Abstract
The transcription factor Nrf2 governs the expression of a considerable group of genes involved in cell protection against oxidants, electrophiles, and genotoxic compounds. The activity of Nrf2 is sensitive to xenobiotics and endogenous electrophiles. Nrf2 is negatively regulated by specific suppressor protein Keap1, which is also a receptor of electrophiles and adapter for Cul3 ubiquitin ligase. Electrophiles react with critical thiol groups of Keap1 leading to the loss of its ability to inhibit Nrf2. The Keap1-Nrf2 signaling pathway also down-regulates NF-κB transcriptional activity and attenuates cytokine-mediated induction of proinflammatory genes. Pharmacological activation of the Keap1-Nrf2 pathway can be used for treatment and prevention of many diseases. Widely known natural Keap1-Nrf2 activators include curcumin, quercetin, resveratrol, and sulforaphane. The most effective Keap1-Nrf2 activators are synthetic oleanane triterpenoids.
Similar content being viewed by others
Abbreviations
- AKR:
-
aldo-keto reductase
- ARE:
-
antioxidant response element
- CBP:
-
cAMP-responsive element-binding protein-binding protein (protein that binds the protein binding to the cAMP sensitive regulatory region)
- COX2:
-
cyclooxygenase 2
- 15d-PGJ2 :
-
15-deoxy-Δ12,14-prostaglandin J2
- GSK-3:
-
glycogen synthase kinase 3
- GST:
-
glutathione-S-transferase
- HO-1:
-
heme oxygenase 1
- iNOS:
-
inducible nitric oxide synthase
- MRP:
-
multidrug resistant protein
- NQO1:
-
NAD(P)H:quinone oxidoreductase 1
- PPARγ:
-
peroxisome proliferator-activated receptor γ
- PRDX:
-
peroxiredoxin
- ROS:
-
reactive oxygen species
- SGK-1:
-
serum- and glucocorticoid-induced protein kinase 1
- tBHQ:
-
tert-butylhydroquinone
- XRE:
-
xenobiotic response element (the regulatory region sensitive to xenobiotics)
References
Hayes, J. D., McMahon, M., Chowdhry, S., and Dinkova-Kostova, A. T. (2010) Antioxid. Redox Signal., 13, 1713–1748.
Baird, L., and Dinkova-Kostova, A. T. (2011) Arch. Toxicol., 85, 241–272.
Gupta, S. C., Kim, J. H., Prasad, S., and Aggarwal, B. B. (2010) Cancer Metastasis Rev., 29, 405–434.
Dinkova-Kostova, A. T., and Talalay, P. (2008) Mol. Nutr. Food Res., 52, 128–138.
Paine, A., Eiz-Vesper, B., Blasczyk, R., and Immenschuh, S. (2010) Biochem. Pharmacol., 80, 1895–1903.
Dinkova-Kostova, A. T., and Talalay, P. (2010) Arch. Biochem. Biophys., 501, 116–123.
Winterbourn, C. C., and Hampton, M. B. (2008) Free Radic. Biol. Med., 45, 549–561.
Shuvaeva, T. M., Novoselov, V. I., Fesenko, E. E., and Lipkin, V. M. (2009) Bioorg. Khim., 35, 581–596.
Abbas, K., Breton, J., Planson, A. G., Bouton, C., Bignon, J., Seguin, C., Riquier, S., Toledano, M. B., and Drapier, J. C. (2011) Free Radic. Biol. Med., 51, 107–114.
Lyakhovich, V. V., Vavilin, V. A., Zenkov, N. K., and Menshchikova, E. B. (2006) Biochemistry (Moscow), 71, 962–974.
Rushmore, T. H., and Pickett, C. B. (1990) J. Biol. Chem., 265, 14648–14653.
Friling, R. S., Bensimon, A., Tichauer, Y., and Daniel, V. (1990) Proc. Natl. Acad. Sci. USA, 87, 6258–6262.
Liby, K., Hock, T., Yore, M. M., Suh, N., Place, A. E., Risingsong, R., Williams, C. R., Royce, D. B., Honda, T., Honda, Y., Gribble, G. W., Hill-Kapturczak, N., Agarwal, A., and Sporn, M. B. (2005) Cancer Res., 65, 4789–4798.
Chambers, K. F., Bacon, J. R., Kemsley, E. K., Mills, R. D., Ball, R. Y., Mithen, R. F., and Traka, M. H. (2009) Prostate, 69, 1411–1421.
MacLeod, A. K., McMahon, M., Plummer, S. M., Higgins, L. G., Penning, T. M., Igarashi, K., and Hayes, J. D. (2009) Carcinogenesis, 30, 1571–1580.
