگاه پیام نور تهران، تهران، ایران

چکیده

یکی از فرایندهای مهم مدیریت منابع انسانی در سازمان‏های آموزشی توسعة سرمایة اجتماعی مدیران است. سرمایة اجتماعی می‏تواند به مدیران آموزشی در دستیابی به اهداف و اثربخشی آموزش‏وپرورش کمک ‏کند. بنابراین پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر سرمایة اجتماعی مدیران در سازمان‏های ایرانی‌ـ اسلامی در آموزش‏وپرورش انجام شد. در این پژوهش از روش آمیخته (کیفی‌ـ‌ کمّی) با راهبرد اکتشافی متوالی استفاده شد. جامعة پژوهش در بخش کیفی همة صاحب‌نظران، استادان، و خبرگان حوزة منابع انسانی و آشنا با مباحث سرمایة اجتماعی در آموزش‏وپرورش بودند که با استفاده از نمونه‌گیری هدفمند مبتنی بر گلوله‏برفی با 20 نفر از آن‌ها مصاحبه شد. جامعة آماری در مرحلة کمّی همة مدیران ارشد و میانی ادارة آموزش‏وپرورش شهر تهران بودند که با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای 459 نفر به ‌عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار پژوهش در مرحلة کیفی مصاحبة نیمه‏ساختاریافته و در مرحلة کمّی پرسشنامة محقق‏ساخته بود. برای تحلیل اطلاعات در قسمت کیفی از ‏روش کدگذاری باز و محوری و در قسمت کمّی از روش‏های تحلیل توصیفی، تحلیل همبستگی، و تحلیل معادلات ساختاری (تحلیل عاملی تأییدی مرتبة دوم) استفاده شد. نتایج نشان داد عوامل مؤثر بر سرمایة اجتماعی مدیران آموزش‏وپرورش عبارت‌اند از: پشتیبانی و شبکه‏سازی، تعامل و ارتباطات، مدیریت استعداد و توسعة مدیران، فعالیت‏های فوق برنامه، به‌سازی منابع انسانی، عوامل مدیریتی، و عوامل سازمانی. در قسمت کمّی نیز نتایج تحلیل عاملی تأییدی مرتبة دوم و تحلیل مدل معادلات‏ ساختاری با رویکرد حداقل مجذورات جزئی اعتبار مدل را مورد تأیید قرار داد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


ابراهیمی، صلاح­الدین (1398). « ارائه الگوی شایستگی جهت استفاده در کانون ارزیابی مدیران آموزش و پرورش»، رساله‏ دکتری مدیریت آموزشی، دانشگاه تهران.
احمدی، سید علی؛ حوریه فیض‏آبادی (1390). «ارتقای سرمایة اجتماعی بر بهبود عملکرد سازمان»، مدیریت دولتی، 3(6)، ص 12 ـ 33.
بخشنده، امید؛ نیما بابانسب؛ حسین ذلیکانی (1393). «وضعیت مؤلفه‏های سرمایة اجتماعی»، دانش انتظامی، 17(1)، ص 22 ـ 43.
جعفری‏‏مجد، بهنام؛ حسن زارعی‏متین (1399). «الگوی سرمایة اجتماعی سازمانی در آموزش‏وپرورش»، مدیریت سرمایة اجتماعی، 9(1)، ص 77 ـ 99.
خنیفر، حسین؛ ناهید نادری‏بنی؛ صلاح‏الدین ابراهیمی؛ مرجان فیاضی؛ محمدحسین رحمتی (1398). «شناسایی شایستگی مدیران مدارس جهت استفاده در کانون ارزیابی»، مدیریت مدرسه، 7(1)، ص 230 ـ 250.
خنیفر، حسین؛ صلاح‏الدین ابراهیمی (1400). «طراحی الگوی توسعة شایستگی‏های مدیران ایرانی‌ـ اسلامی در سازمان‌های دولتی: پژوهشی کیفی در آموزش‏وپرورش»، آموزش و توسعة منابع انسانی، 8(30)، ص 47 ـ 72.
خنیفر، حسین؛ صلاح‏الدین ابراهیمی؛ سارا سعادت؛ ناهید نادری‏بنی؛ علی سیفی (1400). «مدل شایستگی‏ها و توانایی‏های مدیران میانی آموزش‏وپرورش: پژوهشی آمیخته»، مطالعات آموزشی و آموزشگاهی، 1(10)، ص 163 ـ 193.
خنیفر، حسین؛ ناهید نادری‏بنی؛ صلاح‏الدین ابراهیمی؛ علی سیفی؛ مرجان فیاضی (1399). «طراحی الگوی شایستگی مدیران آموزشی برای استفاده در مرکز ارزیابی و توسعه»، مدیریت مدرسه، 8(2)، ص 118 ـ 139.
دهقانی، مرضیه؛ محدثه فرجی (1396). «کاربست مؤلفه‏های سرمایة اجتماعی در مدارس»، مدیریت مدرسه، 5(2)، ص 277 ـ 297.
