Zusammenfassung
Als sekundärer Aldosteronismus wurden Zustände mit gesteigerter Aldosteronsekretion beschrieben, deren Ursachen nicht — wie bei dem primären Aldosteronismus — auf primären organischen Veränderungen der Nebennierenrinde beruhen, sondern auf deren Stimulierung durch übergeordnete Abschnitte des physiologischen Regulationssystems der Aldosteronsekretion. Ursachen einer derartigen Stimulierung sind Störungen des Bestandes oder der Verteilung von Elektrolyten und Wasser, zu deren Beseitigung u. a. eine gesteigerte Rückresorption von Natrium, Chlorid und Wasser, bzw. eine vermehrte Sekretion von Kaliumund Wasserstoffionen erforderlich ist, d. h. tubuläre Funktionsänderungen, wie sie Aldosteron direkt oder indirekt bewirkt. Seiner biologischen Bedeutung nach ist der sekundäre Aldosteronismus also ein Anpassungsvorgang. Er stellt damit einen adrenocortico-renalen Teilmechanismus in dem komplexen System der zirkulatorischen, neuralen, endokrinen und metabolischen Anpassungsreaktionen dar, die der Homöostase des Elektrolyt- und Wasserhaushaltes dienen. Nach unseren derzeitigen Vorstellungen wirken als Stimuli für die Auslösung eines sekundären Aldosteronismus.
Access this chapter
Tax calculation will be finalised at checkout
Purchases are for personal use only
Preview
Unable to display preview. Download preview PDF.
Literatur
Axelrad, B. J., J. E. Cates, B. B. Johnson and J. A. Luetscher: Brit. med. J. 1, 196 (1955).
Barger, A. C., R. Liebovitz and F. P. Muldowney: J. chron. Dis. 9, 571 (1959).
Baronofsky, I. D., R. E. Faucett and H. A. Weiss: J. Amer, med. Ass. 172, 231 (1960).
Bartter, F. C., and D. S. Gann: Circulation 21, 1016 (1960).
Biron, P., E. Koiw, W. Nowaczynski, J. Brouillet and J. Genest: J. clin. Invest. 40, 338 (1961).
Blake, W. B., R. Wegria, R. P. Keating and H. P. Ward: Amer. J. Physiol. 157, 1149 (1949).
Blakett, R. B.: Aust. Ann. Med. 4, 261 (1955).
Bojesen, E. and H. Degn: Arta endocr. (Kbh.) 37, 541 (1961).
Braun-Menendez, E., J. C. Fasciolo, L. F. Leloir et J. M. Munoz: C. R. Soc. Biol. (Paris) 133, 731 (1940).
Bradley, S. E. zit. nach Merrill, A. J. 1962.
Buchborn, E., K. R. Koczorek und H. P. Wolff: Klin. Wschr. 35, 452 (1957).
Caniggia, A., T. Di Perri e R. Atti: XX. Congr. Soc. Ital. Cardiologia 1958, 768.
Carpenter, C. C. J., J. D. Davis and C. R. Ayers: Fed. Proc. 20, 178 (1961).
Chart, J. J., and E. S. Shipley: J. clin. Invest. 32, 560 (1953).
Chart, J. J., E. S. Gordon, P. Helmer and M. Le Sher: J. clin. Invest. 35, 254 (1956).
Coppage, W. S., D. Island, A. E. Cooner and G. W. Liddle: Clin. Res. 9, 177 (1961).
Coppitz, A., e G. Cinti: Arch. De Vecchi Anat. pat. 12, 745 (1949).
Cottier, P. T.: In: Essentielle Hypertonie, S. 82. Berlin-Göttingen-Heidelberg: Springer 1960.
Cottier, P. T., A. F. Muller und A. Schmidt: Schweiz, med. Wschr. 89, 376 (1959).
Davis, J. O.: Recent Progr. Hormone Res. XVII, 384 (1961).
Davis, J. O., and W. C. Ball: Amer. J. Physiol. 192, 538 (1959).
Davis, J. O., C. R. Ayers and CH. carpenter: J. clin. Invest. 40, 1466 (1961).
Davis, J. O., M. J. Goodkind and R. E. Hyatt: Amer. J. Physiol. 183, 230 (1956).
Davis, J. O., Ph. M. Hartroft, E. O. Titus, Ch. C. Carpenter, C. R. Ayers and H. E. Spiegel: J. clin. Invest. 41, 378 (1962).
Davis, J. O., D. S. Howell and L. Southworth: Circulat. Res. 1, 260 (1953).
Davis, J. O., N. A. Yankopoulos and J. Holman: Amer. Physiol. 202, 207 (1962).