Blank, V. (2008) J. Mol. Biol., 376, 913–925.
Levy, S., Jaiswal, A. K., and Forman, H. J. (2009) Free Radic. Biol. Med., 47, 1172–1179.
Biswas, M., and Chan, J. Y. (2010) Toxicol. Appl. Pharmacol., 244, 16–20.
Taguchi, K., Motohashi, H., and Yamamoto, M. (2011) Genes Cells, 16, 123–140.
Villeneuve, N. F., Lau, A., and Zhang, D. D. (2010) Antioxid. Redox Signal., 13, 1699–1712.
Kobayashi, A., Kang, M. I., Watai, Y., Tong, K. I., Shibata, T., Uchida, K., and Yamamoto, M. (2006) Mol. Cell Biol., 26, 221–229.
Dinkova-Kostova, A. T., Holtzclaw, W. D., and Wakabayashi, N. (2005) Biochemistry, 44, 6889–6899.
Tong, K. I., Katoh, Y., Kusunoki, H., Itoh, K., Tanaka, T., and Yamamoto, M. (2006) Mol. Cell. Biol., 26, 2887–2900.
Willems, A. R., Schwab, M., and Tyers, M. (2004) Biochim. Biophys. Acta, 1695, 133–170.
He, X., Chen, M. G., and Ma, Q. (2008) Chem. Res. Toxicol., 21, 1375–1383.
Okuyama, T., Inoue, H., Ookuma, S., Satoh, T., Kano, K., Honjoh, S., Hisamoto, N., Matsumoto, K., and Nishida, E. (2010) J. Biol. Chem., 285, 30274–30281.
Sykiotis, G. P., and Bohmann, D. (2010) Sci. Signal., 3, re3.
Ivanov, A. V., Smirnova, O. A., Ivanova, O. N., Masalova, O. V., Kochetkov, S. N., and Isaguliants, M. G. (2011) PLoS One, 6, e24957.
Niture, S. K., Jain, A. K., Shelton, P. M., and Jaiswal, A. K. (2011) J. Biol. Chem., 286, 28821–28832.
Niture, S. K., Kaspar, J. W., Shen, J., and Jaiswal, A. K. (2010) Toxicol. Appl. Pharmacol., 244, 37–42.
Sun, Z., Huang, Z., and Zhang, D. D. (2009) PLoS One, 24, e6588.
Devling, T. W., Lindsay, C. D., McLellan, L. I., McMahon, M., and Hayes, J. D. (2005) Proc. Natl. Acad. Sci. USA, 102, 7280–7285.
Turpaev, K., Ermolenko, M., Cresteil, T., and Drapier, J. C. (2011) Biochem. Pharmacol., 82, 535–547.
Wakabayashi, N., Slocum, S. L., Skoko, J. J., Shin, S., and Kensler, T. W. (2010) Antioxid. Redox Signal., 13, 1649–1663.
Vaz, M., Machireddy, N., Irving, A., Potteti, H. R., Chevalier, K., Kalvakolanu, D., and Reddy, S. P. (2012) Mol. Cell. Biol., 32, 1694–1709.
Chen, W., Sun, Z., Wang, X. J., Jiang, T., Huang, Z., Fang, D., and Zhang, D. D. (2009) Mol. Cell., 34, 663–673.
Liu, G. H., Qu, J., and Shen, X. (2008) Biochim. Biophys. Acta, 1783, 713–727.
Dinkova-Kostova, A. T., Holtzclaw, W. D., and Kensler, T. W. (2005) Chem. Res. Toxicol., 18, 1779–1791.
Tkachev, V. O., Menshchikova, E. B., and Zenkov, N. K. (2011) Biochemistry (Moscow), 76, 407–422.
Yamamoto, T., Suzuki, T., Kobayashi, A., Wakabayashi, J., Maher, J., Motohashi, H., and Yamamoto, M. (2008) Mol. Cell. Biol., 28, 2758–2770.
Zhang, D. D., and Hannink, M. (2003) Mol. Cell. Biol., 23, 8137–8151.
Kobayashi, M., Li, L., Iwamoto, N., Nakajima-Takagi, Y., Kaneko, H., Nakayama, Y., Eguchi, M., Wada, Y., Kumagai, Y., and Yamamoto, M. (2009) Mol. Cell. Biol., 29, 493–502.
Fourquet, S., Guerois, R., Biard, D., and Toledano, M. B. (2010) J. Biol. Chem., 285, 8463–8471.