سیدنورانی، سید محمدرضا؛ معصومه‏سادات سجادی؛ فائزه فروزان؛ فاطمه جهانگرد (1394). «بررسی نقش آموزش در ایجاد سرمایة اجتماعی در ایران»، پژوهش‏های رشد و توسعة اقتصادی، 5(20)، ص 30 ـ 40.
شبانی، راضیه؛ عباس خورشیدی؛ لطف‏الله عباسی؛ کوروش فتحی ‏واجارگاه (1397). «ارائة الگوی شایستگی برای مدیران دورة ابتدایی آموزش‌‏و‏پرورش شهر تهران»، پژوهش در نظام‏های آموزشی، 12(ویژه‏نامه)، ص 79 ـ 94.
عابدینی، مریم؛ ناصر میرسپاسی؛ فریده حق‏شناس (1398). «مدل توسعة منابع انسانی با رویکرد ارتقای سرمایة اجتماعی سازمان»، مدیریت منابع در نیروی انتظامی، 7(1)، ص 31 ـ 54.
عارف‏نژاد، محسن (1396). «شناسایی و اولویت‌بندی مؤلفه‌های شایستگی‌های مدیران مدارس»، مدیریت مدرسه، 5(1)، ص 151 ـ 172.
عزیزپورلیندی، عبدالصمد؛ رضا طماسبی؛ علی پیران‏نژاد (1394). «بررسی نقش تعدیلگری سرمایة فکری بر رابطة چابکی و عملکرد سازمان»، مدیریت سرمایة اجتماعی، 2(2)، ص 291 ـ 316.
غلامی، بهمن (1399). «ارائة مدل سرمایة معنوی در سازمان‏های مردم‌نهاد شهر تهران»، رسالة دکتری مدیریت دولتی، دانشگاه تهران.
قزی، طیبه (1391). «نقش مدیران در ارتقای سرمایة اجتماعی»، پایان‏نامة کارشناسی‌ارشد مدیریت دولتی، دانشگاه علامه طباطبایی.
Abedini, M., Mirspasi, N., & HagShenas, F. (2018). “Human resources development model with the approach of improving the social capital of the organization”, Resource Management in Law Enforcement, 7(1), pp. 31-54. (in Persian)
Adler, P. S. & Kwon, S. W. (2012). “Social capital; Prospects for a new concept”, Academy of Management Review, 27(2), pp. 17-40.
Ahmadi, S. A. & Faizabadi, H. (2018). “Promotion of social capital to improve the performance of the organization”, Public Administration, 3(6), pp. 12-33. (in Persian)
Akçomak, S. & Weel, B. T. (2008). “The Impact of Social Capital on Crime: Evidence from the Netherlands”, IZA Discussion Paper, 36(3), pp. 1-84.
Arifnejad, M. (2016). “Identifying and prioritizing the competence components of school administrators”, School Management, 5(1), pp. 151-172. (in Persian)
Azizpourlindi, A. S., Tamasabi, R., & Pirannejad, A. (2014). “Investigating the moderating role of intellectual capital on the relationship between agility and organizational performance”, Social Capital Management, 2(2), pp. 291-316. (in Persian)
Bakhshande, O., Babanaseb, N., & Zolikani, H. (2014). “The status of social capital components”, Police Science, 17(1), pp. 22-43. (in Persian)
Berends. M., Mokher. C., & Zottola. G. (2008). How Social Capital Varies among Charter Schools: Examining Relationships to Academic Rigor, Homework and Engagement from Students’ Perspectives, New York, Vanderbilt University, Department of Education's Institute of Education Sciences.
Bourdieu, P. (1984). Distinction: A Social Critique of the Judgement of Taste, Routledge, London.
Bradley, J. (2004). “Social capital in a tolerant society? a response to treasurer Costello’s presentation to the Sydney Institute”, International Journal of Sociology and Social Policy, 24(1), pp. 1-20.
Chuang, C. H., Chen, S. J., & Chuang, C. W. (2013). “Human Resource Management Practices and Organizational Social Capital: The Role of Industrial Characteristics”, Journal of Business Research, 66(2), pp. 678–687.
Coleman, J. (1990). Foundations of Social Theory, Harvard University Press, Cambridge.
Collings, G. & Mellahi, K. (2019). “Strategic talent management: A review and research agenda”, Human Resource Management Review, 19(2), pp. 304-313.
Dehghani, M. & Faraji, M. (1396). “Application of social capital components in schools”, School Management, 5(2), pp. 277-297. (in Persian)
Dilshad, M., Hussain, B., & Batool, H. (2019). “Continuous Professional Development of Teachers: A Case of Public Universities in Pakistan”, Bulletin of Education and Research, 41(3), pp. 119-130.
Dingaa, E. (2014). “Social capital and social justice”, Procedia Economics and Finance, 8, pp. 246–253.
