Öz
Dünya çapında giderek daha fazla insan yurt dışında sağlık hizmeti almayı talep etmektedir. Türkiye sağlık turizmi konusundaki yetkinliği, sağlık ve bakım hizmetlerinin kalitesi nedeni ile sağlık turizmi hastaları için güven duyulan bir ülke olmanın yanı sıra fiyat avantajı ile de tercih edilen bir ülke konumundadır. Bu çalışmanın amacı; bir sağlık bilgi sistemi olarak e-Nabız uygulamalarının (www.enabiz.gov.tr) sağlık turizmi hastalarına ve hekimlere uygulanabilir olması için eksikliklerin giderilmesi, yeni bir model çerçevesinde daha etkin kullanımının sağlanmasıdır. Bu amaçla Türkiye’nin ve dünyanın en prestijli hastaneleri arasında yer alan Hacettepe Üniversitesi Hastaneleri Uluslararası Hasta Koordinatörlüğü bünyesinde 01.04.2019 ile 01.04.2020 tarihleri arasında ayaktan ve yatarak hizmet almış 409 sağlık turizmi hastasına ve Hacettepe Üniversitesi bünyesinde öğretim üyesi ve araştırma görevlisi olarak çalışmakta olan 572 hekime yüz yüze anketler uygulanmıştır. İstatistiksel değerlendirmeler IBM Statistics 25.0 paket programı ile yapılmıştır. Araştırma sonucunda, e-Nabız uygulamalarının sağlık turizmi hastaları ve hekimler için de geliştirilmeye ihtiyaç olduğu ve sağlık verilerine elektronik ortam üzerinden erişimin sağlık turizmi hastaları tarafından talep edildiği tespit edilmiştir. Çalışmada kanıtlanan hipotezler ve yapılan literatür incelemesi sonucu elde edilen bilgiler doğrultusunda sağlık turizmi hastalarının söz konusu talep ve ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla e-Pulse International sistemi model önerisi oluşturulmuştur. Çalışmada e-Pulse International sisteminin uygulama sürecine ait aşamalar kurgulanmış ve temel bileşenleri tanıtılmıştır. E-Pulse International sistemi ile Türkiye’ye gelen sağlık turizmi hastalarının sağlık verilerine dünyanın her yerinden hızlı ve güvenilir bir şekilde erişmelerini sağlamak, işlemlerini kolaylaştırarak, onlara kişiselleştirilmiş, hızlı ve güvenilir hizmet sunmak ve sağlık turizmi hastalarına verilen hizmetlerin kalitesinde bir değer yaratarak sağlık turizminin ülke ekonomisine katkısını artırmak hedeflenmektedir. Bu kapsamda sağlık turizmi hastalarının Türkiye’de aldıkları sağlık hizmeti ile ilgili memnuniyet oranlarının artırılması açısından e-Pulse International sisteminin geliştirilmesi çok önemli katkıda bulunacaktır. Sağlık turizmi hastalarına e-Pulse International sistemi hizmetinin sunulması Türkiye’yi diğer sağlık turizmi hizmeti sunan ülkeler arasında daha fazla tercih edilir duruma getirecektir. Sistem, sağlık turizmi hastalarının veri erişimini sağlaması bakımından tedavi süreci konforunu artırarak sağlık turizmini olumlu yönde etkileyecek ve gelişmesine katkıda bulunacaktır.
Anahtar Kelimeler
Sağlık Turizmi Medikal Turizm Kişisel Sağlık Bilgi Sistemleri E-Nabız Sistemi
Kaynakça
- Allen, M. (2008). The Model PHR for Public. Erişim adresi: https://grantome.com/grant/NIH/P01-HK000029-03-1
- Altuntaş, E. Y. (2019). Sağlık Hizmetleri Uygulamalarında Dijital Dönüşüm. Konya: Eğitim Yayınevi.
- Aslani, N., Ahmadi, M., & Samadbeik, M. (2020). A Systematic Review of the Attributes of Electronic Personal Health Records for Patients with Multiple Sclerosis. Health and Technology, 10(3), 587-599. doi: 10.1007/s12553-019-00387-4
- Aydın, D., Şeker, S. ve Şahan, S. (2011). Kamu Hastanelerinde Sağlık Turizmi ve Turistin Sağlığı Uygulama Rehberi. Ankara: Sağlık Bakanlığı Yayınları.