McMahon, M., Lamont, D. J., Beattie, K. A., and Hayes, J. D. (2010) Proc. Natl. Acad. Sci. USA, 107, 18838–18843.
Eggler, A. L., Small, E., Hannink, M., and Mesecar, A. D. (2009) Biochem. J., 422, 171–180.
Wakabayashi, N., Itoh, K., Wakabayashi, J., Motohashi, H., Noda, S., Takahashi, S., Imakado, S., Kotsuji, T., Otsuka, F., Roop, D. R., Harada, T., Engel, J. D., and Yamamoto, M. (2003) Nat. Genet., 35, 238–245.
Hong, F., Freeman, M. L., and Liebler, D. C. (2005) Chem. Res. Toxicol., 18, 1917–1926.
Luo, Y., Eggler, A. L., Liu, D., Liu, G., Mesecar, A. D., and van Breemen, R. B. (2007) J. Am. Soc. Mass. Spectrom., 18, 2226–2232.
Hu, C., Eggler, A. L., Mesecar, A. D., and van Breemen, R. B. (2011) Chem. Res. Toxicol., 24, 515–521.
Dinkova-Kostova, A. T., Holtzclaw, W. D., Cole, R. N., Itoh, K., Wakabayashi, N., Katoh, Y., Yamamoto, M., and Talalay, P. (2002) Proc. Natl. Acad. Sci. USA, 99, 11908–11913.
Ahn, Y. H., Hwang, Y., Liu, H., Wang, X. J., Zhang, Y., Stephenson, K. K., Boronina, T. N., Cole, R. N., Dinkova-Kostova, A. T., Talalay, P., and Cole, P. A. (2010) Proc. Natl. Acad. Sci. USA, 107, 9590–9595.
Holland, R., Hawkins, A. E., Eggle, A. L., Mesecar, A. D., Fabris, D., and Fishbein, J. C. (2008) Chem. Res. Toxicol., 21, 2051–2060.
Rachakonda, G., Xiong, Y., Sekha, K. R., Stamer, S. L., Liebler, D. C., and Freeman, M. L. (2008) Chem. Res. Toxicol., 21, 705–710.
Hong, F., Sekhar, K. R., Freeman, M. L., and Liebler, D. C. (2005) J. Biol. Chem., 280, 31768–31775.
Sawa, T., Zaki, M. H., Okamoto, T., Akuta, T., Tokutomi, Y., Kim-Mitsuyama, S., Ihara, H., Kobayashi, A., Yamamoto, M., Fujii, S., Arimoto, H., and Akaike, T. (2007) Nat. Chem. Biol., 3, 727–735.
Akaike, T., Fujii, S., Sawa, T., and Ihara, H. (2010) Nitric Oxide, 23, 166–174.
Fujii, S., Sawa, T., Ihara, H., Tong, K. I., Ida, T., Okamoto, T., Ahtesham, A. K., Ishima, Y., Motohashi, H., Yamamoto, M., and Akaike, T. (2010) J. Biol. Chem., 285, 23970–23984.
Boots, A. W., Balk, J. M., Bast, A., and Haenen, G. R. (2005) Biochem. Biophys. Res. Commun., 338, 923–929.
Dinkova-Kostova, A. T., Talalay, P., Sharkey, J., Zhang, Y., Holtzclaw, W. D., Wang, X. J., David, E., Schiavoni, K. H., Finlayson, S., Mierke, D. F., and Honda, T. (2010) J. Biol. Chem., 285, 33747–33755.
Kohle, C., and Bock, K. W. (2006) Biochem. Pharmacol., 72, 795–805.
Hayes, J. D., Dinkova-Kostova, A. T., and McMahon, M. (2009) Toxicol. Sci., 111, 199–201.
Pustylnyak, V. O., Gulyaeva, L. F., and Lyakhovich, V. V. (2007) Biochemistry (Moscow), 72, 608–617.
Miao, W., Hu, L., Scrivens, P. J., and Batist, G. (2005) J. Biol. Chem., 280, 20340–20348.
Yeager, R. L., Reisman, S. A., Aleksunes, L. M., and Klaassen, C. D. (2009) Toxicol. Sci., 111, 238–246.
Giaginis, C., Giagini, A., and Theocharis, S. (2009) Pharmacol. Res., 60, 160–169.
Zieleniak, A., Wojcik, M., and Wozniak, L. A. (2008) Arch. Immunol. Ther. Exp., 56, 331–345.
Kim, E. H., and Surh, Y. J. (2006) Biochem. Pharmacol., 72, 1516–1528.
Ramanan, S., Kooshki, M., Zhao, W., Hsu, F. C., and Robbins, M. E. (2008) Free Radic. Biol. Med., 45, 1695–1704.