Deane, H. W., and A. C. Barger: Zit. nach Barger, Liebowitz und Muldowney, S. O. — Endocrinology 61, 758 (1957).
Deane, H. W., R. H. Schneeweiss and L. I. Gidez: Proc. Soc. exp. Biol. (N. Y.) 104, 417 (1960).
Denning, B., and J. A. Luetscher: Proc. Soc. exp. Biol. (N. Y.) 73, 171 (1950).
Dexter, L., and F. W. Haynes: Proc. Soc. exp. Biol. (N. Y.) 55, 288 (1944).
Di Perri, T., G. Giuderi, G. Ravenni, V. Bianchi, C. Monciatti, M. Rubegni e M. Braconi: Minerva cardioangiol. europ. 6, 694 (1958).
Dollery, C. T., R. Shakman and J. Shillingford: Brit. med. J. 1959, II, 1367.
Duncan, L. E., G. W. Liddle and F. C. Bartter: J. clin. Invest. 35, 1299 (1956).
Dunihue, F. W.: Anat. Rec. 103, 442 (1949).
Dunihue, F. W., and W. V. Robertson: Endocrinology 61, 293 (1957).
Dyrenfurth, I., C. H. Stacey, J. C. Beck and E. H. Venning: Metabolism 6, 544 (1957).
Earle, D. P., S. J. Färber and E. D. Pellegrino: J. clin. Invest. 30, 421 (1951).
Ehrlich, E. N., M. Laves, K. Lugibihl and R. L. Landau: J. Lab. clin. Med. 59, 588 (1962).
Epstein, F. H., G. T. Lesser and E. Y. Berger: Proc. Soc. exp. Biol. (N.Y.) 75, 822 (1950).
Fabre, J., A. F. Müller, A. Gautier et A. Perrier: Brux. méd. 38, 1457 (1958).
Farber, S. J.: J. chron. Dis. 5, 87 (1957).
Farnsworth, E. B., and M. H. Barker: Proc. Soc. exp. Biol. (N.Y.) 52, 47 (1943).
Garst, J. B., N. P. Shumway, H. Schwartz and G. L. Farrell: J. clin. Endocr. 20, 1351 (1960).
Genest, J., W. Nowaczynski, E. Koiw, T. Sandor und P. Biron: In: Essentielle Hypertonic S. 141. Berlin-Göttingen-Heidelberg: Springer 1960.
Giroud, C. J., N. Kalant, R. H. Despointes and D. Das Gupta: Recent. Progr. Hormone Res. XVII, 353 (1961).
Giuseffi, J., E. E. Werkö, P. V. Larson, L. Schiff and D. W. Elliott: New Engl. J. Med. 257, 796 (1957).
Green, D. M., and E. J. Ellis: Circulation 10, 536 (1954).
Goormaghtigh, N., et L. Elaut: C. R. Soc. biol. (Paris) 101, 501 (1929).
Gormaghtigh, N.: Proc. Soc. exp. Biol. (N.Y.) 42, 688 (1939).
Goodyer, A. V.: In: Heart, Kidney and Electrolytes, p. 89. New York, London: Grune and Stratton 1962.
Gross, F.: Klin. Wschr. 36, 693 (1958).
In: Essentielle Hypertonie, S. 103. Berlin-Göttingen-Heidelberg: Springer 1960.
Gross, F., and P. Lichtlen: Proc. Soc. exp. Biol. (N.Y.) 98, 341 (1958).
Gross, F., O. Buschor and P. Zeugin: Amer. J. Physiol. 199, 1 (1960).
Goodyer, A. V., A. S. Relman, F. D. Lavrason and F. H. Epstein: J. clin. Invest. 29, 973 (1950).
Hall, P. W., and E. E. Selkurt: Amer. J. Physiol. 164, 143 (1951).
Hartroft, P. M.: J. exp. Med. 105, 501 (1957).
Hartroft, P. M., and W. S. Hartroft: J. exp. Med. 102, 205 (1955).
Haynes, F. W., L. Dexter and R. E. Seibel: Amer. J. Physiol. 150, 198 (1947).
Heller, B. I., and W. E. Jacobsen: Amer. Heart J. 39, 188 (1950).
Helmer, O. M.: In: Symposium on Angiotensin, Circulation XXV, 169 (1962).
Henley, K. S., D. H. Strebten and H. M. Pollard: Gastroenterology 38, 681 (1960).
Hoobler, S. W.: In: Essentielle Hypertonie, S. 100. Berlin-Göttingen-Heidelberg: Springer 1960.
Houssay, B. A., and E. Braun-Menendez: Brit. med. J. 2, 179 (1942).
Hurter, R., and J. D. Nabarro: Acta endocr. (Kbh.) 33, 168 (1960).