Ebrahimi, S. (2019). “Designing a model of competencies of education managers for use in evaluation centers”, Ph.D. Thesis on Educational Management, University of Tehran. (in Persian)
Ebrahimi, S., Khannifar, H., Fayazi, M., & Gholami, B. (2020). “Higher Education Managers: Identify the competencies and competencies required and provide a model for assessing and evaluating competencies”, Quarterly Journal of Training & Development of Human Resources, 17(24), pp. 53-87. (in Persian)
Elliott, S. N. & Clifford, M. (2014). “Principal assessment: Leadership behaviors known to influence schools and the learning of all students”, Online Learning Journal, 24(1), pp. 5-27.
Ercan, E. (2020). “Language instructors’ perceptions and applications of continuous professional development in higher education institutions”, International Online Journal of Education and Teaching, 7(2), pp. 435-449.
Fukuyama. F. (2000). Social Capital and Civil Society, New York, International Monetary Fund Press.
Ghazi, T. (2011). “The role of managers in promoting social capital”, Public Administration Master's Thesis, Allameh Tabatabai University. (in Persian)
Gholami, B. (2019). “Presenting the model of intellectual capital in non-governmental organizations of Tehran”, Public administration Ph.D. Thesis of Tehran University. (in Persian)
Gilbert, L. (2009). Analyzing the dark side of social capital: Organiaed Crime in Russia, A chapter in: Social capital and peace-building (pp.57-74), Ed. by Michaelene Cox, London, Routledge.
Hamdan, H., Yusof, F., & Azziyati M. M. (2014). “Social Capital and Quality of Life in Urban Neighborhoods High Density Housing”, Procardia - Social and Behavioral Sciences, 153(1), pp. 169-179.
Harper, R. (2018). “Social Capital: A review of the literature”, Social Analysis and Reporting Division Office for National Statistics, 1(1), pp. 1-26.
Jafarimajd, B. & Zareimatin, H. (2019). “Organizational social capital model in education”, Social Capital Management, 9(1), pp. 77-99. (in Persian)
Jofreh, M., Dehsorkhi, H., & Yasini, A. (2013). “Organizational Social Capital with the Human Resource Management Approach”, Asian Journal of Business Management, 5(1), pp. 124-129.
Khannifar, H., Ebrahimi, S., & Gholami, B. (2020). “Designing a model for developing and maintaining talent in the organization: Qualitative research in education”, School Management, 8(1), pp. 1-19. (in Persian)
Khannifar, H., Ebrahimi, S., Sayfi, A., & Fayazi, M. (2020). “Designing a competency model for training managers to use in the Assessment and Development Center”, School Management, 8(1), pp. 32-54. (in Persian)
Khannifar, H., Naderibeni, N., Ebrahimi, S., Fayazi, M., & Rahmati, M. H. (2019). “Identify the suitability of school principals for use in the assessment center”, School Management, 7(1), pp. 230-240. (in Persian)
Lee, H. S., Mojica, G. F., & Lovett, J. N. (2020). “Examining How Online Professional Development Impacts Teachers’ Beliefs About Teaching Statistics”, Online Learning Journal, 24(1), pp. 5-27.
Nawab, A. (2020). “Perceptions of the Key Stakeholders on Professional Development of Teachers in Rural Pakistan”, SAGE Open, pp. 1-9.
Paldam, M. (2019). “Social capital and social policy; Arusha Conference”, New Frontiers of Social Policy, 3(2), pp. 47-72.
Phillips, D. R. & Roper, K. O. (2019). “A framework for talent management in real estate”, Journal of Corporate Real Estate, 11(1), pp. 7–16.
Salmi, V. & Kivivuori, J. (2013). “The Association between Social Capital and Juvenile Crime The Role of Individual and Structural Factors”, Criminology & Penology, 24(1), pp. 123-148.
Schneider, J. A. (2009). “Organizational social capital and nonprofits Nonprofit and Voluntary Sector”, Quartely, 38(4), pp. 643-662.
Scullion, H. & Collings, D. (2017). “Contextualising talent management. Journal of Organizational Effectiveness”, People and Performance, 4(4), pp. 294-297.
Seyednoorani, S. M. R., Sajjadi, M. S., Forozan, F., & Jahangard, F. (2014). “Examining the role of education in creating social capital in Iran”, Economic Growth and Development Research, 5(20), pp. 30-40.
Shabani, R., Sohri, A., Abbasi, L., & Fathivajargah, K. (2017). “Providing a model of competence for the managers of elementary education and upbringing in Tehran”, Research in educational systems, 12 (special), pp. 79-94. (in Persian)
Sparrow, P. & Otaye, L. (2015). Employee Branding: From Attraction to a Core HR Strategy, White Paper, Lancaster University, Management School.
Stewart, G. L. & Brown, K. G. (2017). Human Resource Management: Linking Strategy to Practice. Second edition, John Wiley & Sons, Inc.
Yllner, E. B. (2018). Talent management: retaining and managing technical specialists in a technical career, Master of Science Thesis, KTH Industrial Engineering and Management, Stockholm, Sweden.