Liby, K. T., Yore, M. M., and Sporn, M. B. (2007) Nat. Rev. Cancer, 7, 357–369.
Tsao, T., Kornblau, S., Safe, S., Watt, J. C., Ruvolo, V., Chen, W., Qiu, Y., Coombes, K. R., Ju, Z., Abdelrahim, M., Schober, W., Ling, X., Kardassis, D., Meyer, C., Schimmer, A., Kantarjian, H., Andreeff, M., and Konopleva, M. (2010) Cancer Res., 70, 4949–4960.
Heilman, J. M., Burke, T. J., McClain, C. J., and Watson, W. H. (2011) Free Radic. Biol. Med., 51, 1533–1542.
Collett, G. P., and Campbell, F. C. (2004) Carcinogenesis, 25, 2183–2189.
Couch, R. D., Ganem, N. J., Zhou, M., Popov, V. M., Honda, T., Veenstra, T. D., Sporn, M. B., and Anderson, A. C. (2006) Mol. Pharmacol., 69, 1158–1165.
Turpaev, K., and Drapier, J. C. (2009) Eur. J. Pharmacol., 606, 1–8.
Deeb, D., Gao, X., Jiang, H., Janic, B., Arbab, A. S., Rojanasakul, Y., Dulchavsky, S. A., and Gautam, S. C. (2010) Biochem. Pharmacol., 79, 350–360.
Samudio, I., Konopleva, M., Hail, N., Shi, Y. X., McQueen, T., Hsu, T., Evans, R., Honda, T., Gribble, G. W., Sporn, M., Gilbert, H. F., Safe, S., and Andreeff, M. (2005) J. Biol. Chem., 280, 36273–36282.
Pautz, A., Art, J., Hahn, S., Nowag, S., Voss, C., and Kleinert, H. (2010) Nitric Oxide, 23, 75–93.
Kang, Y. J., Mbonye, U. R., DeLong, C. J., Wada, M., and Smith, W. L. (2007) Prog. Lipid Res., 46, 108–125.
Dinkova-Kostova, A. T., Liby, K. T., Stephenson, K. K., Holtzclaw, W. D., Gao, X., Suh, N., Williams, C., Risingsong, R., Honda, T., Gribble, G. W., Sporn, M. B., and Talalay, P. (2005) Proc. Natl. Acad. Sci. USA, 102, 4584–4589.
Liu, H., Dinkova-Kostova, A. T., and Talalay, P. (2008) Proc. Natl. Acad. Sci. USA, 105, 15926–15931.
Ahmad, R., Raina, D., Meyer, C., Kharbanda, S., and Kufe, D. (2006) J. Biol. Chem., 281, 35764–35769.
Wu, R. P., Hayashi, T., Cottam, H. B., Jin, G., Yao, S., Wu, C. C., Rosenbach, M. D., Corr, M., Schwab, R. B., and Carson, D. A. (2010) Proc. Natl. Acad. Sci. USA, 107, 7479–7484.
Dinkova-Kostova, A. T., Massiah, M. A., Bozak, R. E., Hicks, R. J., and Talalay, P. (2001) Proc. Natl. Acad. Sci. USA, 98, 3404–3409.
Deeb, D., Gao, X., Dulchavsky, S. A., and Gautam, S. C. (2007) Anticancer Res., 27, 3035–3044.
Jackson, J. K., Higo, T., Hunter, W. L., and Burt, H. M. (2006) Inflamm. Res., 55, 168–175.
Gao, X., Deeb, D., Jiang, H., Liu, Y., Dulchavsky, S. A., and Gautam, S. C. (2007) J. Neurooncol., 84, 147–157.
Liby, K., Yore, M. M., Roebuck, B. D., Baumgartner, K. J., Honda, T., Sundararajan, C., Yoshizawa, H., Gribble, G. W., Williams, C. R., Risingsong, R., Royce, D. B., Dinkova-Kostova, A. T., Stephenson, K. K., Egner, P. A., Yates, M. S., Groopman, J. D., Kensler, T. W., and Sporn, M. B. (2008) Cancer Res., 68, 6727–6733.
Kim, J. E., You, D. J., Lee, C., Ahn, C., Seong, J. Y., and Hwang, J. I. (2010) Cell. Signal., 22, 1645–1654.
Lee, Y., Shin, D. H., Kim, J. H., Hong, S., Choi, D., Kim, Y. J., Kwak, M. K., and Jung, Y. (2010) Eur. J. Pharmacol., 643, 21–28.
