De strijd tegen sociale ongelijkheid en uitsluiting op de arbeidsmarkt

The war against social inequality and exclusion on the labour market
Social inequality and social exclusion are considered to be among contemporary society’s main problems, as evidenced by high unemployment rates among those with poor employment prospects. Since the 1970s, the social economy sector - a generic term for organizations that endeavour to realize certain societal changes - has been working to reduce unemployment rates among this group of Flemish jobseekers by offering training and employment opportunities. The VDAB, the Flemish Employment Mediation and Professional Training Service, identifies four main groups of people with poor employment prospects: immigrants, those with lower levels of educational attainment, people over 50 years of age and people with labour disabilities. In my research, I describe the manner in which the social economy is trying to activate these jobseekers. More specifically, I investigate to what extent a structural view of social work is reflected in the daily activities of organizations affiliated to the social economy sector. Supporters of this view of poverty reduction focus not solely on the individual guidance of jobseekers, but also look at the structural barriers in our society that can cause groups with poor employment prospects to have fewer opportunities on the labour market. The results of this qualitative research show that it is not easy for organizations in the sector of the social economy to focus on the structural barriers in the labour market. The social economy’s stance on activation and poverty reduction is clearly dominated by a focus on the individual and his or her own abilities as the main cause of unemployment. However, the focus on the individual far outweighs the attention given to the underlying structural causes of social inequality. The results of the actions of the social economy are therefore predominantly situated on the micro level, often through individual guidance for jobseekers. The social workers surveyed in this study are, however, well aware of the structural inequalities that exist in the labour market. Each respondent was able to describe some of these structural barriers, which impact on the employment opportunities of their clients. However, action to address these barriers is absent.

SAMENVATTING

De strijd tegen sociale ongelijkheid en uitsluiting op de arbeidsmarkt
Sociale ongelijkheid en sociale exclusie zijn maatschappelijke problemen waarmee we in onze samenleving meer dan ooit worden geconfronteerd. Dit uit zich onder andere in hoge werkloosheidscijfers bij personen met een verre afstand tot de arbeidsmarkt. In Vlaanderen zet de sociale economie, een verzamelnaam voor organisaties die in hun doelstellingen de realisatie van bepaalde maatschappelijke meerwaarden vooropstellen, zich sinds de jaren 70 van de twintigste eeuw in om de werkloosheidsgraad bij personen uit de kansengroepen terug te dringen. Dit gebeurt via het aanbieden van opleidings- en tewerkstellingskansen. De Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding (VDAB) onderscheidt vier kansengroepen – personen van allochtone origine, kortgeschoolden, personen met een arbeidshandicap en ouderen (50-plussers) – die omwille van het behoren tot één van deze groepen minder kansen op werk ondervinden. In mijn onderzoek breng ik in kaart hoe deze sector werkzoekenden tracht te activeren op de arbeidsmarkt. Meer specifiek onderzoek ik in welke mate een structurele visie op sociaal werk tot uiting komt in de dagelijkse werking van organisaties uit deze sector. Aanhangers van deze visie op armoedebestrijding pleiten ervoor om naast de individuele begeleiding van werkzoekenden ook aandacht te hebben voor de structurele drempels in onze samenleving, die ervoor zorgen dat personen uit de kansengroepen minder kansen op de arbeidsmarkt krijgen. Uit mijn kwalitatief onderzoek blijkt echter dat structureel werken in de sociale economie niet evident is en bijgevolg ook beperkt voorkomt in de Vlaamse sociale economie. De visie van deze sector op activering en armoedebestrijding wordt duidelijk gedomineerd door een focus op het individu en zijn eigen capaciteiten. Er wordt in mindere mate gereflecteerd op de achterliggende structurele oorzaken van sociale ongelijkheid. De resultaten van acties zijn dan ook veelal te situeren op het microniveau, via individuele begeleidingen van cliënten. De bevraagde trajectbegeleiders zijn zich nochtans wel bewust van de structurele ongelijkheid op de arbeidsmarkt. Iedere respondent kon enkele structurele drempels benoemen, die een invloed hebben op de arbeidskansen van hun cliënten. De acties die deze drempels trachten weg te werken ontbreken echter.