Elsevier

Pediatria Polska

Volume 92, Issue 4, July–August 2017, Pages 417-426
Pediatria Polska

Praca poglądowa/Review
Karmienie piersią a próchnica wczesnego dzieciństwa – systematyczny przegląd piśmiennictwaBreastfeeding and early childhood caries – a systematic review

https://doi.org/10.1016/j.pepo.2017.01.005Get rights and content

Abstract

Objective

A systematic review of the literature on the relationship of breast-feeding early childhood caries.

Material and Methods

Electronic databases PubMed, EMBASE, and MEDLINE were searched resulting in 8 positions that met the inclusion criteria – 1 cluster-randomized clinical trial and 7 observational studies. The risk of bias was evaluated with Cochrane ACROBAT-NRSI and the quality assessed using Newcastle-Ottawa Scale (NOS).

Results

All analyzed studies were at high risk of bias due to confounding factors affecting the intervention and interpretation of results. Six studies were rated as moderate quality (≥5 stars in NOS), and the rest as poor quality.

Conclusions

Basing on performed analysis the time of weaning to reduce the risk of early childhood caries cannot be accurately defined. However, in the presence of maxillary incisors it should be advised to limit the breastfeeding at night and before daytime naps and tooth brushing after a meal should be recommended to overcome potential cariogenicity of human milk in the case of reduced secretion of saliva during sleep.

Section snippets

Wstęp

Mleko matki jest obecnie zalecane jako wyłączne źródło pożywienia dla zdrowych niemowląt przez pierwszych 6 miesięcy życia [1], [2], [3].

Powszechnie znane są korzyści płynące z karmienia piersią zarówno dla dziecka, jak i matki [3], [4]. Autorzy metaanalizy dotyczącej wpływu karmienia piersią na zdrowie dziecka wskazują na ochronne właściwości mleka matki w aspekcie infekcji wieku dziecięcego i wad zgryzu, wzrostu inteligencji oraz prawdopodobnego obniżenia ryzyka nadwagi i cukrzycy [4].

Cel

Celem pracy było przeprowadzenie systematycznego przeglądu piśmiennictwa na temat związku między karmieniem niemowląt piersią a próchnicą wczesnego dzieciństwa. Pytanie kliniczne (Patients Intervention Comparison Outcome; PICO – Populacja/pacjenci, Interwencja, Całościowe porównanie, Ogólne wyniki) brzmi: czy u dzieci z uzębieniem mlecznym w wieku do 71. m.ż. karmienie piersią po ukończeniu 12. m.ż. zwiększa ryzyko wystąpienia próchnicy zębów w porównaniu z karmieniem piersią krócej niż 12

Strategia wyszukiwania

Przeszukano medyczne bazy danych PubMed, MEDLINE, EMBASE pod kątem karmienia piersią jako ekspozycji (I) i występowania próchnicy wczesnego dzieciństwa jako skutku (O) według protokołu PRISMA (Preferred Reporting Items for Systematic Reviews and Meta-Analyses) [18]. Użyto następującej strategii wyszukiwania (Ryc. 1): ((breastfeeding OR „human milk” OR breastfe* OR „mother's milk”) AND (caries OR „dental caries” OR „dental decay” OR „tooth decay” OR „early childhood caries” OR decay). Uzyskano

Wyniki przeszukiwania baz danych

Elektroniczne wyszukanie prac oraz ręczne przeszukanie cytowanego w nich piśmiennictwa wyłoniło 8 artykułów spełniających kryteria włączenia do analizy.

Charakterystyka prac

Do analizy włączono 1 badanie klasterowe z randomizacją, 4 przekrojowe i 3 kohortowe. Omawiane badania zestawiono w tabeli I.