- Beyhan, O., Gül, F. ve Ülgü, M. (2016, Ekim). Kişisel Sağlık Kaydı Sistemi E-Nabız’ın Hasta Güçlendirmesi ve Bilgi Güvenliği Açısından Değerlendirilmesi. S. Akgün, G. Yüksel ve M. Baydoğrul (Editörler), 1. Uluslararası Sağlıkta Bilişim ve Bilgi Güvenliği Kongresi (ss. 21). Erişim adresi: http://www.hcs-antalya.org/tr/bilimsel-kitap-ar%C5%9Fivi
- Carrera, P. M. & Bridges, J. F. P. (2006). Globalization and Healthcare: Understanding Health and Medical Tourism. Expert Review of Pharmacoeconomics & Outcomes Research, 6(4), 447-454. doi: 10.1586/14737167.6.4.447
- Civan, A., Skeels, M. M., Stolyar, A., & Pratt, W. (2006). Personal Health Information Management: Consumers’ Perspectives. In AMIA Annual Symposium Proceedings: Vol. 2006. (pp. 156–160). Erişim adresi: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1839450/
- Cohen, I. G. (2010). Medical Tourism: The View from Ten Thousand Feet. Hastings Center Report, 40 (2), 11-12. doi:10.1353/hcr.0.0238
- Çeken, H. ve Ateşoğlu, L. (2008). Küreselleşme Sürecinde Turizm Endüstrisinin Avrupa Birliği ve Türkiye Ekonomisindeki Yeri ve Önemi. Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 136-151. Erişim adresi: http://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423913731.pdf
- Çıngı, H. (1990). Örnekleme Kuramı. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
- Çiçek, Ş. E. ve Söğüt, N. (2018). Sağlık Sektöründe E-Devlet Uygulamalarının Etkinliği Üzerine Bir Araştırma: Isparta İli Örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 9(22), 32-59. doi: 10.21076/vizyoner.452027
- Dang, H. S., Nguyen, T. M. T., Wang, C. N., Day, J. D., & Dang, T. M. H. (2020). Grey System Theory in the Study of Medical Tourism Industry and its Economic İmpact. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(3), 961. doi:10.3390/ijerph17030961
- Demir, H. (2016). Mobil Sağlık Uygulamalarının Sağlık Hizmetlerine İşlem Maliyeti Yaklaşımı Bağlamında Etkisi: Hastane Yöneticileri Üzerine Bir Araştırma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İzmir Katip Çelebi Üniversitesi, İzmir, Türkiye.
- Demir, R. (2017). Medipol Üniversitesi Öğrencilerinin Sağlık Bilgi Sistemleri ve E-Nabız Sistemine İlişkin Farkındalık ve Kullanım Düzeylerinin Belirlenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Medipol Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
- Demir, S. (2019). E-Devlet Kapsamında E-Nabız Uygulamasına Dair Farkındalığın İncelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum, Türkiye.
- Edelheit, J. (2008). Defining Medical Tourism or Not?, Medical Tourism Magazine, 5, 9-10. Erişim adresi: https://www.magazine.medicaltourism.com/article/health-tourism-magazine-releases-issue-5
- Ekiyor A. ve Çetin A. (2017) Sağlık Hizmeti Sunumunda ve Sosyal Pazarlama Kapsamında E-Nabız Uygulamasının Bilinirliği. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 3(1), 88-103. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/usaysad/issue/28899/309521
- Essén, A., Scandurra, I., Gerrits, R., Humphrey, G., Johansen, M. A., Kierkegaard, P., ... & Ancker, J. S. (2018). Patient Access to Electronic Health Records: Differences Across Ten Countries. Health Policy and Technology, 7(1), 44-56. doi: 10.1016/j.hlpt.2017.11.003 Fylan, F., Caveney, L., Cartwright, A., & Fylan, B. (2018). Making it Work for Me: Beliefs About Making a Personal Health Record Relevant and Useable. BMC Health Services Research, 18(1), 1-12. doi: 10.1186/s12913-018-3254-z
- Goodrich, J. N. & Goodrich, G. E. (1987). Health-Care Tourism: An Exploratory Study. Tourism Management, 8(3), 217-222. doi: 10.1016/0261-5177(87)90053-7 Goodrich, J. N. (1993). Socialist Cuba: A Study of Health Tourism. Journal of Travel Research, 32(1), 36-41. Erişim adresi: http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.890.1238&rep=rep1&type=pdf
- Graetz, I., Huang, J., Brand, R., Hsu, J., & Reed, M. E. (2019). Mobile-Accessible Personal Health Records Increase the Frequency and Timeliness Of PHR Use for Patients with Diabetes. Journal of the American Medical Informatics Association, 26(1), 50-54. doi:10.1093/jamia/ocy129
- Hacettepe Üniversitesi Hastaneleri Kalite Yönetim Sistemi. (t.y.). Erişim adresi: http://www.hastane.hacettepe.edu.tr/kalite-yonetimi_126.html
- Hacettepe Üniversitesi. (2019). Kurum İç Değerlendirme Raporu. Erişim adresi: http://sgdb.hacettepe.edu.tr/raporlar_kidr.shtml
- Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E., & Tatham, R. L. (2013). Multivariate Data Analysis. 7th ed. Essex, England: Pearson Education Limited.
