حق فرزندخواهی زوجین از یکدیگر از منظر فقه امامیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه فقه و حقوق اسلامی دانشگاه شهید مطهری،‌ واحد خواهران مشهد

چکیده

یکی از مسائل پرچالش حوزه‌ی فقه و حقوق خانواده،‌ مسأله‌ی فرزندآوری و حق مطالبه‌ی آن برای زوجین است. مسأله­ی مذکور در میان قدما و متأخرین مورد بحث قرار نگرفته‌است؛ در مقابل، به‌صراحت در کتاب­های فقه فتوایی معاصرین مشاهده می‌شود. عدم بررسی استدلالی مسأله از سوی فقیهان، علاوه بر اعتقاد به ناکافی بودن پژوهش‌های فقهی در این زمینه، ضرورت بحث را توجیه می‌نماید. این نوشته به روش تحلیلی و استدلالی صورت گرفته ‌است و‌ براساس جمع عرفی روایات باب عزل،‌ در کنار دیدگاه‌های سه‌گانه‌ی موجود از مراجع، دیدگاه چهارمی با عنوان «تقدم حق هر یک از زوجین که طالب فرزند باشد» اختیار نموده است. در نهایت این نتیجه با اقتضای معاشرت به معروف تأیید شده است.      
 

کلیدواژه‌ها


[۱] ابن بابویه، محمد بن علی (۱۴۱۳). من لا یحضره الفقیه،‌ قم، بی‌نا.
[۲] ابن حیون، نعمان (۱۳۸۵). دعائم الإسلام،‌ قم، بی‌نا.
[۳] اشتهاردی، علی پناه (۱۴۱۷). مدارک العروة،‌ تهران،‌ دار الأسوة للطباعة و النشر.
[۴] بروجردی، حسین (۱۳۸۶). جامع أحادیث الشیعة، تهران، بی‌نا.
[۵] بحرانی، محمد سند (۱۴۲۹). سند العروة الوثقی - کتاب النکاح، قم، مکتبة فدک.
[۶] بحرانی، یوسف، (۱۴۰۵). الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
[۷] بهجت،‌ محمد تقی (۱۴۲۸). استفتاءات، ‌قم، دفتر حضرت آیة الله بهجت.
[۸] تبریزی، جواد (۱۴۲۶). منهاج الصالحین،‌ قم، مجمع الإمام المهدی (عجل الله تعالی فرجه).
[۹] حسینی روحانی، سید صادق (بی‌تا). منهاج الصالحین،‌ بی‌جا،‌ بی‌نا.
[۱۰] خامنه‌ای، سید علی (۱۴۲۰). أجوبة الاستفتاءات،‌ لبنان،‌ الدار الإسلامیة.
[۱۱] خمینی، سید روح اللّه (بی‌تا). تحریر الوسیلة، قم، مؤسسه مطبوعات دار العلم.
[۱۲] خویی، سید ابو القاسم (۱۴۱۶). صراط النجاة،‌ قم، مکتب نشر المنتخب.
[۱۳] سبزواری، سید عبد الأعلی (۱۴۱۳). مهذّب الأحکام،‌ قم، مؤسسه المنار.
[۱۴] سیستانی، سید علی (۱۴۱۷). منهاج الصالحین، ‌قم، دفتر حضرت آیة الله سیستانی.
[۱۵] شبیری زنجانی، سید موسی (۱۴۱۹). کتاب نکاح، قم، مؤسسه پژوهشی رای‌پرداز.
[۱۶] شعیری، محمد (بی‌تا). جامع الأخبار، نجف، بی‌نا.
[۱۷] شهیدثانی، زین الدین (۱۴۱۳). مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة.
[۱۸] صافی گلپایگانی، لطف الله (۱۴۱۷). جامع الأحکام،‌ قم، انتشارات حضرت معصومه سلام الله علیها.
[۱۹] طباطبایی، سید محمد حسین (۱۴۱۷). المیزان فی تفسیر القرآن،‌ قم، دفتر انتشارات اسلامی.
[۲۰] طباطبایی حکیم، سید محسن (۱۴۱۶). مستمسک العروة الوثقی، قم، مؤسسة دار التفسیر.
[۲۱] طباطبایی، محمد کاظم (۱۴۱۹). العروة الوثقی (المحشّی) قم، دفتر انتشارات اسلامی.
[۲۲] ـــــــــــ (۱۴۲۸). العروة الوثقی مع التعلیقات، قم،‌ مدرسه امام علی بن ابی طالب علیه السلام.
[۲۳]ـــــــــــ (بی‌تا). العروة الوثقی مع تعلیقات الفاضل، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم السلام.
[۲۴] طوسی، محمد (۱۴۰۷). تهذیب الأحکام، تحقیق: خرسان،‌ تهران، بی نا.
[۲۵] علامه حلّی، حسن (۱۴۱۳). مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
[۲۶] فاضل لنکرانی، محمد (بی‌تا). احکام پزشکان و بیماران،‌ بی‌جا، بی‌نا.
[۲۷] فیاض کابلی، محمد اسحاق (بی‌تا). منهاج الصالحین،‌ بی‌جا،‌ بی‌نا.
[۲۸] کلینی، محمد بن یعقوب (۱۴۲۹). الکافی،‌ قم،‌ بی نا.
[۲۹] محسنی، محمد آصف (۱۴۲۴). الفقه و مسائل طبیة، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
[۳۰] مرعشی نجفی، سید شهاب الدین (۱۴۰۶). منهاج المؤمنین، قم، انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی.
[۳۱] مکارم شیرازی،‌ ناصر (۱۴۲۱). الأمثل فی تفسیر کتاب الله المنزل، قم، مدرسه امام علی بن ابی طالب.
[۳۲] ـــــــــــ (۱۴۲۸). احکام بانوان،‌ قم،‌ انتشارات مدرسه امام علی بن ابی طالب علیه السلام.
[۳۳] ـــــــــــ (۱۴۲۹). احکام پزشکی،‌ قم، انتشارات مدرسه امام علی بن ابی طالب علیه السلام.
[۳۴] نجفی، محمدحسن (۱۴۰۴). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، لبنان، دار إحیاء التراث العربی.
[۳۵] نراقی، مولی احمد (۱۴۱۵). مستند الشیعة فی أحکام الشریعة، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
[۳۶] وحید خراسانی، حسین (۱۴۲۸). منهاج الصالحین،‌ قم، مدرسه امام باقر علیه السلام.