Ocena ryzyka błędu statystycznego i ocena jakości

Wszystkie oceniane prace obarczone były ryzykiem błędu związanym z występowaniem czynników zakłócających, co mogło skutkować występowaniem ryzyka błędu wnioskowania (Tab. II). Tabela III zawiera ocenę jakościową

Omówienie

Dostępnych jest wiele badań analizujących karmienie piersią jako jeden z czynników ryzyka próchnicy wczesnego dzieciństwa. Niestety wartość naukowa wielu z nich jest niska ze względu na błędy w planowaniu badania, m.in. ocenianie wskaźnika próchnicy u dzieci powyżej 3. r.ż., korzystanie z kwestionariuszy żywienia retrospektywnie wypełnianych samodzielnie przez matki, brak oceny wpływu czynników zakłócających, tj. karmienia nocnego, częstości karmienia, zabiegów higienicznych, stosowania

Wnioski

Niejednoznaczność doniesień na temat związku karmienia piersią z rozwojem ECC nie pozwala na arbitralne zalecanie zaniechania karmienia piersią w konkretnym czasie po narodzinach dziecka. Mleko ludzkie ma jednak potencjał kariogenny, który przy przedłużonej obecności na powierzchni zębów w sytuacji zmniejszonego wydzielania śliny, np. w czasie snu, zwiększa ryzyko ECC. Z punktu widzenia zapobiegania próchnicy zębów korzystne jest więc ograniczanie karmienia dzieci z wyrzniętymi już zębami

Wkład autorów/Authors’ contributions

AK, DOK – zasadniczy wkład w koncepcję i projekt pracy, zebranie danych i interpretacja, krytyczne zrecenzowanie pod kątem istotnej zawartości intelektualnej, akceptacja ostatecznej wersji do opublikowania. PR – krytyczne zrecenzowanie pod kątem istotnej zawartości intelektualnej, zebranie piśmiennictwa, akceptacja ostatecznej wersji do opublikowania.

Konflikt interesu/Conflict of interest

Nie występuje.

Finansowanie/Financial support

Nie występuje.

Etyka/Ethics

Treści przedstawione w artykule są zgodne z zasadami Deklaracji Helsińskiej, dyrektywami EU oraz ujednoliconymi wymaganiami dla czasopism biomedycznych.

Piśmiennictwo/References (32)

  • A. Eidelman et al.

    American Academy of Pediatrics Section on Breastfeeding. Breastfeeding and the use of human milk

    Pediatrics

    (2012)
  • www.who.int/nutrition/topics/complementary_feeding/en. [pobrane...
  • H. Szajewska et al.

    Karmienie piersią. Stanowisko Polskiego Toarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci

    Stand Med, Pediatr

    (2016)
  • C.G. Victora et al.

    Breastfeeding in the 21st century: epidemiology, mechanisms, and lifelong effect

    Lancet

    (2016)
  • M.J. Heinig et al.

    Health effects of breast feeding for mothers: a critical review

    Nutrition Research Reviews

    (1997)
  • H.A. Risch

    Hormonal etiology of epithelial ovarian cancer, with a hypothesis concerning the role of androgens and progesterone

    J Natl Cancer Inst

    (1998)
  • A.S. McNeilly

    Lactational control of reproduction

    Reprod Fertil Dev.

    (2001)
  • H. Çolak et al.

    Early childhood caries update: A review of causes, diagnoses, and treatments

    J Nat Sci Biol Med

    (2013)
  • N.M. Thie et al.

    The significance of saliva during sleep and the relevance of oromotor movements

    Sleep Med Rev

    (2002)
  • A.R. Prabhakar et al.

    Cariogenicity and acidogenicity of human milk, plain and sweetened bovine milk: an in vitro study

    J Clin Pediatr Dent

    (2010)
  • W.H. Bowen et al.

    Comparison of the cariogenicity of cola, honey, cow milk, human milk, and sucrose

    Pediatrics

    (2005)
  • P.R. Erickson et al.

    Investigation of the role of human breast milk in caries development

    Pediatric Dentistry

    (1999)
  • W.H. Bowen et al.

    The effect of partial desalivation on coronal caries and root surface caries in the rat

  • R.H. Larson

    Merits and modifications od scoring rat dental caries by Keyes’ method

  • D.E. Gardner et al.

    At-will breastfeeding and dental caries: four case reports

    ASDC J Dent Child

    (1977)
  • L.A. Kotlow

    Breastfeeding: a cause of dental caries in children

    J Dent Child

    (1977)
  • Cited by (0)

    View full text