Jeanneret, P.: J. Lab. clin. Med. 38, 604 (1951).
Jeanneret, P., A. F. Esselier und H. J. Holtmeier: Helv. med. Acta. 23, 60 (1956).
Judson, W. E., and O. M. Helmer: J. Lab. clin. Med. 56, 828 (1960).
Kliman, B., and R. E. Peterson: J. biol. Chem. 235, 1639 (1960).
Koczorek, K. R.: Unveröff. Befunde.
Koczorek, K. R., H. P. Wolff und M. L. Beer: Klm. Wschr. 35, 497 (1957).
Ködding, R., H. P. Wolff, J. Karl und M. Torbica: VIII. Sympos. Dtsch. Ges. Endokrinologie, S. 321. München 1961.
Kohlstaedt, K. G., and I. H. Page: J. exp. Med. 72, 201 (1940).
Laidlaw, Y. C., E. R. Yendt and A. G. Cornall: Metabolism 9, 612 (1960).
Landau, R. L., and K. Lugibihl: J. clin. Endocr. 18, 1237 (1958).
Larach, J. H., M. Angers, W. Kelly and S. Lieberman: J. Amer. med. Ass. 174, 234 (1960).
Laragh, J., S. Ulick, V. Jantjszewicz, A. Denning, W. Kelly and S. Lieberman: J. clin. Invest. 39, 1091 (1960).
Lenzi, F., A. Caniggia, T. Di Perri, R. Guideri and G. Ravenni: Acta med. scand. 163, 329 (1959).
Leslie, S. H., B. Johnston and E. P. Ralli: J. clin. Invest. 30, 1200 (1951).
Lewis, H. A., S. D. Leo and M. Prinzmetal: Amer. Heart J. 21, 319 (1941).
Lieberman, A. H.: Arch, intern. Med. 102, 990 (1958).
Luetscher, J. A., and B. B. Johnson: J. clin. Invest. 33, 276, 1441 (1954).
Luetscher, J. A., R. Neher and A. Wettstein: Experientia (Basel) 10, 456 (1954); 12, 22 (1956).
Malamos, B., K. Moiras und G. Lewis: Münch. med. Wschr. 102, 827 (1960).
Marson, F. G., and M. D. Birm: Lancet 2, 847 (1954).
Melvin, R. L., W. S. Wilde, A. J. Vander and L. P. Sullivan: Amer. J. Physiol. 195, 549 (1958).
Mccall, M. F., and B. Singer: J. clin. Endocr. 13, 1157 (1953).
Merill, A. J.: J. clin. Invest. 25, 389 (1946).
— In: Heart, Kidney and Electrolytes, S. 117. New York and London: Grune and Stratton 1962.
Merill, A. J., L. J. Morrison and E. S. Brannon: Amer. J. Med. 1, 468 (1946).
Müller, A. F.: Schweiz, med. Wschr. 89, 1093 (1959).
Muller, A. F., E. L. Manning und A. M. Riondel: Schweiz, med. Wschr. 86, 1367 (1956).
Muller, A. F., A. M. Riondel, E. L. Manning und R. S. Mach: Schweiz, med. Wschr. 86, 1335 (1956).
Page, I. H.: J. exp. Med. 61, 67 (1935).
— Hypertension, p. 48. Minneapolis: Minnesota Press 1951.
Patek, A. J., H. Mankin, H. Colcher, H. Lowell and D. P. Earle: J. clin. Invest. 27, 135 (1948).
Pasqualino, A., and G. H. Bourne: Nature (Lond.) 182, 1426 (1958).
Parrish, A. E. In: Edema, Philadelphia and London: W. B. Saunders Co. 1960.
Peters, J. P.: Amer. J. Med. 12, 66 (1952).
Peterson, R. E.: J. clin. Invest. 39, 320 (1960).
Prinzmetal, M., B. Friedman and E. T. Oppenheimer: Proc. Soc. exp. Biol. (N.J.). 38, 493 (1938).
Rapoport, A., and A. G. Gornall: Canad. med. Ass. J. 85, 83 (1961).
Romani, J. D., et M. Albeaux-Fernet: Bull. Soc. méd. Hôp. Paris 73, 88 (1957).
Rosenbaum, J. D., S. Papper and M. M. Ashley: J. clin. Invest. 31, 657 (1952).
Samuels, L. T., H. Brown, N. Eik-Ness, F. H. Tylor and D. V. Dominguez: CIBA Coll. Endocrinology 11, 208, London: Churchill 1957.
Schloss, G.: Helv. med. Acta 14, 22 (1947).
Schwiegk, H., u. G. Rieker: Handbuch d. Inneren Medizin IX/1, 258.