- Hallem, Y., & Barth, I. (2015). Understanding the Role of Internet in Explaining the Medical-Tourist Behavior: A Conceptual Model. Management & Avenir Santé, 2(1), 51-69. Erişim adresi: https://www.cairn.info/revue-management-et-avenir-sante-2015-1-page-51.htm#
- IBM Watson health in Oncology (2019). Erişim adresi: https://www.ibm.com/downloads/cas/0ZRYPWL9
- International Medical Travel Journal. (2017). Health Tourists Spend 10 Times More in Turkey. Erişim adresi: https://www.imtj.com/news/health-tourists-spend-10-times-more-turkey/ İlhan, M. N. ve İkinci, S. İ. (2017). Turist Sağlığı Hizmetleri. D. Tengilimioğlu (Editör), Sağlık Turizmi. (ss.195-215). Ankara: Siyasal Kitabevi.
- Karahisar, T. (2018). E-Nabız Uygulamasının Sağlık Profesyonelleri Tarafından Kullanımı: İstanbul Okmeydanı Eğitim ve Araştırma Hastanesinde Görevli Doktorlar Üzerine Bir Araştırma. H. Keskin (Editör), 5. Uluslararası Sosyal Beşeri ve İdari Bilimler Sempozyumu (ss. 521- 540). Erişim adresi: http://kayit.asoscongress.com/files/asos2018ist/Sosyal.pdf
- Kaya, S., Yıldırım, H. H., Karsavuran, S., Özer, Ö., Şencan, İ. ve Aydın, D. (2013). Türkiye Medikal Turizm Değerlendirme Raporu 2013. Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Sağlık Turizmi Daire Başkanlığı. Erişim adresi: http://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/535,turkiye-medikal-turizm-degerlendirme-raporu-2013pdf.pdf
- Kıraç, R. ve Yılmaz G. (2019). Yetişkinlerde E-Nabız Sistemi Farkındalığının Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/profile/Ramazan_Kirac/publication/336881782
- Kim, E. H., Wang, M., Lau, C., & Kim, Y. (2004, September). Application and Evaluation of Personal Health İnformation Management System. Paper presented at the 26th Annual International Conference of the IEEE Engineering in Medicine and Biology Society, San Francisco, CA. Erişim adresi: https://ieeexplore.ieee.org/document/1403891
- Medical Tourism Association. (2019). Frequently Asked Questions. Erişim adresi: https://www.medicaltourism.com/frequently-asked
- Medical Tourism Market - Growth, Trends and Forecast (2020 - 2025). (2020). Erişim adresi: https://www.mordorintelligence.com/industry-reports/medical-tourism-market
- Mordkoff, J. T. (2011). The Assumption (s) of normality. Erişim adresi: http://www2.psychology.uiowa.edu/faculty/mordkoff/GradStats/part%201/I.07%20normal.pdf
- Mueller, H. & Kaufmann, E. L. (2001). Wellness Tourism: Market Analysis of a Special Health Tourism Segment and Implications for the Hotel İndustry. Journal of Vacation Marketing, 7(1), 5-17. doi: 10.1177/135676670100700101
- ONC. (2017). Health IT Terms. Glossary of Selected Terms Related to Health IT. Erişim adresi: https://www.healthit.gov/topic/health-it-basics/glossary
- Özdemirci, F. (2018). Sağlık Bilgi Sistemleri Yönetimi ve Toplumsal Bellek/Gelecek Açısından Değerlendirilmesi. Bilgi Yönetimi Dergisi, 1(2), 149-155. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/by/issue/40526/500294
- Razzaki, S., Baker, A., Perov, Y., Middleton, K., Baxter, J., Mullarkey, D., ... DoRosario, A. (2018). A Comparative Study of Artificial Intelligence and Human Doctors for the Purpose of Triage and Diagnosis. Erişim adresi: https://arxiv.org/abs/1806.10698
- Rodolfo, I. M. S. (2017). Design Strategy for Integrated Personal Health Records: İmproving the User Experience of Digital Healthcare and Wellbeing (Unpublished doctoral dissertation). Universidade NOVA de Lisboa, Lisbon, Portugal.
