Samenvatting
In het hoofdstuk Acute bewegingsstoornissen worden de epidemiologie, aandachtspunten bij anamnese en lichamelijk onderzoek, differentiaaldiagnose en behandelopties besproken. Het beschrijft drie frequent voorkomende acute bewegingsstoornissen door psychofarmaca: acute dystonie, acute acathisie en parkinsonisme. Acute dystonie is een abnormale houding of spasme van de spieren en kan in alle spiergroepen optreden, maar meestal in het hoofdhalsgebied. Acute dystonie uit zich vaak met een veranderde houding of stand en kan leiden tot pijn, onrust en/of angst. Soms is er alleen een strak gevoel in de tong of keel. Acute dystonie kan gedurende de dag variëren of bewegingsafhankelijk zijn. Acute dystonie wordt meestal veroorzaakt door het starten of verhogen van een antipsychoticum en ontstaat binnen 7 dagen. Acute dystonie kan ook ontstaan bij het starten of verhogen van andere dopamine-antagonisten, zoals bepaalde anti-emetica, of het plotseling staken van anticholinergica en in een zeldzaam geval door gebruik van antidepressiva, lithium, cocaïne en anticonvulsiva. Een oculogyrische crisis kan ook later ontstaan bij een stabiele dosering antipsychoticum. Hierbij is de uitlokkende factor vaak stress of emotie waardoor de dystonie soms ten onrechte als psychogeen geïnterpreteerd wordt. Een oculogyrische crisis duurt meestal enkele minuten tot een kwartier en komt vaak terug. Laryngospasme is een zeldzame maar levensbedreigende vorm van acute dystonie.
This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.
Access this chapter
Tax calculation will be finalised at checkout
Purchases are for personal use only
Geraadpleegde literatuur
American Psychiatric Association (2000). Diagnostic and statistical manual of mental disorders: DSM-IV (4th ed.). American Psychiatric Association.
Bakker, P. R., De Groot, I. W., Van Os, J., & Van Harten, P. N. (2011). Long-stay psychiatric patients: A prospective study revealing persistent antipsychotic-induced movement disorder. PLoS ONE, 6, e25588.
Burkhard, P. R. (2014). Acute and subacute drug-induced movement disorders. Parkinsonism and Related Disorders, 20S1, S108–12.
Cahn, W., Krabbendam, L., Myin-Germeys, I., et al. (2011). Handboek schizofrenie. De Tijdsstroom.
Caroff, S. N., Hurford, I., Lybrand, J., et al. (2011). Movement disorders induced by antipsychotic drugs: Implications of the CATIE schizophrenia trial. Neurologic clinics, 29, 127–viii.
Chow, C. L., Kadouh, N. K., Bostwick, J. R., & VandenBerg, A. M. (2020). Akathisia and newer second-generation antipsychotic drugs: A review of current evidence. Pharmacotherapy, 40(6), 565–574. https://doi.org/10.1002/phar.2404 Epub 2020 May 20.
Christodoulou, C., & Kalaitzi, C. (2005). Antipsychotic drug-induced acute laryngeal dystonia: Two case reports and a mini review. Journal of Psychopharmacology, 19, 307–311.
Demyttenaere, K., Detraux, J., Racagni, G., & Vansteelandt, K. (2019). Medication-induced akathisia with newly approved antipsychotics in patients with a severe mental illness: A systematic review and meta-analysis. CNS Drugs, 33(6), 549–566. https://doi.org/10.1007/s40263-019-00625-3
Dressler, D., & Benecke, R. (2005). Diagnosis and management of acute movement disorders. Journal of Neurology, 252, 1299–1306.
Moleman, P. (2009). Praktische psychofarmacologie. Prelum.
Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (2012). Multidisciplinaire richtlijn schizofrenie. De Tijdstroom.
Poyurovsky, M. (2010). Acute antipsychotic-induced akathisia revisited. British Journal of Psychiatry, 196, 89–91.
Pringsheim, T., Doja, A., Belanger S. et al. (2011). Treatment recommendations for extrapyramidal side effects associated with second-generation antipsychotic use in children and youth. Paediatrics & child health, 16(9), 590–598.
Savica, R., Grossardt, B. R., Bower, J. H., et al. (2017). Incidence and time trends of drug-induced parkinsonism: A 30-year population-based study. Movement Disorders, 32(2), 227–234.
Taylor, D., Paton, C., & Kapur, S. (2009). Prescribing guidelines. Informa Healthcare.
Van Harten, P. N. (2003). Acute bewegingsstoornissen door medicijnen. Tijdschrift voor Psychiatrie, 45, 251–263.
Van Harten, P. N. (2006). Bewegingsstoornissen in de psychiatrie: Casuïstiek en achtergronden (1e druk). De Tijdstroom.
Van Harten, P. N., Hoek, H. W., & Kahn, R. S. (1999). Acute dystonia induced by drug treatment. BMJ, 319, 623–626.
Author information
Authors and Affiliations
Editor information
Editors and Affiliations
Rights and permissions
Copyright information
© 2022 Bohn Stafleu van Loghum is een imprint van Springer Media B.V., onderdeel van Springer Nature
About this chapter
Cite this chapter
Mentzel, C., Tempelaar, W.M., van Harten, P.N., Doornebal-Bakker, P.R., de Witte, L.D. (2022). Acute bewegingsstoornissen. In: Luykx, J., Tijdink, J., Vinkers, C., de Witte, L. (eds) Acute psychiatrie. Bohn Stafleu van Loghum, Houten. https://doi.org/10.1007/978-90-368-2801-7_14
Download citation
DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-368-2801-7_14
Published:
Publisher Name: Bohn Stafleu van Loghum, Houten
Print ISBN: 978-90-368-2800-0
Online ISBN: 978-90-368-2801-7
eBook Packages: Dutch language eBook collection