Schwiegk, H., G. Rieker, H. P. Wolff und K. R. Koczorek: Verh. IV. Int. Kongr. f. Biochemie, Wien 1958.
Selkurt, E. E.: In: Essentielle Hypertonie, S. 100. Berlin-Göttingen-Heidelberg: Springer 1960.
Siegenthaler, W.: Klin. Physiologie u. Pathologie d. Wasser-u. Salzhaushaltes. Berlin-Göttingen-Heidelberg: Springer 1960.
Siegenthaler, W., B. Turniger und P. Hösli: Schweiz, med. Wschr. 89, 1309 (1959).
Siegenthaler, W., B. Truniger, W. Rutishauser, E. Lüthy und R. Hegglin: Schweiz, med. Wschr. 91, 259 (1961).
Singer, B., and J. Wener: Amer. Heart J. 45, 795 (1953).
Slater, J. D., A. G. Caspar, C. S. Delea and F. J. Babtter: Clin. Res. 9, 209 (1961).
Stanbury, S. W.: Advanc. intern Med. IX, 231 (1958).
Stanbury, S. W., A. H. Gowenlock and R. F. Mahler: An International Symposium on Aldosterone, p. 155. London: Churchill 1958.
Summerskill, and Crabbe: Lancet 11, 1091 (1957).
Taquini, A. C.: Rev. Soc. argent. Biol. 14, 422 (1938).
Taquini, A. C., y J. C. Fasciolo: Rev. argent. Cardiol. 14, 1 (1947).
Thomas, J. P. and F. C. Bartter: Brit. med. J. 1961, 11341134.
Thorn, G. W., J. H. Harrison, J. P. Merrill, M. G. Crescitiello, T. F. Frawley and G. T. Finken-Staedt: Ann. Intern. Med. 37, 972 (1952).
Tobian, L., J. Thompson, R. Twedt and J. Jancock: J. clin. Invest. 37, 670 (1958).
Tobian, L., and J. Binion: J. clin. Invest. 33, 1407 (1954).
— Circulation 5, 754 (1952).
Tronchetti, F., e. R. Romanelli: Zit. n. Conn, J. H., and E. S. Conn: Recent. Progr. Hormone Res. XVII, 387 (1961).
Venning, E. H., J. Dyrenfurth, J. B. Dossetor and J. Beck: Circulation 23, 168 (1961).
Vesin, P., Ch. Jacquier, E. E. Baulieu et R. Cattan: Bull. Soc. méd. Hôp. Paris 73, 383 (1957).
Vesin, P., P. Funel, F. Lemonnier et E. E. Baulieu: Sem. Hop. Paris 32, 3205 (1956).
Wärter, J., J. Schwartz und R. Bloch: Essentielle Hypertonie, S. 165. Berlin-Göttingen, Heidelberg: Springer 1960.
Werkö, L., E. Varnanskas, H. Ellasch, J. Ek., H. Bucht, B. Thomasson and J. Bergström: Circulation 9, 687 (1954).
Winton, F. R.: Physiol. Rev. 17, 408 (1937).
Wolff, H. P., K. R. Koczorek und E. Buchborn: Verh. dtsch. Ges. inn. Med. 62, 480 (1956).
— Internat. Symposium on Aldosterone. London: Churchill 1958.
Wolff, H. P., K. R. Koczorek, E. Buchborn und M. Köhler: Klin. Wschr. 34, 1105 (1956).
Wolff, H. P., K. R. Koczorek, E. Buchborn and G. Rieker: J. chron. Dis. 9, 554 (1959).
Wolff, H. P., K. R. Koczorek und L. Goeldel: AUS Vorhergehendem
Wolff, H. P., K. R. Koczorek, W. Jesch und E. Buchborn: Klin. Wschr. 34, 366 (1956).`
Nachtrag: Kaplan, M., and F. L. Bartter: J. clin. Invest. 41, 715 (1962).
Author information
Authors and Affiliations
Editor information
Editors and Affiliations
Rights and permissions
Copyright information
© 1962 Springer-Verlag GmbH Berlin Heidelberg
About this paper
Cite this paper
Wolff, H.P. (1962). Der sekundäre Aldosteronismus Herz-, Leber- und Nierenkranker. In: Schlegel, B. (eds) Verhandlungen der Deutschen Gesellschaft für Innere Medizin. Verhandlungen der Deutschen Gesellschaft für Innere Medizin, vol 68. J.F. Bergmann-Verlag, Munich. https://doi.org/10.1007/978-3-642-96029-1_89
Download citation
DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-642-96029-1_89
Publisher Name: J.F. Bergmann-Verlag, Munich
Print ISBN: 978-3-8070-0254-5
Online ISBN: 978-3-642-96029-1
eBook Packages: Springer Book Archive