- Ross, S. E., Moore, L. A., Earnest, M. A., Wittevrongel, L., & Lin, C. T. (2004). Providing A Web-Based Online Medical Record with Electronic Communication Capabilities to Patients with Congestive Heart Failure: Randomized Trial. Journal of Medical Internet Research, 6(2), e12. doi: 10.2196/jmir.6.2.e12
- Sağlık Bakanlığı. (2012). Stratejik plan 2013-2017. Erişim adresi: http://www.sp.gov.tr/upload/xSPStratejikPlan/files/MND8q+SaglikBakanligiSP1317.pdf
- Sağlık Bakanlığı. (2019). T.C. Sağlık Bakanlığı 2019-2023 Stratejik Planı. Erişim adresi: https://stratejikplan.saglik.gov.tr/files/TC-Saglik-Bakanligi-2019-2023-Stratejik-Plan-Web-Katalog.pdf#zoom=55
- Sağlık Bakanlığı. (2021). Yetkili Sağlık Tesisleri ve Aracı Kuruluşlar. Erişim adresi: https://shgmturizmdb.saglik.gov.tr/TR-25360/yetkili-saglik-tesisleri-ve-araci-kuruluslar.html Smith, M. & Puczkó, L. (2009). Health and wellness tourism. London: Routledge.
- Snyder, J., Crooks, V., Johnston, R., & Kingsbury, P. (2013). Beyond Sun, Sand, and Stitches: Assigning Responsibility for the Harms of Medical Tourism. Bioethics, 27(5), 233-242. doi: 10.1111/j.1467-8519.2011.01942.x
- Soysal, A. ve Yalçın, T. (2019). Bazı Demografik Değişkenlere Göre E-Nabız Sisteminin Kullanımı: Öğrenciler Üzerinde Bir Araştırma. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 6(3), 180-188. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/sagakaderg/issue/49316/612524
- Symons, J. D., Ashrafian, H., Dunscombe, R., & Darzi, A. (2019). From EHR to PHR: Let’s Get the Record Straight. BMJ Open, 9(9), e029582. doi: 10.1136/bmjopen-2019-029582
- Taha, J., Czaja, S. J., Sharit, J., & Morrow, D. G. (2013). Factors Affecting Usage of a Personal Health Record (PHR) to manage health. Psychology and Aging, 28(4), 1124. doi:10.1037/a0033911.
- Temizkan, S. P. ve Çiçek, D. (2015). Sağlık Turizmi ve Özellikleri. S. P. Temizkan (Editör), Sağlık Turizmi. (ss. 11-36). Ankara: Detay Yayıncılık.
- Uluslararası Sağlık Turizmi ve Turistin Sağlığı Hakkında Yönetmelik (2017, 13 Temmuz). Resmi Gazete (Sayı: 30123). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/07/20170713-3.htm
- Ülgü, M. ve Gökçay, Ö. G. (2017). Sağlık Bakanlığında Büyük Veri Çalışmaları. Ş. Sağıroğlu ve O. Koç (Editörler), Büyük Veri ve Açık Veri Analitiği: Yöntemler ve Uygulamalar. (ss. 267-282). Ankara: Grafiker Yayınları. Erişim adresi: http://bigdatacenter.gazi.edu.tr/wp-content/uploads/buyuk_veri_ve_acik_veri_analitigi.pdf
- Wright, A., Poon, E. G., Wald, J., Feblowitz, J., Pang, J. E., Schnipper, J. L. ... Williams, D. H. (2012). Randomized Controlled Trial of Health Maintenance Reminders Provided Directly to Patients Through an Electronic PHR. Journal of General Internal Medicine, 27(1), 85-92. doi: 10.1007/s11606-011-1859-6
- Yıldırım, B. F. (2019). Sağlığın Kişiselleşmesi ve Kişisel Sağlık Bilgi Sistemleri. Bilgi Yönetimi, 2(2), 127-135. doi: 10.33721/by.642698
- Yorulmaz, M., Odacı, Ş. ve Akkan, M. (2018). Dijital Sağlık ve E-Nabız Farkındalık Düzeyi Belirleme Çalışması. Selçuk Üniversitesi Sosyal ve Teknik Araştırmalar Dergisi. 16, 1-11. Erişim adresi: http://sosyoteknik.selcuk.edu.tr/sustad/article/view/146
- Zengingönül, O., Emeç, H., İyilikçi, D.E. ve Bingöl, P. (2012). Sağlık Turizmi: İstanbul’a Yönelik Bir Değerlendirme. İstanbul: Ekonomistler Platformu Yayınları.