Sporn, M. B., Liby, K. T., Yore, M. M., Fu, L., Lopchuk, J. M., and Gribble, G. W. (2011) J. Nat. Prod., 74, 537–545.
Couch, R. D., Browning, R. G., Honda, T., Gribble, G. W., Wright, D. L., Sporn, M. B., and Anderson, A. C. (2005) Bioorg. Med. Chem. Lett., 15, 2215–2219.
Yore, M. M., Liby, K. T., Honda, T., Gribble, G. W., and Sporn, M. B. (2006) Mol. Cancer Ther., 5, 3232–3239.
Albini, A., and Sporn, M. B. (2007) Nat. Rev. Cancer, 7, 139–147.
Dinkova-Kostova, A. T., and Wang, X. J. (2011) Chem. Biol. Interact., 192, 101–106.
Hur, W., and Gray, N. S. (2011) Curr. Opin. Chem. Biol., 15, 162–173.
Ishii, T., Ishikawa, M., Miyoshi, N., Yasunaga, M., Akagawa, M., Uchida, K., and Nakamura, Y. (2009) Chem. Res. Toxicol., 22, 1689–1698.
Chung, S., Yao, H., Caito, S., Hwang, J. W., Arunachalam, G., and Rahman, I. (2010) Arch. Biochem. Biophys., 501, 79–90.
Lei, M., Wang, J. G., Xiao, D. M., Fan, M., Wang, D. P., Xiong, J. Y., Chen, Y., Ding, Y., and Liu, S. L. (2012) Eur. J. Pharmacol., 674, 73–79.
Zhang, Y. (2000) Carcinogenesis, 21, 1175–1182.
Shih, A. Y., Erb, H., and Murphy, T. H. (2007) J. Neurochem., 101, 109–119.
Sumi, D., Numasawa, Y., Endo, A., Iwamoto, N., and Kumagai, Y. (2009) J. Toxicol. Sci., 34, 627–635.
Frankfurt, O. S., Lipchina, L. P., Bunto, T. V., and Emanuel, N. M. (1967) Byul. Eksp. Biol. Med., 64, 86–88.
Wattenberg, L. W. (1977) J. Natl. Cancer Inst., 58, 395–398.
Reuter, S., Gupta, S. C., Chaturvedi, M. M., and Aggarwal, B. B. (2010) Free Radic. Biol. Med., 49, 1603–1616.
Hayes, J. D., and McMahon, M. (2009) Trends Biochem. Sci., 34, 176–188.
Thu, K. L., Pikor, L. A., Chari, R., Wilson, I. M., Macaulay, C. E., English, J. C., Tsao, M. S., Gazdar, A. F., Lam, S., Lam, W. L., and Lockwood, W. W. (2011) J. Thorac. Oncol., 6, 1521–1529.
Ren, D., Villeneuve, N. F., Jiang, T., Wu, T., Lau, A., Toppin, H. A., and Zhang, D. D. (2011) Proc. Natl. Acad. Sci. USA, 108, 1433–1438.
Magesh, S., Chen, Y., and Hu, L. (2012) Med. Res. Rev., 32, 687–726.
Saha, P. K., Reddy, V. T., Konopleva, M., Andreeff, M., and Chan, L. (2010) J. Biol. Chem., 285, 40581–40592.
Tran, T. A., McCoy, M. K., Sporn, M. B., and Tansey, M. G. (2008) J. Neuroinflammation, 5, 1–14.
Wei, Y., Gong, J., Yoshida, T., Eberhart, C. G., Xu, Z., Kombairaju, P., Sporn, M. B., Handa, J. T., and Duh, E. J. (2011) Free Radic. Biol. Med., 51, 216–224.
Pergola, P. E., Raskin, P., Toto, R. D., Meyer, C. J., Huff, J. W., Grossman, E. B., Krauth, M., Ruiz, S., Audhya, P., Christ-Schmidt, H., Wittes, J., and Warnock, D. G. (2011) N. Engl. J. Med., 365, 327–336.
Author information
Authors and Affiliations
Corresponding author
Additional information
Original Russian Text © K. T. Turpaev, 2013, published in Biokhimiya, 2013, Vol. 78, No. 2, pp. 147–166.
Rights and permissions
About this article
Cite this article
Turpaev, K.T. Keap1-Nrf2 signaling pathway: Mechanisms of regulation and role in protection of cells against toxicity caused by xenobiotics and electrophiles. Biochemistry Moscow 78, 111–126 (2013). https://doi.org/10.1134/S0006297913020016
Received:
Revised:
Published:
Issue Date:
DOI: https://doi.org/10.1134/S0006297913020016