Praca poglądowa/ReviewKarmienie piersią a próchnica wczesnego dzieciństwa – systematyczny przegląd piśmiennictwaBreastfeeding and early childhood caries – a systematic review
Section snippets
Wstęp
Mleko matki jest obecnie zalecane jako wyłączne źródło pożywienia dla zdrowych niemowląt przez pierwszych 6 miesięcy życia [1], [2], [3].
Powszechnie znane są korzyści płynące z karmienia piersią zarówno dla dziecka, jak i matki [3], [4]. Autorzy metaanalizy dotyczącej wpływu karmienia piersią na zdrowie dziecka wskazują na ochronne właściwości mleka matki w aspekcie infekcji wieku dziecięcego i wad zgryzu, wzrostu inteligencji oraz prawdopodobnego obniżenia ryzyka nadwagi i cukrzycy [4].
Cel
Celem pracy było przeprowadzenie systematycznego przeglądu piśmiennictwa na temat związku między karmieniem niemowląt piersią a próchnicą wczesnego dzieciństwa. Pytanie kliniczne (Patients Intervention Comparison Outcome; PICO – Populacja/pacjenci, Interwencja, Całościowe porównanie, Ogólne wyniki) brzmi: czy u dzieci z uzębieniem mlecznym w wieku do 71. m.ż. karmienie piersią po ukończeniu 12. m.ż. zwiększa ryzyko wystąpienia próchnicy zębów w porównaniu z karmieniem piersią krócej niż 12
Strategia wyszukiwania
Przeszukano medyczne bazy danych PubMed, MEDLINE, EMBASE pod kątem karmienia piersią jako ekspozycji (I) i występowania próchnicy wczesnego dzieciństwa jako skutku (O) według protokołu PRISMA (Preferred Reporting Items for Systematic Reviews and Meta-Analyses) [18]. Użyto następującej strategii wyszukiwania (Ryc. 1): ((breastfeeding OR „human milk” OR breastfe* OR „mother's milk”) AND (caries OR „dental caries” OR „dental decay” OR „tooth decay” OR „early childhood caries” OR decay). Uzyskano
Wyniki przeszukiwania baz danych
Elektroniczne wyszukanie prac oraz ręczne przeszukanie cytowanego w nich piśmiennictwa wyłoniło 8 artykułów spełniających kryteria włączenia do analizy.
Charakterystyka prac
Do analizy włączono 1 badanie klasterowe z randomizacją, 4 przekrojowe i 3 kohortowe. Omawiane badania zestawiono w tabeli I.
Ocena ryzyka błędu statystycznego i ocena jakości
Wszystkie oceniane prace obarczone były ryzykiem błędu związanym z występowaniem czynników zakłócających, co mogło skutkować występowaniem ryzyka błędu wnioskowania (Tab. II). Tabela III zawiera ocenę jakościową
Omówienie
Dostępnych jest wiele badań analizujących karmienie piersią jako jeden z czynników ryzyka próchnicy wczesnego dzieciństwa. Niestety wartość naukowa wielu z nich jest niska ze względu na błędy w planowaniu badania, m.in. ocenianie wskaźnika próchnicy u dzieci powyżej 3. r.ż., korzystanie z kwestionariuszy żywienia retrospektywnie wypełnianych samodzielnie przez matki, brak oceny wpływu czynników zakłócających, tj. karmienia nocnego, częstości karmienia, zabiegów higienicznych, stosowania
Wnioski
Niejednoznaczność doniesień na temat związku karmienia piersią z rozwojem ECC nie pozwala na arbitralne zalecanie zaniechania karmienia piersią w konkretnym czasie po narodzinach dziecka. Mleko ludzkie ma jednak potencjał kariogenny, który przy przedłużonej obecności na powierzchni zębów w sytuacji zmniejszonego wydzielania śliny, np. w czasie snu, zwiększa ryzyko ECC. Z punktu widzenia zapobiegania próchnicy zębów korzystne jest więc ograniczanie karmienia dzieci z wyrzniętymi już zębami
Wkład autorów/Authors’ contributions
AK, DOK – zasadniczy wkład w koncepcję i projekt pracy, zebranie danych i interpretacja, krytyczne zrecenzowanie pod kątem istotnej zawartości intelektualnej, akceptacja ostatecznej wersji do opublikowania. PR – krytyczne zrecenzowanie pod kątem istotnej zawartości intelektualnej, zebranie piśmiennictwa, akceptacja ostatecznej wersji do opublikowania.
Konflikt interesu/Conflict of interest
Nie występuje.
Finansowanie/Financial support
Nie występuje.
Etyka/Ethics
Treści przedstawione w artykule są zgodne z zasadami Deklaracji Helsińskiej, dyrektywami EU oraz ujednoliconymi wymaganiami dla czasopism biomedycznych.
Piśmiennictwo/References (32)
- et al.
American Academy of Pediatrics Section on Breastfeeding. Breastfeeding and the use of human milk
Pediatrics
(2012) - www.who.int/nutrition/topics/complementary_feeding/en. [pobrane...
- et al.
Karmienie piersią. Stanowisko Polskiego Toarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci
Stand Med, Pediatr
(2016) - et al.
Breastfeeding in the 21st century: epidemiology, mechanisms, and lifelong effect
Lancet
(2016) - et al.
Health effects of breast feeding for mothers: a critical review
Nutrition Research Reviews
(1997) Hormonal etiology of epithelial ovarian cancer, with a hypothesis concerning the role of androgens and progesterone
J Natl Cancer Inst
(1998)Lactational control of reproduction
Reprod Fertil Dev.
(2001)- et al.
Early childhood caries update: A review of causes, diagnoses, and treatments
J Nat Sci Biol Med
(2013) - et al.
The significance of saliva during sleep and the relevance of oromotor movements
Sleep Med Rev
(2002) - et al.
Cariogenicity and acidogenicity of human milk, plain and sweetened bovine milk: an in vitro study
J Clin Pediatr Dent
(2010)