Öz
More and more people around the world are seeking healthcare abroad. With its strong capabilities in health tourism and the quality of its medical and healthcare services, Turkey not only enjoys the trust of medical tourists, it also offers cost advantages. This study aims to propose a model for removing the deficiencies of e-Nabız applications (www.enabiz.gov.tr) as an health information system, making them easier to use by patients and physicians and ensuring their more effective use. To this end, face-to-face interviews were conducted with 409 medical tourists who received inpatient and outpatient services from the International Patients Coordinatorship of Hacettepe University Hospitals between April 1, 2019 and April 1, 2020, as well as with 572 physicians working as faculty members or research assistants at Hacettepe University. Statistical analysis was conducted using the software package IBM Statistics 25.0. It was found that there was a need to develop e-Nabız applications for medical tourists and physicians as well, and medical tourists would like to have electronic access to their health records. On the basis of the hypotheses confirmed in the present study and the results of the literature review conducted, an e-Pulse International system was proposed to address these needs and desires of medical tourists. The study defines the main components of the e-Pulse International system, and details the stages for its implementation. The E-Pulse International system aims to allow medical tourists in Turkey to have fast and reliable access to their health records from anywhere in the world, offer them fast, reliable, and personalized services by facilitating their procedures, and create added value for the quality of the healthcare services provided to medical tourists, thus improving the contribution of medical tourism to national economy. Within this framework, developing the e-Pulse International system would make an important contribution to increasing medical tourists’ levels of satisfaction with the healthcare services they receive in Turkey. Offering the e-Pulse International system to medical tourists would create a stronger preference for Turkey compared to other countries that offer medical tourism services. The system would have a positive effect on medical tourism and contribute to its development by allowing medical tourists access to their data.
Anahtar Kelimeler
Health Tourism Medical Tourism Personal Health İnformation Systems E-Nabız System
Kaynakça
- Allen, M. (2008). The Model PHR for Public. Erişim adresi: https://grantome.com/grant/NIH/P01-HK000029-03-1
- Altuntaş, E. Y. (2019). Sağlık Hizmetleri Uygulamalarında Dijital Dönüşüm. Konya: Eğitim Yayınevi.
- Aslani, N., Ahmadi, M., & Samadbeik, M. (2020). A Systematic Review of the Attributes of Electronic Personal Health Records for Patients with Multiple Sclerosis. Health and Technology, 10(3), 587-599. doi: 10.1007/s12553-019-00387-4
- Aydın, D., Şeker, S. ve Şahan, S. (2011). Kamu Hastanelerinde Sağlık Turizmi ve Turistin Sağlığı Uygulama Rehberi. Ankara: Sağlık Bakanlığı Yayınları.
- Beyhan, O., Gül, F. ve Ülgü, M. (2016, Ekim). Kişisel Sağlık Kaydı Sistemi E-Nabız’ın Hasta Güçlendirmesi ve Bilgi Güvenliği Açısından Değerlendirilmesi. S. Akgün, G. Yüksel ve M. Baydoğrul (Editörler), 1. Uluslararası Sağlıkta Bilişim ve Bilgi Güvenliği Kongresi (ss. 21). Erişim adresi: http://www.hcs-antalya.org/tr/bilimsel-kitap-ar%C5%9Fivi
- Carrera, P. M. & Bridges, J. F. P. (2006). Globalization and Healthcare: Understanding Health and Medical Tourism. Expert Review of Pharmacoeconomics & Outcomes Research, 6(4), 447-454. doi: 10.1586/14737167.6.4.447
- Civan, A., Skeels, M. M., Stolyar, A., & Pratt, W. (2006). Personal Health Information Management: Consumers’ Perspectives. In AMIA Annual Symposium Proceedings: Vol. 2006. (pp. 156–160). Erişim adresi: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1839450/
- Cohen, I. G. (2010). Medical Tourism: The View from Ten Thousand Feet. Hastings Center Report, 40 (2), 11-12. doi:10.1353/hcr.0.0238
- Çeken, H. ve Ateşoğlu, L. (2008). Küreselleşme Sürecinde Turizm Endüstrisinin Avrupa Birliği ve Türkiye Ekonomisindeki Yeri ve Önemi. Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 136-151. Erişim adresi: http://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423913731.pdf
- Çıngı, H. (1990). Örnekleme Kuramı. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
- Çiçek, Ş. E. ve Söğüt, N. (2018). Sağlık Sektöründe E-Devlet Uygulamalarının Etkinliği Üzerine Bir Araştırma: Isparta İli Örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 9(22), 32-59. doi: 10.21076/vizyoner.452027
- Dang, H. S., Nguyen, T. M. T., Wang, C. N., Day, J. D., & Dang, T. M. H. (2020). Grey System Theory in the Study of Medical Tourism Industry and its Economic İmpact. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(3), 961. doi:10.3390/ijerph17030961
- Demir, H. (2016). Mobil Sağlık Uygulamalarının Sağlık Hizmetlerine İşlem Maliyeti Yaklaşımı Bağlamında Etkisi: Hastane Yöneticileri Üzerine Bir Araştırma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İzmir Katip Çelebi Üniversitesi, İzmir, Türkiye.
- Demir, R. (2017). Medipol Üniversitesi Öğrencilerinin Sağlık Bilgi Sistemleri ve E-Nabız Sistemine İlişkin Farkındalık ve Kullanım Düzeylerinin Belirlenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Medipol Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
- Demir, S. (2019). E-Devlet Kapsamında E-Nabız Uygulamasına Dair Farkındalığın İncelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum, Türkiye.
- Edelheit, J. (2008). Defining Medical Tourism or Not?, Medical Tourism Magazine, 5, 9-10. Erişim adresi: https://www.magazine.medicaltourism.com/article/health-tourism-magazine-releases-issue-5
- Ekiyor A. ve Çetin A. (2017) Sağlık Hizmeti Sunumunda ve Sosyal Pazarlama Kapsamında E-Nabız Uygulamasının Bilinirliği. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 3(1), 88-103. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/usaysad/issue/28899/309521
- Essén, A., Scandurra, I., Gerrits, R., Humphrey, G., Johansen, M. A., Kierkegaard, P., ... & Ancker, J. S. (2018). Patient Access to Electronic Health Records: Differences Across Ten Countries. Health Policy and Technology, 7(1), 44-56. doi: 10.1016/j.hlpt.2017.11.003 Fylan, F., Caveney, L., Cartwright, A., & Fylan, B. (2018). Making it Work for Me: Beliefs About Making a Personal Health Record Relevant and Useable. BMC Health Services Research, 18(1), 1-12. doi: 10.1186/s12913-018-3254-z
- Goodrich, J. N. & Goodrich, G. E. (1987). Health-Care Tourism: An Exploratory Study. Tourism Management, 8(3), 217-222. doi: 10.1016/0261-5177(87)90053-7 Goodrich, J. N. (1993). Socialist Cuba: A Study of Health Tourism. Journal of Travel Research, 32(1), 36-41. Erişim adresi: http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.890.1238&rep=rep1&type=pdf
- Graetz, I., Huang, J., Brand, R., Hsu, J., & Reed, M. E. (2019). Mobile-Accessible Personal Health Records Increase the Frequency and Timeliness Of PHR Use for Patients with Diabetes. Journal of the American Medical Informatics Association, 26(1), 50-54. doi:10.1093/jamia/ocy129
- Hacettepe Üniversitesi Hastaneleri Kalite Yönetim Sistemi. (t.y.). Erişim adresi: http://www.hastane.hacettepe.edu.tr/kalite-yonetimi_126.html
- Hacettepe Üniversitesi. (2019). Kurum İç Değerlendirme Raporu. Erişim adresi: http://sgdb.hacettepe.edu.tr/raporlar_kidr.shtml
- Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E., & Tatham, R. L. (2013). Multivariate Data Analysis. 7th ed. Essex, England: Pearson Education Limited.
- Hallem, Y., & Barth, I. (2015). Understanding the Role of Internet in Explaining the Medical-Tourist Behavior: A Conceptual Model. Management & Avenir Santé, 2(1), 51-69. Erişim adresi: https://www.cairn.info/revue-management-et-avenir-sante-2015-1-page-51.htm#
- IBM Watson health in Oncology (2019). Erişim adresi: https://www.ibm.com/downloads/cas/0ZRYPWL9
- International Medical Travel Journal. (2017). Health Tourists Spend 10 Times More in Turkey. Erişim adresi: https://www.imtj.com/news/health-tourists-spend-10-times-more-turkey/ İlhan, M. N. ve İkinci, S. İ. (2017). Turist Sağlığı Hizmetleri. D. Tengilimioğlu (Editör), Sağlık Turizmi. (ss.195-215). Ankara: Siyasal Kitabevi.
- Karahisar, T. (2018). E-Nabız Uygulamasının Sağlık Profesyonelleri Tarafından Kullanımı: İstanbul Okmeydanı Eğitim ve Araştırma Hastanesinde Görevli Doktorlar Üzerine Bir Araştırma. H. Keskin (Editör), 5. Uluslararası Sosyal Beşeri ve İdari Bilimler Sempozyumu (ss. 521- 540). Erişim adresi: http://kayit.asoscongress.com/files/asos2018ist/Sosyal.pdf
- Kaya, S., Yıldırım, H. H., Karsavuran, S., Özer, Ö., Şencan, İ. ve Aydın, D. (2013). Türkiye Medikal Turizm Değerlendirme Raporu 2013. Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Sağlık Turizmi Daire Başkanlığı. Erişim adresi: http://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/535,turkiye-medikal-turizm-degerlendirme-raporu-2013pdf.pdf
- Kıraç, R. ve Yılmaz G. (2019). Yetişkinlerde E-Nabız Sistemi Farkındalığının Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/profile/Ramazan_Kirac/publication/336881782
- Kim, E. H., Wang, M., Lau, C., & Kim, Y. (2004, September). Application and Evaluation of Personal Health İnformation Management System. Paper presented at the 26th Annual International Conference of the IEEE Engineering in Medicine and Biology Society, San Francisco, CA. Erişim adresi: https://ieeexplore.ieee.org/document/1403891
- Medical Tourism Association. (2019). Frequently Asked Questions. Erişim adresi: https://www.medicaltourism.com/frequently-asked
- Medical Tourism Market - Growth, Trends and Forecast (2020 - 2025). (2020). Erişim adresi: https://www.mordorintelligence.com/industry-reports/medical-tourism-market
- Mordkoff, J. T. (2011). The Assumption (s) of normality. Erişim adresi: http://www2.psychology.uiowa.edu/faculty/mordkoff/GradStats/part%201/I.07%20normal.pdf
- Mueller, H. & Kaufmann, E. L. (2001). Wellness Tourism: Market Analysis of a Special Health Tourism Segment and Implications for the Hotel İndustry. Journal of Vacation Marketing, 7(1), 5-17. doi: 10.1177/135676670100700101
- ONC. (2017). Health IT Terms. Glossary of Selected Terms Related to Health IT. Erişim adresi: https://www.healthit.gov/topic/health-it-basics/glossary
- Özdemirci, F. (2018). Sağlık Bilgi Sistemleri Yönetimi ve Toplumsal Bellek/Gelecek Açısından Değerlendirilmesi. Bilgi Yönetimi Dergisi, 1(2), 149-155. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/by/issue/40526/500294
- Razzaki, S., Baker, A., Perov, Y., Middleton, K., Baxter, J., Mullarkey, D., ... DoRosario, A. (2018). A Comparative Study of Artificial Intelligence and Human Doctors for the Purpose of Triage and Diagnosis. Erişim adresi: https://arxiv.org/abs/1806.10698
- Rodolfo, I. M. S. (2017). Design Strategy for Integrated Personal Health Records: İmproving the User Experience of Digital Healthcare and Wellbeing (Unpublished doctoral dissertation). Universidade NOVA de Lisboa, Lisbon, Portugal.
- Ross, S. E., Moore, L. A., Earnest, M. A., Wittevrongel, L., & Lin, C. T. (2004). Providing A Web-Based Online Medical Record with Electronic Communication Capabilities to Patients with Congestive Heart Failure: Randomized Trial. Journal of Medical Internet Research, 6(2), e12. doi: 10.2196/jmir.6.2.e12
- Sağlık Bakanlığı. (2012). Stratejik plan 2013-2017. Erişim adresi: http://www.sp.gov.tr/upload/xSPStratejikPlan/files/MND8q+SaglikBakanligiSP1317.pdf
- Sağlık Bakanlığı. (2019). T.C. Sağlık Bakanlığı 2019-2023 Stratejik Planı. Erişim adresi: https://stratejikplan.saglik.gov.tr/files/TC-Saglik-Bakanligi-2019-2023-Stratejik-Plan-Web-Katalog.pdf#zoom=55
- Sağlık Bakanlığı. (2021). Yetkili Sağlık Tesisleri ve Aracı Kuruluşlar. Erişim adresi: https://shgmturizmdb.saglik.gov.tr/TR-25360/yetkili-saglik-tesisleri-ve-araci-kuruluslar.html Smith, M. & Puczkó, L. (2009). Health and wellness tourism. London: Routledge.
- Snyder, J., Crooks, V., Johnston, R., & Kingsbury, P. (2013). Beyond Sun, Sand, and Stitches: Assigning Responsibility for the Harms of Medical Tourism. Bioethics, 27(5), 233-242. doi: 10.1111/j.1467-8519.2011.01942.x
- Soysal, A. ve Yalçın, T. (2019). Bazı Demografik Değişkenlere Göre E-Nabız Sisteminin Kullanımı: Öğrenciler Üzerinde Bir Araştırma. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 6(3), 180-188. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/sagakaderg/issue/49316/612524
- Symons, J. D., Ashrafian, H., Dunscombe, R., & Darzi, A. (2019). From EHR to PHR: Let’s Get the Record Straight. BMJ Open, 9(9), e029582. doi: 10.1136/bmjopen-2019-029582
- Taha, J., Czaja, S. J., Sharit, J., & Morrow, D. G. (2013). Factors Affecting Usage of a Personal Health Record (PHR) to manage health. Psychology and Aging, 28(4), 1124. doi:10.1037/a0033911.
- Temizkan, S. P. ve Çiçek, D. (2015). Sağlık Turizmi ve Özellikleri. S. P. Temizkan (Editör), Sağlık Turizmi. (ss. 11-36). Ankara: Detay Yayıncılık.
- Uluslararası Sağlık Turizmi ve Turistin Sağlığı Hakkında Yönetmelik (2017, 13 Temmuz). Resmi Gazete (Sayı: 30123). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/07/20170713-3.htm
- Ülgü, M. ve Gökçay, Ö. G. (2017). Sağlık Bakanlığında Büyük Veri Çalışmaları. Ş. Sağıroğlu ve O. Koç (Editörler), Büyük Veri ve Açık Veri Analitiği: Yöntemler ve Uygulamalar. (ss. 267-282). Ankara: Grafiker Yayınları. Erişim adresi: http://bigdatacenter.gazi.edu.tr/wp-content/uploads/buyuk_veri_ve_acik_veri_analitigi.pdf
- Wright, A., Poon, E. G., Wald, J., Feblowitz, J., Pang, J. E., Schnipper, J. L. ... Williams, D. H. (2012). Randomized Controlled Trial of Health Maintenance Reminders Provided Directly to Patients Through an Electronic PHR. Journal of General Internal Medicine, 27(1), 85-92. doi: 10.1007/s11606-011-1859-6
- Yıldırım, B. F. (2019). Sağlığın Kişiselleşmesi ve Kişisel Sağlık Bilgi Sistemleri. Bilgi Yönetimi, 2(2), 127-135. doi: 10.33721/by.642698
- Yorulmaz, M., Odacı, Ş. ve Akkan, M. (2018). Dijital Sağlık ve E-Nabız Farkındalık Düzeyi Belirleme Çalışması. Selçuk Üniversitesi Sosyal ve Teknik Araştırmalar Dergisi. 16, 1-11. Erişim adresi: http://sosyoteknik.selcuk.edu.tr/sustad/article/view/146
- Zengingönül, O., Emeç, H., İyilikçi, D.E. ve Bingöl, P. (2012). Sağlık Turizmi: İstanbul’a Yönelik Bir Değerlendirme. İstanbul: Ekonomistler Platformu Yayınları.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Kütüphane ve Bilgi Çalışmaları |
| Bölüm | Hakemli Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2021 |
| Gönderilme Tarihi | 7 Mayıs 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 Cilt: 4 Sayı: 1 |
